Kapak

Özel Eğitim Çocuk Dergisi ilkbahar 202 Sayı 3

Üç Aylık Süreli Yayın (Türkçe)
Sayı: 3 - İlkbahar 2021
Genel Yayın No: 7432
Süreli Yayın No: 345
ISSN: 2717-9672
Millî Eğitim Bakanlığı Adına Sahibi
Prof. Dr. Ziya SELÇUK
Millî Eğitim Bakanı
Genel Yayın Yönetmeni
Mehmet Nezir GÜL
Editör
Çağrı GÜREL
Yazı İşleri
Ali ASLAN
Yayın Kurulu
Mehmet Nezir GÜL
Çağrı GÜREL
Sevil UYGUN İLİKHAN
Ümare ALTUN
Ali ASLAN
Sevda BOLATCAN
Erdoğan MURATOĞLU
Nazik Selcen YILDIZ
Dijital Medya
Muhittin DELİHASAN
Kapak İllüstrasyon
Nur DOMBAYCI
Tasarım Koordinasyon
Gazi KARAKAŞ
Tasarım ve Uygulama
Sesli Dergi Montaj
İbrahim Elibal
Sesli Betimleme Yazarları
Hale Aksan
Kıymet KAMAN
Emine Esra AKÇAR
Türk İşaret Dili Çevirmeni
Ahmet Tombul
Türk İşaret Dili Montaj
Mehmet Rasim TAŞ
Harun DERELİ
Oğuzhan UÇAR
Ufuk BENLİ
Osman İlker BOBUŞ

21. Cadde 1424. Sokak No: 8/2
Ostim OSB Yenimahalle / Ankara
+90 312 472 96 66
www.afsmedya.com
İletişim
Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Varlık Mahallesi, Eşref Bitlis Caddesi C Blok No: 10
Yenimahalle/ANKARA 06170
Tel: (0312) 413 3027 - (0312) 413 3029
Belgegeçer: (0312) 213 1356
e-posta: oer@meb.gov.tr
web adresi: www.ozelegitimcocuk.meb.gov.tr
Metin ve çizgilerin sorumluluğu yazar ve çizerine,
kullanım hakkı Millî Eğitim Bakanlığına aittir.
Kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz.
Ücretsizdir.




3 - Çiçek Yüreği
4 - Zeynep’in Doğa Güncesi: Bahar Coşkusu
Cemre ve Likya Orkidesi
6 - Her Zaman Oyun
10 - Farklılıklarımız: Tuana Alkan
12 - Pati ile Yolculuk: Nisan Yağmuru ile
Kurbağalar
13 - Aşağıdakilerden Hangisi...
14 - Yüzyılda Bir Gelen Ses: Kâni Karaca
15 - Kuşlar ve Uğraşları
16 - Türkçenin Kalemleri: Mehmet Âkif Ersoy
18 - Sırlı Miras
20 - Hayalci Belis
22 - Hayata Varım
24 - Minik Savaşçı
26 - Gökte Ne Var Gök Boncuk
27 - Hangileri Aynı?
28 - Aramızda: “En Güzel Oyun: Oyun”
30 - Kangurunun Parmak
Uçlarındaki Dünya
32 - Seksekle Örülen Dünya
34 - Hem Ders Hem Oyun
36 - Bülbül ile Bezirgân
38 - Atölye Büyüteç B-612
40 - Gülümse
41 - Nasreddin Hoca
42 - Oyun Şiirleri Seçkisi
45 - Beştaş ve İki Ceviz Bileti
46 - Oyunun İyileştirici Gücü Adına: Oyna,
Eğlen, Mutlu Ol
48 - Oyunların En Güzeli Göçürme
50 - Resimli Bulmaca
52 - “Dijital Dünya”nın Oyunları
54 - Çömçeli Gelin
56 - Çocuğun Dili ‘‘Oyun’’
57 - Çocuk Kalbim
58 - Türk Dünyası Çocuk Oyunları
59 - Her Şey Yolunda
62 - Kampta Oyun Vakti
64 - Oyuncak Müzesi

Editörden

Merhaba sevgili arkadaşlar,
Yepyeni bir sayıda, bahar coşkusuyla yine birlikteyiz. Sizlere yine birbirinden güzel hikâyeler, şiirler, masallar, denemeler, bulmacalar hazırladık. Bu sayımızın birçok sayfasını “çocuk oyunları”na ayırdık. “Oyun” kelimesi etrafında döndük durduk. Oyunun sadece eğlenmenin, hoşça vakit geçirmenin ötesindeki anlamlarına değindik. Oyun oynarken birlikte olmanın, paylaşmanın ve başarmanın güzelliklerini düşündük. Kâh topaç çevirdik kâh uçurtma uçurduk. Birbirinden değerli yazar ve şair ağabeyleriniz, ablalarınız da yazıları ve şiirleriyle katıldılar oyunumuza. Sevdiğiniz çizerler resimleriyle anlattı oyun deyince akıllarına gelenleri. Ayrıca bir de “Oyun Şiirleri Seçkisi” hazırladık sizler için.
Sevgili çocuklar,
Geçen sayımızda sizlere cemreden söz etmiştik. Cemre önce havaya, ardından suya ve son olarak da toprağa düştüğü vakit baharın geleceğini anlatmıştık. Evet, sevgili arkadaşlar; son cemre de toprağa düştü ve bahar bütün güzelliğiyle karşıladı bizi. İçimiz kıpır kıpır… Eminiz “Bahar Coşkusu Cemre ve Likya Orkidesi” adlı yazımızı okuyunca siz de katılacaksınız bu coşkumuza.
Kıymetli çocuklar,
Okullarımız çok şükür kademeli de olsa açıldı. Öğretmenleriniz, arkadaşlarınız gözünüzde tütmüştü. Hep birlikte oynaya oynaya, el ele vererek okullarınıza koştunuz coşkuyla. Okullar yeniden şenlendi güzel sesinizle. Sınıflarınız öğrenme aşkınızla, heyecanınızla dolup taştı. Okul bahçeleriniz birbirinden güzel oyunlara hazır. Artık bahar da geldiğine göre, ders saatleri dışındaki zamanlarda oynamak için evinizin bir köşesine, dolaplara sakladığınız misketleri, topaçları, uçurtmaları çıkarma vakti geldi çattı. Şimdi masmavi gökyüzünün altında, yemyeşil kırlarda, evinizin önünde, oyun alanlarında ve okullarınızın bahçesinde birbirinden güzel oyunlar sizi bekliyor. Haydi! Temizlik, maske, mesafe kurallarına ve koronavirüs ile ilgili alınan tedbirlere dikkat ederek oyunlar kuralım, oynamaya koşalım.
Bir sonraki sayıda görüşmek umuduyla hoşça kalın, oyunlarla kalın.

Çiçek Yüreği

Gökkuşağı gül açar,
Çocuk yüreğimizde.
Rengârenk düşler uçar,
Çocuk yüreğimizde.
Yerden göğe zıplarız,
Gökyüzünü kaplarız,
Yıldızları toplarız,
Çocuk yüreğimizde.
Masal dağları vardır,
Hayal çağları vardır,
Sevgi bağları vardır,
Çocuk yüreğimizde.
Günler güne eklenir,
Gül mevsimi beklenir,
Kardeşlik çiçeklenir,
Çocuk yüreğimizde.
Babamız ballar gibi,
Annemiz güller gibi,
Sevgimiz seller gibi,
Çocuk yüreğimizde.

Zeynep’in Doğa Güncesi: Bahar Coşkusu Cemre ve Likya Orkidesi

Zeynep’in annesi ve babası karavanı hazırlamaktaydı çünkü bahar gelmişti. “Cemre toprağa düşünce, evimizi sırtımıza alma vaktidir.” derdi babası. Zeynep, cemrenin ne olduğunu merak ediyordu. Önce havaya, sonra suya, en son da toprağa düştüğünü ve toprağa düştüğünde, toprağı ısıtıp baharı getirdiğini biliyordu. Karavana biner binmez, “Cemre neye benziyor?” diye sordu babasına. “Benim cemrem…” dedi babası Zeynep’e bakıp göz kırparak, “Gökyüzünde süzülen renkli bir kuşa benziyor.”
Zeynep şaşırdı, “Senin cemren mi var?” “Herkes cemreyi farklı şekillerde hayal eder.” diyerek güldü annesi; “Bazısı onu böceğe benzetir, bazısı solucana, bazısı yumağa, bazısı da bir ateş parçasına…” “Peki, senin cemren neye benziyor anne?” diye sordu bu kez Zeynep. “Sanırım renkli baloncuklara…” diye cevap verdi annesi, “Gökten kar gibi yağan rengârenk toplara…” Zeynep de kendi cemresini bir şekle benzetmek istiyordu. Zoolog babası, onu kuşa benzetmişti, bitki ressamı annesi de renkli baloncuklara. “Benim cemrem neye benzemeli?” diye sesli sesli düşündü Zeynep. “Aaaa! Bunu yalnızca sen bilebilirsin.” dedi babası. “Haydi, ninene gidelim de sana yardımcı olsun!” dedi annesi. Böylece yola koyuldular. Uzun bir süre sonra, baharla birlikte yeşillenen, çiçeklenen ve doyumsuz güzelliklerle bezenen Kaş’a ulaştılar. Zeynep, ninesi Kaş’ta yaşadığı için kendisinin çok şanslı olduğunu düşündü. Burası Zeynep’in gördüğü en güzel yerdi. Akşama kadar ninesinin bahçesinde koşup oynadı. Nihayet akşam yemeği için oturunca, “Bahçeyi beğendin mi?” diye sordu ninesi. “Çok beğendim.” dedi Zeynep, “Orada cemreyi aradım.” “Hımmm!” dedi ninesi anlayışla başını sallayarak. “Bulamadım.” dedi Zeynep, “Senin cemren var mı?” diye sordu hemen ardından. “Olmaz mı hiç?” diye cevap verdi ninesi, “Yarın sabah erkenden gidip görürüz.” Zeynep merak içindeydi. Herkesin cemresi hayali bir şeyse, ninesinin cemresini nasıl göreceklerdi? Ertesi gün, kahvaltıdan hemen sonra Zeynep, anne ve babası; ninesinin peşine düştüler. Kısa bir yürüyüşün ardından güzel bir çayıra geldiler. Her yer rengârenk kır çiçekleriyle donanmıştı. “Buraya cemre kesinlikle düşmüş.” dedi babası. “Bakın.” dedi ninesi, çok zarif bir çiçeği işaret ederek, “Benim cemrem…” Zeynep böylesine güzel bir çiçeği ilk kez görüyordu. İnce, narin dallarında parlak pembe yaprakları ile üzerine arı konmuş gibi görünüyordu. “Likya orkidesi!” diyerek sevinçle çığlık attı annesi. “Yaa!” diye onayladı ninesi, “İşte bu çiçek açtığında, buralara bahar gelmiş demektir.” O sırada soluk sarı renkli, kırmızı benekli bir kelebek, gökten inip orkidenin çiçeğine kondu. Zeynep büyülenmiş gözlerle baktı ona. “Sanırım cemremi buldum.” diye duyurdu. “Önce gökteydi, sonra suya, sonra da orkideye kondu.” “Cemren çok nadir görülür.” dedi babası, “Yalancı Apollo Kelebeği!”
Zeynep’le babası kelebeğin fotoğrafını çekebilmek için çayırda tüm gün koşturdular. Akşam eve döndüklerindeyse annesinin çizdiği orkide resmini ninesinin duvarına astılar. “Bak nine!” diye seslendi Zeynep, “Cemren artık hep seninle…”
Ophrys Lycia
Gösterişli çiçekleriyle oldukça dikkat çekici olan Likya Kaş Orkidesi, dar bir alanda sınırlı yayılışa sahiptir. Bu tür; insanların bilinçsizce verdiği zararlar, tarım ve turizm amaçlı yapılaşma ve salep ham maddesi elde etmek amaçlı yumru sökümünün devam ediyor olması gibi sebeplerle en acil koruma eylemi gerektiren bitki türüdür.

Her Zaman Oyun

-Aaaa...İnternet kesildi. Oyunum yarım kaldı. Ne yapacağım şimdi?
-Hava çok güzel, bahçeye çıkıp biraz oyun oynayalım mı?
-YAŞASIIIN! Baba, hemen arkadaşlarımı çağırıyorum.
-Hangi oyunu oynayalım?
-İstop.
-Birdirbir, yerden yüksek.
-Saklambaç.
-Bezirganbaşı.
-Körebe.
BÜTÜN OYUNLARI SIRAYLA OYNAMAYA KARAR VERDİLER.
-Önüm arkam sağım solum sobe. saklanmayan ebe.
-Elif gördüm seni.... Sobe sobe!
-Mehmet!
-İSTOP!
- Yakaladım. Ebe sensin.
-Ne oluyor burada? Bu ne gürültü?
-Oyun oynuyoruz Hüseyin amca.
-Oyunlar oynuyorsunuz. Eğleniyorsunuz, gülüyorsunuz... Ayıp değil mi?
Oyun oynuyorsunuz da ben, niye çağırmıyorsunuz?
-Çocuklar geç oluyor. Akşam olmadan herkes evine gitsin. Yarın yine buluşursunuz.
-Zaman nasıl geçti hiç anlamadık
-Çok güzel bir gündü. Çok eğlendik. Yarın tekrar görüşürüz.
-Baba sen gelmiyor musun?
-Birazdan gelirim.
-Tamam babacığım.
-Gol geliyor
-Hüseyin, oğlum... Neredesin sen? Akşam oldu. Ezan vakti. Annen seni merak etti.
-Maç yapıyorduk  baba. Beş dakka daha oynasak.
-Ter içinde kalmışsınız. Hadi eve gidiyoruz.
-İyi akşamlar.
-İyi akşamlar. Yarın kaldığımız yerden devam ederiz.
-Ben geldiiim.
-Hoş geldin. Sofra hazır. Elini yüzünü yıkayıp gel.
-Anne bir görsen, o kadar hızlı koştum ki kimse beni yakalayamadı. Ben en çok saklambaç oynamayı seviyorum
Baba, oynamadığımız başka oyunlar var mı?
-Hımmm... bir düşüneyim. Mendil kapmaca, birdirbir, çelikçomak, elim sende, deve-cüce, yakan top ... oooo daha çok var.
-Yemeğimi yedim, ödevlerimi yaptım. Dişlerimi de fırçaladım. Erken yatayım ki bir an önce sabah olsun.
İyi geceler anne.
İyi geceler baba.
-İyi geceler.
-Tatlı uykular.

Farklılıklarımız: Tuana Alkan

Merhaba.
Ben Tuana Alkan.
2004 yılında Antalya’da doğdum. Altı buçuk aylık küçücük bir bebek olarak dünyaya gelmişim. Sadece 1 kilo ağırlığında prematüre bir bebek... Herkes yaşamama mucize gözüyle bakmış. Annem babam günlerce hastane koridorlarında gözyaşı dökmüşler benim için. Doktorların gözlerinde bir umut, sözlerinde bir teselli aramışlar. Ama ne var ki ne bekledikleri o ışık yanmış gözlerde ne de onları cesaretlendirecek bir söz çıkmış ağızlardan. Ancak ben o mucizeyi göstermek için kararlıymışım. Sımsıkı tutunmuşum hayata. Biraz geç olsa da, ailemin pek çok zorluğa katlanması gerekse de büyümüşüm, gelişmişim. Dört aylık olduğumda aldıkları bir haberle yeniden sarsılmış ailem. Bu kez de gözlerimin görmediğini, etrafımda olan biteni hiçbir zaman göremeyeceğimi öğrenmişler. Yine günlerce ağlamışlar. Ben küçük bir bebek olduğum için habersizdim bunlardan. Eğer olsaydım “Neden ağlıyorsunuz? Belki çiçeklerin renklerini hiç göremeyeceğim ama kokularını herkesten daha
iyi hissedeceğim. Gökyüzünde uçan kuşların özgürce süzülmelerini göremeyeceğim belki ama onların sesini herkesten iyi duyacağım.” derdim. Babam iki yaşıma geldiğimde müziğe olan ilgimi fark etmiş ve bana ilk müzik aletim olan bongoyu almış. Sevgili babacığım, bongoya vura vura yaptığımız ritim çalışmalarını anlatırken hâlâ o kadar keyiflenir ki görmelisiniz. Annem ve babam hayatımdaki en büyük şansımdır diyebilirim. Tabii anneannemin hakkını da yememek koşuluyla... Beş yaşıma geldiğimde eğitim hayatıma başlamak için Ankara’ya, anneannemin yanına gelmişim. Bunun hayatımdaki en önemli kararlardan biri olduğunu bilmiyordum tabi ki o küçücük yaşımda. Ailemden uzak kalmak çok zordu mutlaka ama anneannemin bana kol kanat germesiyle aştık bu zorlu günleri. Ankara’ya geldiğimde Rehberlik ve Araştırma Merkezinin yönlendirmesiyle Göreneller Görme Engelliler Okuluna kaydım yapıldı. Ayrıca bir özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinde de destek eğitimi almaya başladım. Bu kurumlardaki öğretmenlerimin ne kadar değerli olduğunu kelimelerle anlatamam. Beni kendi çocukları gibi görüp bugünlere gelmemi sağladıkları için onlara ne kadar teşekkür etsem azdır. Yedinci sınıfa geldiğimde öğretmenim müziğe yönelik ilgimi fark etti ve benimle daha yakından ilgilenmeye başladı. Çok yetenekli olduğumu, absolut kulak diye nitelendirilen, doğuştan gelen bir yeteneğin bana hediye edildiğini söyledi. Mutlak kulak, kusursuz perde gibi adlar verilen bu yeteneğin toplumun sadece binde birinde bulunduğunu ve mutlaka değerlendirilmesi gerektiğini söyleyerek beni cesaretlendirdi. Müzik öğretmenimin bana verdiği derslerin yanında anneannem de özel piyano dersleri almamı sağlayarak beni destekledi. Güzel sanatlar lisesine girmek, iyi bir müzisyen olmak istiyordum. Bu, öylesine heyecan verici bir şeydi ki benim için anlatamam. Başarmak için çok çalıştım. Ankara’da bulunan güzel sanatlar liselerinden iki tanesinin sınavlarına katıldım. Ancak heyecanıma yenik düştüğüm için olsa gerek kazanamadım. Çok üzülmüştüm. Yıllardır gösterdiğim çaba boşa mı gidecekti? Buna izin veremezdim. Doğduğumdan beri hiçbir zaman umutsuzluğa düşmemiş, hiçbir zorluk karşısında yılmamıştım. Yine vazgeçmeyecektim. Antalya’ya, ailemin yanına dönerek burada da sınava girmeye karar verdim. Bu kez Antalya Güzel Sanatlar Lisesini birincilikle kazandım. Çok mutluydum. Vazgeçmemiştim ve başarmıştım. Burada müzik yeteneğimi daha da geliştiriyorum. Piyanodan sonra ikinci enstrüman olarak keman çalmayı da öğrendim. Yeni şeyler öğrenmek, müziği içimde hissetmek, besteler yapmak beni çok mutlu ediyor. Bu salgın dönemlerinde bile müzik çalışmalarımı aksatmadan sürdürüyorum. Piyano ve keman çalarak, kardeşimle şarkılar söyleyerek bu günleri eğlenceli hâle çeviriyoruz.
En büyük hayalim konservatuvar eğitimi alarak iyi bir müzisyen olmak, konserler vermek ve ülkeme hizmet etmek... Buradan bütün engelli arkadaşlarıma sesleniyorum. Durmayın... Hayallerinizin peşinden koşun... İnanın hayat çok güzel...

Pati ile yolculuk Nisan Yağmuru ile Kurbağalar

Bir ikindi vakti Pati ile balkon demirlerinden tutunduk, ilkyaz yağmurunu seyrediyoruz. Ara ara göğün flaşı patlıyor. Pati, irkildikten sonra birden,
- Yere düşen yağmur damlaları niye zıplıyor, kurbağaların kardeşi mi, diye sordu.
Ben de uzaklara bakarak kendi kendime konuşur gibi cevapladım:
- Şu ana kadar hiç böyle düşünmemiştim dostum, pekâlâ olabilir? Ama ben yağmur damlalarını daha çok güneşte parıldayan yeşil üzüm tanelerinin arkadaşı olarak hayal ederdim.
- Hımm, çok güzelmiş! Peki, büyükler buna niye ikindi yağmuru demişler?
- Boş ver dostum… Büyükler yağmuru belki nisanın ikindi tepsisinde görmüşlerdir. Biz en iyisi seninle yağmur öpme yarışı yapalım. Ne dersin? Bakalım, en çok kim öpecek? Yarış başlamadan önce, Pati bütün muzipliğiyle bir başka soru sordu:
- Ya, zıplayan damlaların içinden kurbağalar çıkarsa ne yaparız?
Bu sorusu üzerine gülüştük hem de çok gülüştük. Gülüşlerimiz renklerin göğe astığı köprüye kadar ulaştı. Oraya ayrı bir ışıltı kattı. On bin yüz kez öpücük yolladıktan sonra yavaşlayan yağmur damlalarıyla sohbetimizi bitirdik. Pati kemana davrandı, ben de şiir okudum:
Bütün gün yağdı yağmur
Bütün gün durmadan
İncir ağacıyla birlikte
Serçe sesleri de ıslandı.

Aşağıdakilerden hangisi

Aşağıdakilerden hangisi daha ağırdır?
Aşağıdakilerden hangisi daha azdır?
Aşağıdakilerden hangisi daha kabarıktır?
Aşağıdakilerden hangisi daha uzundur?

Yüzyılda Bir Gelen Ses: KÂNİ KARACA

Adana’nın nemli ve hararetli ikliminden gelen sımsıcak bir ses. Kışın içimizi ısıtan, yazın ferahlık veren aydınlık nefes. Her bir nağmesi ile gönülleri titreten seda. Dinleyenleri, bir okyanus misali uçsuz bucaksız dalgalarda gezdiren, coşturan, koşturan, heyecanlandıran bir nida… Geçen asrın bir numaralı üslup ve tavır sahibi
ismi Kâni Karaca… O bir görme engelliydi. Pırıl pırıl gözleri üç aylık iken dünyaya kapandı ama sesiyle ve üslubuyla bütün bir dünyada tanındı, bilindi. Dokuz yaşında öğretmeni ve hocası Ali Efendi’nin desteğiyle hafız oldu. Yani Kur’an-ı Kerim’i baştan sona ezberledi. Ama bununla yetinmedi. Kur’an eğitimini ilerletti. Musiki üzerine dersler aldı. Hem camilerde mukabele okudu hem de sahnelerde konserler verdi. Bölgenin tanınan, bilinen bir sesi olmuştu. Bununla yetinmedi. Yirmi yaşına geldiğinde artık Çukurova’ya sığmadı, İstanbul’a gitti. Devrin en ünlü musikişinaslarından ve hocalarından çok özel dersler aldı. Eşsiz bir müzik kulağına sahipti. Bir duyduğu eseri bir daha dinlemeye gerek duymadan en güzel bir biçimde seslendiriyordu. Sadettin Kaynak, Ali Üsküdarlı, Sadettin Heper, Halil Can, Münir Nurettin Selçuk, Mesut Cemil, Necdet Yaşar, Alaeddin Yavaşça, Niyazi Sayın gibi dev sanatçılarla birlikte oldu. Ders aldı, ders verdi. Kendisini geliştirdi, talebeler yetiştirdi. Devlet Konservatuarında hocalık yaptı. Uzun yıllar devam ettiği İstanbul Radyosunda çok özel kayıtlara imza attı. Hem dinî musiki hem de klasik musikide çok büyük başarılar elde etti. Türkiye genelinde pek çok çalışmaya katıldı, konserler verdi. Her yıl Konya’da düzenlenen Mevlana’yı anma etkinliklerinin değişmez misafiri, sesi oldu. Mevlevi Sema Törenlerine katıldı. Pek çok plak ve kaset doldurdu. Bunlarla da yetinmedi. Dünyaya açıldı Kâni Karaca. Yurt dışından gelen konser davetlerini karşılıksız bırakmadı. Avrupa, Amerika ve Ortadoğu’da sayısız ülkede konserler verdi. Amerika’da müzik eleştirmenlerince yapılan test ve değerlendirmelerde “Asrın En büyük Sesi” olarak ilan edildi. İşte böyle bir sanatkâr idi. 1 Mart 1930’da Adana’da doğan Kâni Karaca 29 Mayıs 2004’te vefat etti. Örnek bir insan idi. Azmi, kararlılığı, gayreti ve çalışkanlığı ile hepimize örnek oldu. Her insan gibi o da dünya yolculuğunu sona erdirdi. Dünyaya veda etti. Ama eserleriyle, musikisiyle kıyamete kadar semada çınlamaya devam edecek. Bir insanın gözü görmeyebilir, kulağı işitmeyebilir, istediği gibi hareket edemeyebilir. Ama çabası ve yeteneklerini geliştirmesi ile büyük başarılara imza atabilir.
Ruhu şâd olsun.

Kuşlar ve Uğraşları

Marangozdur ağaçkakan,
Sıva ustası kırlangıç.
Bin yıllık balıkçıdır karabatak,
Gecelerin bekçisi baykuş.
Çöplüğü martı yapar.
Peynircilik uzmanı karga,
Acemi şarkıcıdır isketeler,
Ne olurdu şahinler
Paralı asker olmasa!
Soylu bir kadındır tavus kuşu.
Yoksul bir ekmekçi serçe,
Turnalar dönüp gelse de,
İnsanlar sevmeyi öğrense.

Türkçenin Kalemleri MEHMET ÂKİF ERSOY

Doğum ve ölüm yerim İstanbul... Baba tarafından Kosovalıyım. Annem, Özbekistan’dan İstanbul’a gelip yerleşmiş bir ailenin kızı... Her ikisi de daha çok küçük yaştan itibaren beni çok iyi yetiştirdiler. Baytarlık okulunda fen eğitimi alıp veteriner oldum. Dinî eğitimimi ise daha çok babam verdi. Annem de bana iyi ve güzel olan ne varsa hepsini öğretti. Bir taraftan da edebiyat eğitimi aldım. Uzunca bir süre veteriner olarak görev yaptım. O yıllarda ülkem zor zamanlar yaşıyordu. Balkanlar’ı kaybetmiştik. Anadolu ise işgal edilmeye başlanmıştı. İyi bir edebiyat eğitimi de aldığım için yazı ve şiirlerimle olup bitenleri halka anlatmaya çalıştım. Zira şair ve yazarlar böyle zamanlarda milletine uyarıcılık ve öncülük yapması gereken kişilerdir. Ben de öyle yaptım. Yeri geldi camilerde halka vaaz verdim. Yeri geldi Millî Mücadele’ye destek olmak için Ankara’ya gittim. Cepheleri dolaştım. Burdur milletvekili olarak görev yaptım. Ama benim asıl işim şiir ve yazı yazmak, milletime bu yolla yardımcı olmaktı. Bu
amaçla çok sayıda şiir ve yazı yazdım. Şiirlerimi yedi kitaptan oluşan “Safahat” adlı eserimde bir araya getirdim. Yazılarım da kitaplaştı. Çok iyi Arapça, Farsça ve Fransızca öğrenmiştim. Bu yüzden çeviriler de yaptım. Şiirde “millet için sanat” anlayışıyla hareket ettim. Millet için eğitimden sağlığa, vatan savunmasından yabancı işgallere kadar her konuda yazdım. Ama en çok da askerlerimize ve milletimize moral vermek için yazdığım “Çanakkale Şehitleri” ve “İstiklâl Marşı” ile bu görevimi en iyi şekilde yaptığıma inanmaktayım. Mesele sadece yazmak da değildi. Kişilik olarak dürüst olmak, sözünde durmak, çalışmak, yoksullara yardımcı olmak gibi değerlere de sahip olmalıydı insanlar. Ben bu konuda da örnek olmaya çalıştım. Size de böyle olmanızı tavsiye ederim. Bakın ben vefat edeli 85 yıl oldu ama milletim beni işte bu yüzden hiç
unutmadı. Çocuklarına, okullara, caddelere adımı verdiler. Kitaplarım sürekli okunuyor. Bundan daha güzel bir şey olabilir mi? Olamaz elbette. Ama son bir şey söyleyeyim: Sizlerin arasından yeni Mehmet Âkifler çıkmalı. Zira inandığı gibi yaşayan, yaşadığı gibi inanan ve kalemini milletine adayan yazar ve şairlere her zaman ihtiyaç vardır. Şimdi sizlerle şiirlerim aracılığıyla görüşüyoruz. Biliyorum beni çok seviyorsunuz. Bilin ki ben de sizi çok seviyorum.





İSTİKLÂL MARŞI
-Kahraman Ordumuza-
Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.
O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak;
O benimdir, o benim milletimindir ancak.
Çatma, kurban olayım çehreni ey nazlı hilâl!
Kahraman ırkıma bir gül… ne bu şiddet bu celâl?
Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl,
Hakkıdır, Hakk’a tapan, milletimin istiklâl.
Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım.
Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım!
Kükremiş sel gibiyim; bendimi çiğner, aşarım;
Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım.
Garb’ın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar;
Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var.
Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir îmânı boğar,
“Medeniyet!” dediğin tek dişi kalmış canavar?
Arkadaş! Yurduma alçakları uğratma sakın;
Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın.
Doğacaktır sana va’dettiği günler Hakk’ın…
Kim bilir, belki yarın… belki yarından da yakın.
Bastığın yerleri “toprak!” diyerek geçme, tanı!
Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.
Sen şehîd oğlusun, incitme, yazıktır atanı;
Verme, dünyâları alsan da, bu cennet vatanı.
Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki fedâ?
Şühedâ fışkıracak, toprağı sıksan şühedâ!
Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Hudâ,
Etmesin tek vatanımdan beni dünyâda cüdâ.
Ruhumun senden, İlâhî, şudur ancak emeli:
Değmesin ma’bedimin göğsüne nâ-mahrem eli!
Bu ezanlar-ki şehâdetleri dînin temeli
Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli
O zaman vecd ile bin secde eder –varsa- taşım;
Her cerîhamdan, İlâhî, boşanıp kanlı yaşım,
Fışkırır rûh-i mücerred gibi yerden na’şım;
O zaman yükselerek Arş’a değer, belki başım.
Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl;
Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.
Ebediyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl:
Hakkıdır, hür yaşamış bayrağımın hürriyet;
Hakkıdır, Hakk’a tapan milletimin istiklâl!
MEHMET ÂKİF ERSOY

Sırlı Miras

Mümkün değil bu inekleri paylaşamayız.” dedi kardeşlerin en büyüğü Mehmet ve devam etti: “17 ineği babamızın vasiyet ettiği gibi nasıl paylaşabiliriz ki?”
Üç kardeşin, kasabada Sütçü Necati adıyla tanınan babaları, bir ay kadar önce vefat etmişti. Anneleri de bu dünyadan göçeli yıllar olmuştu. Babaları hem annelik hem
de babalık yapmıştı onlara. Geçimlerini süt satarak sağlayan ailenin en büyüğü Mehmet 18 yaşındaydı. Kardeşleri Ali 14, Emre de 12 yaşındaydı. Küçük kardeşleri evlerinden kasabadaki okullarına yürüyerek yaklaşık bir saatte gidiyorlardı. Çocuklar hem okula gidiyor hem de yemek, bulaşık, çamaşır, temizlik gibi ev işlerinin yanı sıra hayvanların bakımıyla ilgileniyorlardı. Üç kardeş eve kapanıp kafa kafaya vererek günlerce düşündüler, ellerinde babalarının vasiyetini yazdığı kâğıdı elden ele dolaştırarak. Ama bir türlü işin içinden çıkamıyorlardı. Babaları, kendi el yazısıyla vasiyetnamesini şöyle yazmıştı: “Sahibi olduğum evi ve tarlayı üç çocuğuma eşit olarak veriyorum. İneklere gelince, büyük oğlum Mehmet’e ineklerin 1/2’ini, ortanca oğlum Ali’ye 1/3’ini ve en küçük oğlum Emre’ye de 1/9’ini miras olarak bırakıyorum. Tek şartım, inekler kesilmeden bu paylaşımın gerçekleşmesidir. Necati Sır (Tarih - İmza)” Babalarının matematikle arasının çok iyi olduğunu üçü de biliyordu ama neden
böyle çetrefil bir taksim yaptığına bir anlam veremiyorlardı. Evlerinin başköşesinde matematik felsefesiyle ilgili epey kitap bulunuyordu. Babalarının sık sık kendilerine
zekâ soruları sorduğu akıllarına geldi ve hafif bir gülümseme yayıldı yüzlerine. Vasiyetnamedeki bu problem de babalarının kendilerine sorduğu son zekâ sorusu olarak
hafızalarına kazındı âdeta. Ali rasyonel sayılar yani kesirler konusunu geçen hafta işlediklerini söyledi kardeşlerine. Fakat bu soru bir tuhaftı. Okulda çözdükleri sorulara
hiç benzemiyordu. Babaları neden, evi ve tarlayı eşit olarak paylaştırdığı hâlde, 17 ineği eşit olarak paylaştırmamıştı? Öncelikle 17 sayısı asal bir sayıydı. Bir ve kendisi dışında çarpanı veya böleni yoktu. Bu yüzden bırakın üçe, bir ve kendisi dışında hiçbir sayıya bile bölünmüyordu. Tüm işleri bırakıp iki gün uğraştıktan sonra çözemeyeceklerini anlayınca birilerine sormaya karar verdiler ve kasabanın yolunu tuttular. Kasabaya vardıklarında vasiyetnameyi birçok kişiye gösterdiler ama hiç kimseden doğru cevabı alamadılar. Artık sabırları tükenmek üzereydi. İnekleri paylaşmak önemli değildi onlar için, zaten hep bir arada yaşayarak babalarının
kurduğu düzeni devam ettireceklerdi. Asıl amaçları doğru çözümü bulmalarıydı. Kasaba esnafından birkaç kişiye daha sordular, sonuç yine olumsuzdu. Vakit öğlene doğru yaklaşınca yemek için bir lokantaya girdiler. Yemek yerken bile soru hakkında tartışıyorlardı. Çocukların hararetli tartışmaları lokanta sahibinin dikkatini çekince, yanlarına yaklaşıp konuyu anlamaya çalıştı. O da soruyu çözemeyeceğini anlayınca, onlara kasabadaki tek caddenin sonundaki evde oturan Hüseyin amcaya gitmelerini söyledi ve çocuklar lokantadan çıkarken arkalarından, “Bu soruyu çözse çözse o çözer.” diye seslendi. Çocuklar epeyce yürüdükten sonra lokanta sahibinin tarif ettiği evi buldular ve kapıyı çaldılar. Kapıyı açan yaşlı amcanın Hüseyin amca olduğunu tahmin ederek, kendilerini lokanta sahibinin gönderdiğini ve bir soruları olduğunu söylediler. Yaşlı adam onları içeri buyur ettikten sonra sorularının ne olduğunu sordu. Mehmet vasiyetnameyi Hüseyin amcaya uzattı. Ona, annelerini çok küçük
yaşlardayken kaybettiklerini, babalarının uzun zamandır hasta olduğunu ve genç denecek yaşta vefat ettiğini anlattılar. Hüseyin amca, üzüntüsünü belirttikten sonra
yakın gözlüğünü taktı ve yazıyı mırıldanarak okumaya başladı. Okumayı bitirdikten sonra arkasına yaslanıp çocuklara evlerinin nerede olduğunu sordu. Onlar da evlerini
tarif ettikten sonra, Hüseyin amca “Siz şimdi gidin, ben yarın sabah size geleceğim.” dedi ve çocukları uğurladı. O gece sabah olmak bilmedi çocuklar için. Yataklarında yatarken bile bir yandan birbirlerine soru hakkında çözüm önerilerinde bulunuyorlar, bir yandan da Hüseyin amcanın soruyu çözüp çözmediği hakkında tahminler yürütüyorlardı. Nihayet sabah oldu, apar topar yaptıkları kahvaltı sonrasında evlerinden çıkıp yolu gözlemeye başladılar. Yaklaşık yarım saat sonra Hüseyin amcanın, yularından tuttuğu bir inekle geldiğini gördüler. Niçin inekle geldiğine bir anlam veremediler önce. Hüseyin amcayı güler yüzle karşılayıp babalarının her zaman oturduğu koltuğa oturttular. Bir bardak su ve çay ikram ettiler. Hep beraber avluya indiler ve Hüseyin amca onlara ahırdaki inekleri avluya getirmelerini söyledi. Kendi getirdiği ineği avlunun bir köşesine bağlamıştı geldiğinde. Tüm inekler gelince avluda 18 inek olmuştu. Mehmet’e vasiyeti okumasını söyledi. Mehmet, “…büyük oğlum Mehmet’e ineklerin 1/2’ini,” deyince, tamam dedi Hüseyin amca, “18’in yarısı 9 eder, al 9’unu sen Mehmet.” dedi. Mehmet, 9 ineği ahıra götürdü. “Şimdi sen oku.” dedi Ali’ye. Ali, “…ortanca oğlum Ali’ye 1/3’i.” deyince, “18’in 1/3’i 6 eder, Ali sen de6 ineği al.” dedi. Hüseyin amca son olarak Emre’ye “Şimdi de sen oku” dedi. Emre, “…
ve en küçük oğlum Emre’ye de 1/9’ini miras olarak bırakıyorum.” deyince de “18’in 1/9’i 2 eder zaten benim ineğim dışında gördüğünüz gibi iki inek kaldı. 9+6 +2 = 17, oldu mu çocuklar?” diye sordu. Çocuklar şaşkınlıkla birbirlerine baktılar ve çözümün muhteşemliği karşısında hayranlıklarını gizlemeyerek sevinç çığlıkları attılar. Hepsi birden Hüseyin amcaya sarılıp ellerini öperek teşekkür ettiler. “Bana teşekkür etmeyin çocuklar.” dedi Hüseyin amca ve gülümseyerek devam etti: “Bu soruyu yüzyıllar öncesinde Hazreti Ali Efendimiz çözmüştü, ben onun çözümünü bir kitapta okumuştum. Ona teşekkür edin. Yalnızca oradaki hayvanlar inek değil deveydi.” Haydi kalın sağlıcakla…” diyerek evine doğru ineğiyle birlikte yola düştü.

Hayalci Belis

Elif Öğretmen, Hayat Bilgisi dersinde meslekler konusunu anlatıyordu: “Çocuklar, meslekler ihtiyaçlardan ortaya çıkmıştır. İnsanlar, tüm ihtiyaçlarını kendileri sağlayabilmiş olsalardı her insanın aynı anda doktor, terzi, polis, çiftçi, marangoz, öğretmen, itfaiyeci ve mühendis olması gerekecekti. Böyle bir şey mümkün olmadığı için insanlar kendilerine uygun ve sevdikleri işleri meslek olarak seçmişlerdir...” dedi. Her mesleğin kendine ait özellikleri olduğunu ve teknolojinin gelişmesiyle birlikte günümüzde bazı meslekler kaybolurken birçok yeni mesleğin de ortaya çıktığını söyledi. Ayşe, parmak kaldırarak sordu: “Öğretmenim, ben de ileride öğretmen olmak istiyorum, siz de küçükken öğretmen olmak istemiş miydiniz?” “Evet, böyle bir hayalim vardı.” dedi Elif Öğretmen tebessüm ederek. Sonra sınıftaki öğrenciler ileride
yapmak istedikleri meslekleri söylediler sırayla. Burak ve Buse doktor, Ayhan mimar, Asuman ve Sabri avukat, Kemal ise bilgisayar mühendisi olmak istiyordu. Hiç kimse babasının mesleğini yapmak istemedi, oysa bazı öğrencilerin babası marangoz, berber veya terziydi. Bir tek Belis kalmıştı hayalindeki mesleği söylemeyen. Sınıftaki
meraklı bakışlar Belis’e çevrildi. Belis, “Bana bakmayın arkadaşlar, ben hiç düşünmedim hangi mesleği seçeceğimi.” dedi. Sınıftakiler Belis’in söylemesi için ısrar edince Elif Öğretmen araya girdi: “Bir saniye arkadaşlar! Bu kadar ısrarcı olmayın, bakın bu konuda hiç düşünmediğini söylüyor Belis.” diyerek sınıfı sakinleştirmeye çalıştı.
“Yarın söylesin öğretmenim, yarına kadar düşünsün.” dedi Buse. Arkadaşlarının ısrarından kurtulmak isteyen Belis cevapladı: “Peki, öğretmenim, yarına kadar düşünüp size söyleyeceğim.” Belis, okuldan eve gelene kadar düşündü. Eve gelip kıyafetlerini değiştirirken, yemeğini yerken, derslerini yaparken bile hangi mesleği seçmesi gerektiğini düşündü fakat aklına bir şey gelmedi. Gece uyumadan önce meslekleri düşündü. Doktor, mühendis, öğretmen, pilot, itfaiyeci… Hepsi güzel mesleklerdi fakat bütün çocuklar büyüyünce bu meslekleri yapmak istiyorlardı. Acaba astronot mu olsam diye geçirdi içinden. Kendini, kafasında kazan gibi bir başlık, sırtında hortumlu ve tüplü tuhaf bir giysinin içinde, uzay boşluğunda gezinirken hayal etti. Ne bir ağaç ne bir kuş ne de bir çiçek vardı etrafında, anında vazgeçti astronot olmaktan. Daha birçok mesleğin hayalini kurdu. Hayal kurdukça içi renklendi. Evler yaptı, şehirler planladı. Gökyüzünde uçtu, okyanusların derinliklerinde yüzdü. Rüzgârla yarıştı, yıldızlara karıştı. Hayallerini hiç sınırlamadı. Ertesi gün sınıftakiler Belis’in ne olmak istediğine dair tahmin yarışına girdiler. Kimisi doktor, kimisi avukat, kimisi veteriner olmak isteyeceğini tahmin etti. Belis: “Arkadaşlar hiçbiriniz doğru tahmin edemediniz, ben ileride hayalci olacağım. Hayal kuramayanlara hayal kurmasını öğreteceğim. Hayalleri kırılanların hayallerini tamir edeceğim.” deyince bütün sınıf şaşkınlıkla Belis’in yüzüne baktı. Elif Öğretmen tebessüm ederek “Bence güzel bir meslek.” dedi.
Belis sözlerine devam etti. “Öğretmenim, astronotlar ayın, pilotlar gökyüzünün, kaptanlar ve dalgıçlar denizlerin, dağcılar zirvelerin, şoförler yolların mutlaka hayalini kurmuşlardır. Ben de ileride hangi mesleği seçersem seçeyim, mesleğimle ilgili hayallerim olacak. Mesleğimi çok seveceğim, mesleğimde ilerlemek için çok çalışacağım.”
Önce Elif Öğretmen ardından da bütün arkadaşları Belis’i alkışladılar.

Hayata Varım

Teknoloji ile iç içe yaşadığımız günümüzde, teknolojik araçlar benim gibi görme engelli bireylere pek çok kolaylık sağlıyor. Ekran okuyucu programlar, Braille monitörler, konuşan ve Braille saatler, ekran büyütme uygulamaları, yazıları büyütme cihazları ve çok daha fazlası... Bu araçlar sayesinde evde veya okulda eğitimime rahatlıkla devam ederken oyunlar oynayabiliyor, kitaplar okuyabiliyor, sosyal medyada iletişim kurabiliyorum. Bu gelişmeler hayatıma girmeden önce bilgisayar kullananlara imrenir, kitap okuyanlara, neşe içerisinde oyun oynayanlara hayranlık duyardım. Elbette biraz da üzülürdüm bunları yapamadığım için... Büyüklerimle kitabevlerine gittiğimde kitaplara dokunurdum. Onları okuyamamak beni çok üzerdi. “Bu ne? Bu ne?” diye sorar adlarını ezberlerdim sadece. Kimisi öykü anlatırdı, kimisi roman... Kimisi de şehirleri, ülkeleri tanıtırdı. İçim içimi yerdi. “Neden?” derdim. “Benim bunları okumaya hakkım yok mu?” Çok şükür, üzüldüğüm günler geride kaldı artık. Şimdi dilediğim kitabı veya dergiyi istediğim zaman okuyabiliyorum. Nasıl mı yapıyorum peki? Bilgisayarımda kurulu “ekran okuyucu” programı sayesinde... Bu yazılım, ekranımda görünen her şeyi bana bir bir okuyor. Klavyem yardımıyla ekran okuyucuyu yönlendirerek yazılarımı okuyabiliyor, yazı yazabiliyor, sanal kütüphanelerde
araştırma yapabiliyorum. Bu sayede EBA’dan derslerimi kolayca bulabiliyor ve takip edebiliyorum. Ekran okuyucum Türkçe dâhil onlarca dilde yazılmış metinleri
okuyabiliyor. Eğer bir kitabın ya da derginin Braille ya da dijital baskısı yoksa artık hiç üzülmüyorum. Çünkü tarayıcı cihazımı kullanarak veya akıllı telefonumla sayfanın fotoğrafını çekerek hemen dijital ortama aktarıyorum. Okula gidemediğim günlerde sınıfa ya da kütüphaneye gidiyormuş gibi bir çalışma düzeni oluşturarak günümü planlıyorum. Ekran okuyucu programımı kullanarak canlı ders saatlerinde derslerime aktif şekilde katılıyorum. Anlamakta zorlandığım bölümleri öğretmenime soruyorum. Gün içindeki boş vakitlerimde sosyalleşmek için akrabalarımla ve arkadaşlarımla mesajlaşıyorum, e-postalar gönderiyorum. Görme engelliler için hazırlanmış oyunlar zevkle oynuyorum. Haritadan il bulmaca oyunu ile ekranda oluşan sanal Türkiye haritasının üzerinde gezinerek sorulan ilimizin hangi bölgede olduğunu bulmaya çalışıyorum. Böylece coğrafi bilgimi güçlendiriyorum. Kelime tamamlama oyunu biraz zorlasa da boş bırakılan kutuları doldurmaya
çalışırken çok eğleniyorum. Yabancı dil öğreten oyunları çok seviyorum. Her öğrendiğim kelime farklı dilde yazılmış metinleri okumama ve anlamama yardımcı oluyor. Görme engelli biri olarak hayatta pek çok zorlukla karşılaşıyorum. Bu sorunları çeşitli araç gereçleri kullanarak aşmaya çalışıyorum. Sorunlarla mücadele etmek, onların üstesinden gelmek bana kendimi daha güçlü hissettiriyor. Ve her zaman diyorum ki; amacımızdan kopmadan, geleceğe dair ümitlerimizi kaybetmeden yaşarsak sonunda başarı ve mutluluk bizimdir. Hiçbir şey buna engel olamaz.

Minik Savaşçı

Merhaba Arkadaşlar! Ben İrem Öğretmen... Bugün size muhteşem bir başarı öyküsünden bahsedeceğim. SEYİT AHMET’in öyküsünden…
Seyit Ahmet doğduğundan beri minicik kalbiyle o kadar büyük işler başardı ki! Daha doğduğunda başladı mücadelesi. Hastalığı nedeniyle ayları hastanede geçti. Sonraki
yılları da evde. Çünkü doktorlar, onun hasta olmaması için dışarıya çıkıp oynamasının doğru olmadığını söylediler. Bu yüzden hiç arkadaş edinemedi Seyit Ahmet. Hiç dostu olmadı. Hatta kendisini çok seven kuzenleriyle bile oynayamadı. Herkesten ayrı, bir başına yaşadı minik kuzum. Konuşmayı bile öğrenemedi. Tanıştığımızda ürkek davranışları olsa da gözleri ışıl ışıl parlıyordu Seyit Ahmet’in. “Ne olursa olsun başaracağım!” dercesine bakıyordu… “Haydi gel, tanışalım.” dediğimde “Merhaba! Ben Seyit Ahmet!” bile diyemedi. Cesareti kırılmıştı miniğimin. Ben de üstelemedim. Nasılsa bu yola birlikte çıkacaktık, yolda tanırdık birbirimizi. Derslere başladığımızda ise heyecanla masanın başına oturur, gözlerimin içine umutla bakardı. Başlarda hep ben konuşurdum sadece. “Merak etme. Bu zorlu günler geride kalacak. İhtiyaçlarını
söyleyebileceksin. Düşersen ‘anne’ diyerek ağlayabilecek, sevinirsen ‘baba’ diye haykırarak koşabileceksin. Sadece biraz zaman...” derdim. O günlerin hayaliyle sımsıkı tutunduk birbirimize. Zorlandığımız, yorulduğumuz, hatta mola verdiğimiz zamanlar oldu. Hiçbirisi yıldırmadı beni, minik savaşçımı ve hiçbir fedakârlıktan kaçınmayan ailesini... Vazgeçmemek için gizlice sözleşmiştik âdeta. Günler, haftalar birbirini kovalarken önce harfler dedik, sonra heceler, ardından kelimeler ve nihayet cümleler... Dil egzersizleri, artikülasyon çalışmaları, onlarca hece ve kelime listeleri bir bir ardımızda kaldı. Başta ihtiyaçlarını anlatmaya başladı Seyit Ahmet. Eğitimimiz ilerledikçe yaptıklarını, yaşadıklarını da anlatır oldu. Senenin sonunda karşılıklı sohbet edebilir hâle bile geldik. Sırdaş bile olmuştuk birbirimizle. Yorulduğumuzda dersi bırakıp oynadığımız oyunları, söylediğimiz şarkıları kimseciklere anlatmadık. Arkadaş da edinmeye başladı Seyit Ahmet. Mahallesinde oyunlar oynamaya, kuzenleriyle eğlenceli zamanlar geçirmeye başladı. Kendini ifade edebildikçe özgüveni, neşesi kısaca çocukluğu geri gelmişti. Ailesi  umutla, bense gururla bakıyordum minik savaşçımıza.
Biliyor musunuz? Seyit Ahmet şaka yapmayı çok sever. Bir keresinde beni nasıl kandırdı bilmelisiniz! Seyit Ahmet’in bir buzağısı var, adı Ayaz. Kendi verdi bu ismi buzağısına. Bir dersimizde Ayaz’ın hasta olduğunu ve veterinerin ona iğne yaptığını anlattı kendi konuşma tarzıyla. “Aaa! Çok üzüldüm.” dedim. Tam iyileşip iyileşmediğini soracaktım ki yerinde zıplayarak “ŞAKAAA!” demesin mi? Dakikalarca gıdıkladım onu. Artık sıra okuma yazma ve matematik öğrenmeye gelmişti. Minik savaşçının mücadelesine bir kişi daha katılmıştı böylece: Sultan Öğretmen. Dünyalar tatlısı özverili bir öğretmen, ne mutlu bize! Sultan Öğretmen’iyle başladığı yolculuk çok yeni olsa da şimdiden derslerinde gösterdiği ilerleme gücüne güç katıyor Seyit Ahmet’in. Hani hiç pes etmedik demiştim ya... Pandemi sürecinde karşılıklı ders yapamasak da telefon ve bilgisayarla iletişimimize devam ediyoruz. Gönderdiğim ödevleri harfiyen uyguluyor. Çok çalışkandır benim miniğim çok! Sadece benden dinlemiş olsanız da aslında birlikte yazdık biz bu öyküyü. Umarım Seyit Ahmet’in öyküsü umut olur, ışık olur, aydınlatır hayatları...

Gökte Ne Var? Gökboncuk

10 yaşıma erdim, 7 yaşımdaki hayallerimi yaşıyorum. Bahar geldi artık, diğer adıyla uçurtma mevsimi geldi. Önce cin kuşu dediğimiz defterlerimizin orta dalgalarını itina ile çıkarıp güvercinler gibi döne döne uçan kanatlı tayyareler; yükseklere, uzaklara dümdüz uçan jet uçakları yapıyorum. Daha sonra kamış kasnaklılarımızı göklerde uçurmaya başlıyorum. İncecik renkli kâğıtlar alıyorum kırtasiyeden. İyice kurumuş kamışları incelterek yapıyorum kasnaklımı yani uçurtmamı. Aynı boyda üç kamışın tam ortasını tespit etmek ve altıgen oluşturacak şekilde düzenlemek büyük dikkat istiyor. Gövdesinin ve kuyruğunun terazisini ayarlayabilmekse ağabeyimin yardımıyla mümkün oluyor. Terazilerde küçücük hata, uçurtmamın yükselmesini engeller yoksa bu hata sonucu uçurtmam takla atarak düşer, buna dikkat etmeliyim. Bakkaldan aldığım yorgan ipi kelepleri çubuklara sarıyorum. Rüzgâra emanet ediyorum uçurtmamı. Göklere yükselmiş, bulutlarla yarışan uçurtmam bütün mahallede görülüyor. Ne güzel süzülüyor öyle, U şeklindeki kuyruğu ve kulaklarındaki saçakları ne güzel oynuyor! “Bilmeden kaç kelep harcarsan harca Çirkin durur ellerinden süzülen Saçakları olmayan renkli uçurtma. Bir mektup salıver kırılır sonra Bir saçak bir selam bir ayna yolla…” Hayallerim gökyüzünde ama erişilmez değil. “Gökte Ne Var?” oyununa başlıyorum şimdi. Oyunlarımızla yorulup da çimler üzerine serilmeden eşleşiyoruz. Eşler sırt sırta veriyor ve kollarını birbirine kenetleyerek sırayla göğe kaldırıyor eşini. Alttaki oyuncu yüksek sesle soruyor:
- Yerde ne var?
- Yer boncuk.
- Gökte ne var?
- Gök boncuk.
- Dalda ne var?
- Elmacık.
- Annenin adı ne?
- Fatmacık.
- Kaldır beni hoppacık!
Ve OYUN yani hayat devam ediyor. Sahi, gökte, gök boncukla neler neler görürdük! Saymakla bitmeyen hayallerimiz…

Hangileri Aynı?

İki resim arasındaki aynı 7 şekli bakalım bulabilecek misin?

Aramızda En Güzel Oyun:Oyun

Sevgili çocuklar, hepinize merhaba.
Yeni bir sayıda daha bir aradayız. Geçen sayımızda okumanın sadece harfleri bir araya getirmekten ibaret olmadığını konuşmuştuk. Duyguları okumaktan, etrafımızdaki işaretleri okumaktan ve kitaplardan bahsetmiştik. Umarım bu süre bol bol okuyarak geçmiştir sizler için. Bu sefer ise biraz oyunlardan bahsedelim istiyorum. Oyun denince aklınıza neler geliyor? Benim aklıma eğlenmek, paylaşmak, öğrenmek, keşfetmek, dürüstlük, sabır ve daha birçok kavram geliyor. “Bu kadar çok şeyle ne alakası var oyunun?” diye düşünebilirsiniz. Gelin, beraber bakalım oyun neler saklıyormuş içinde. Oyunları bireysel ve topluca oynananlar şeklinde ikiye ayırabiliriz. Hele de dijital dünyada birçok kez kendi kendimize oyun oynamak durumunda kalabiliriz. Esas güzel olanıysa birileriyle birlikte oynadığımız oyunlardır. İşte orada artık oyun sadece oyun değildir. Arkadaşlarımızla buluşma, paylaşma, etkileşime girme alanına dönüşür oyun. Rollere girdiğimiz oyunlar vardır. Daha oyunu kurarken bir telaş başlar, rol paylaşma telaşı. “Sen korsan ol!”, “Ben anneyim, sen baba ol!” Ya da biriniz Alex diğeriniz Hagi olabilir. Rolleri bölüştürmenin amacı oyunun devamında bir senaryoyu devam ettirebilmektir. Böylece herkes kim gibi davranacağını bilerek oyuna devam eder. Bunun eğlenceli tarafı rolüne girdiğimiz kişi gibi karar alıp tepkiler vermemizdir. Kısa bir süre için bile olsa kendimizi başkasının yerine koymanın güzel bir yoludur oyun. Bir de kazananı olan oyunlar vardır. Örneğin Kızma Birader oyununu düşünelim. Oyuncuların hepsinin oyunda yapması gerekenler vardır ve bunların arasından oyunun amacını ilk tamamlayan kişi oyunu kazanmış sayılır. Sanırım oyunu zaman zaman can sıkıcı, üzücü ya da sinirlendirici hâle getiren de budur. Bazen kazanmak öyle büyük bir hırsa dönüşür ki en başta saydığım eğlenmek, paylaşmak, öğrenmek gibi özellikler uçar gider. Herkesin birbirini yenmeye çalıştığı bir savaşa döner. Hatta bu, öyle büyük bir inada biner ki sırf kazanmak uğruna hile yapmaya, mızıkçılık edip huysuzluk çıkarmaya kadar varır. Dürüstlüğü de bu yüzden söylemiştim aslında. Bazen sırf kazanmak uğruna doğruyu söylemekten bile uzaklaştığımız olur. Kazanmak uğruna dürüstlüğü kenara bırakanların en sık başvurdukları yol ise kurallardır. Oyunun kurallarını kendi çıkarlarına göre değiştirmeye kalkarlar. “Ama o öyle değildi,” “Ben böyle dururken sen beni ebeleyemezsin.” gibi cümleler eminim size de tanıdık gelmiştir. Bunlar kaybetmemek uğruna ortaya atılmış, kural değiştirici, mızıkçılık cümleleridir. Hâlbuki aslında oyunun kuralları daha en başından bellidir. İşte böyle anlarda oyun, oyun olmaktan çıkar. Artık eğlence ortadan kalkmış, kahkahalar azalmıştır. Herkes gergin, bakışlar sinirli, sesler daha bir yüksektir. Belki fiziksel olarak bir zarar verilmez ama duygusal olarak oyun oynadığımız arkadaşlarımıza rahatsızlık vermeye başlarız. Bir kişi o oyunun sonunda kazanacak diye diğer tüm oyuncular, keyif almadıkları bir zaman geçirmeye başlarlar. Oysa biz niçin oyun oynuyorduk? Eğlenmek, öğrenmek, güzel zaman geçirmek için, değil mi? Sırf kaybetmemek için inatlaştığımızda belki oyunu kazanırız ama oyunun en güzel tarafını yani eğlenmeyi kaybederiz. Oyun, sonunda kazanmak için değil oynarken keyif almak içindir. İşte o zaman, oyun süresince geçirdiğimiz süre güzel bir anı, oynadığımız kişilerle paylaştığımız bir güzel an olarak hafızamıza yerleşir. Hem neden bu kazanma hırsı? Herkes kazanacaksa kaybeden kim olacak? Kaybettiği zaman tebrik edebilme zarafeti acaba hangi kazananda vardır? Laf lafı açtı, nereden nereye geldik yine. Bu dergiyi elinizden bıraktıktan sonra oynadığınız ilk oyundan itibaren oynamanın keyfini sürmeniz,  kazanmayı kaybetmeyi değil birlikte oyun oynadığınız kişilerle paylaştıklarınız önemsemeniz dileğiyle… Hepinize oyun dolu günler dilerim.

Kangurunun Parmak Uçlarında Dünya

Bir zamanlar iyilik güzellik ülkesinde tüm canlıların birlikte yaşadığı bir orman
varmış. Bu ormanda çeşit çeşit hayvanlar, ağaçlar ve çiçekler bulunurmuş. Kuşlar,
ağaçlardan daha fazlaymış. Onların cıvıltıları bütün göğü süslermiş. Bu ormanda birbirinden
güzel dostluklar varmış. Biz diyelim yapraklar kadar, siz deyin çiçekler kadar, mini mini
çocuklar desin gökyüzü kadar…
Ormandaki hayvanlar her hafta toplanıp birbirinden eğlenceli oyunlar oynarlarmış.
Saklambaç, körebe, seksek, koşmaca, zıplamaca… Ormandaki hayvan dostlar bazen gölün
kıyısındaki ağaç parkında oyunlar kurarlar, yarışmalar yaparlarmış. Bu ağaç parkı onların en
sevdiği yermiş.
Gökyüzünün berrak olduğu günlerin birinde minik kanguru, arkadaşları ile oyun oynamak
için ağaç parkına gitmiş. Hep birlikte salıncakta sallanmışlar, zıplama tahtasında el ele
zıplayarak gökyüzünden yıldız toplar gibi hayal kurmuşlar. Kaydıraktan göle kaymışlar.
Balıklar bu oyuna pek sevinmiş, kurbağalar el çırpmış.
Bütün hayvanlar doyasıya oynadıktan sonra koşu yarışması yapmaya karar vermişler.
Yarışmayı her zamanki gibi yine gri tavşan kazanmış, hak ettiği havuç ödülünü çıtır çıtır
yiyerek evine gitmiş. Ertesi gün yine tüm hayvanlar toplanıp seksek oynamaya karar
vermişler, minik kanguru bu seksek oyununu çok seviyormuş. Ama çok güzel zıplamasına
rağmen gözleri görmediği için taşın olduğu kareyi bulamıyormuş. Yine de tüm gün
arkadaşları ile keyifli vakit geçirmiş.
Kangurunun hayali yarışma oyunlarının birinde kazanan olmakmış. Kendisi gibi görme
engelli başka hayvan olmadığı için o da arkadaşları ile aynı şartlarda yarışıyormuş. Aslında
bu durum onu rahatsız etmiyormuş. Ona farklı olduğunu hiç belli etmiyorlar, onu olduğu
gibi kabul ediyorlarmış. Minik kanguru böyle güzel bir arkadaş çevresi olduğu için çok şanslı
olduğunu düşünüyormuş. Hatta yeni arkadaş edinmeyi de çok seviyormuş. Ormanda bazı
günler misafir hayvanlar olurmuş. Derenin diğer tarafında yaşayan hayvanlar derenin suyu
azalınca karşıya geçerler, ağaç parkındaki oyunlara katılırlarmış. Yine derenin suyunun azaldığı bir yaz günü, karşıdan gelen hayvanlar ağaç parkına
gitmişler. Minik kanguru ve arkadaşları da parka gitmiş, hep birlikte köşe kapmaca oynayıp
eğlenmişler.
Derenin karşısından gelen hayvanlardan birisi “Bil Bakalım Bu Ne ?” oyununu yarışma
şeklinde oynamayı önermiş. Tüm hayvan dostları ilk kez oynayacakları bu oyun için
heyecanlanmışlar. Ama içlerinde en heyecanlısı minik kanguru olmuş. Çünkü her şeyi
dokunarak buluyor ve tanıyormuş. Parmak uçlarında kurduğu dünyanın gizemli büyüsünü bir
yarışmada kullanacağından içi kıpır kıpır olmuş.
Nihayet yarışma başlamış, tüm hayvanlar gözlerini kapatmışlar ve kendilerine verilen nesneyi
dokunarak tanımaya çalışmışlar. Oyunun her turunda minik kanguru dokunduğu nesneyi
en ince ayrıntısına kadar tarif edip adını söylüyormuş. Hatta bazen o nesnenin hangi renk
olduğunu da biliyormuş. Tüm arkadaşları şaşkınlık ve sevinçle karşılamışlar bu durumu.
Oyunun sonunda kazanan minik kanguru olmuş. Yarışmaya katılan dostları onu içtenlikle
tebrik etmişler ve en sevdiği meyvelerden ödül vermişler. Minik kanguru, emek vererek
kazandığı bir yarışmanın haklı gururunu yaşıyormuş. Arkadaşlarına veda etmiş, meyvelerini
yemiş ve hoplaya zıplaya yola koyulmuş. Minik kanguru ağaç parkından ayrılırken kuşlara,
çiçeklere kısacası parmak uçlarındaki kocaman dünyaya gülümsemiş…

Seksekle Örülen Dünya

Merhaba Günlük!
Ben Kâmil… İlk defa günlük yazıyorum. Konya’nın Meram ilçesinde Hacı
Veyiszade Ortaokulunda okuyorum. Matematikte biraz zorlansam da diğer
derslerim iyidir. Kitap okumayı severim. Ayrıca kendimi en özel hissettiğim
anlardan birisi koşmaktır. Koşarken hayal kurarım. Koşarak dünya turu
yaptığımı, olimpiyatlarda koştuğumu düşünürüm. Bazen yoldan geçen
arabalarla yarıştığımı hayal ediyorum. Genelde arabalar beni geçse de
bazen başa baş bitirdiğimiz olur. En büyük hayalim, atletizmde dünya
şampiyonu olup ülkemi temsil etmek… Bunun için okulumuzdaki Beden Eğitimi
öğretmenimizden yardım alıyorum. Onunla okul çıkışlarında antrenman
yapıyoruz.
Bugün benim için önemli bir gün… Geçen ay okulda Geleneksel Çocuk Oyunları
takım seçmeleri vardı. Ben de SEKSEK oyununa as oyuncu olarak seçildim.
Geçen hafta ilçe finallerinde birinci oldum ve il finalinde yarışmaya hak
kazandım. Allah’ım, mutluluktan havalara uçuyordum.
Bugün yarışma günüydü. Gece heyecandan zor uyudum. Ama sabah
erkenden kalktım. Gözümde uykudan eser kalmamıştı. Sokakta koştum geldim.
Kahvaltımı yaptım ve okula gittim. Üçüncü dersten sonra Beden Eğitimi
öğretmenimizle yarışmanın yapılacağı salona gittik. Salonda her okuldan
yarışmacılar ve onları desteklemek için gelmiş öğrenciler vardı.
Önce Kaleli Yakan Top, ardından Mendil Kapmaca karşılaşmaları yapıldı.
Bu karşılaşmalar yapılırken heyecandan yerimde duramadığım için spor salonunun bahçesinde kaç defa koşarak tur attığımı hatırlamıyorum. Sonunda
sıra bize geldi. Benden önceki yarışmacılar gayet iyi yarıştılar. Sıra bana
gelince tüm salon dikkatle ve merakla beni izledi. Hiç hata yapmadan tam
puanla yarışmayı tamamladım. Benden sonraki yarışmacılar da benim kadar
puan alamayınca şampiyon olmuştum.
Salondaki herkes beni ayakta alkışladı. Hatta bir ara okuldan destek için
gelen arkadaşlarım, beni omuzlarına bile aldılar. Altın madalya göğsüme
takıldı. Kupayı benim adıma ve okulumuz adına öğretmenimiz aldı. Olimpiyat
şampiyonluğuna giden yolda ilk madalyamı aldım. Çok mutluydum. O an
bunların gerçek olduğuna inanmakta zorlandım. Herkes benim bunu nasıl
başardığımı konuşuyordu.
Sevgili Günlük! Diyeceksin ki abartma… Alt tarafı seksek oyununda birinci
oldun. Ama Sevgili Günlük bilmediğin bir şey var. Biliyor musun, ben tüm
bunları sadece ayaklarımla yaptım. Seksek taşını ayağımla attım. Ellerim
olmadan sekerken dengede kaldım. Şimdi anladın mı benim için bugünün
önemini?
Ben gidiyorum Sevgili Günlük. Annem bana kutlama
pastası yapmış, onu yiyeceğiz ailecek. Kim
bilir babam ve ağabeyim de ne hediyeler
almışlardır bana. Ha unutmadan şunu
da söyleyeyim: Seni de ayaklarımla
yazıyorum Sevgili Günlük. Tıpkı
yazmayı öğrendiğimden beri
yaptığım gibi...
Görüşürüz. Hoşça kal!

Hem Ders Hem Oyun

Arkadaşımın işaret parmağı bir kuş.
Sırayla hepimizin üzerine konuyor. En
son kimin üzerine konarsa o ebe oluyor.
- İğne battı, canımı yaktı, tombul kuş,
arabaya koş, arabanın tekeri, İstanbul’un
şekeri, hop hop, altın top, bundan başka
oyun yok.
“Yok” benim üstümde. Öyleyse ebe benim.
Haydi, saklanın bakalım.
Bir, iki, üç, dört, beş… Ebe olmak da güzel
ama ben en çok saklanmayı seviyorum. Öyle
saklanıyorum ki ebe üç gün arasa bulamaz.
Bir tekerlemede bütün dünya var.
TÜRKÇEMİZin güzelliği var. Ben varım; kuş,
araba, İstanbul, şeker, altın top, oyun... Daha
ne olsun?
“Koş”la “kuş”u, “arabanın tekeri”yle
“İstanbul’un şekeri”ni nasıl ustaca bir araya
getirdiğimizi hiç düşündünüz mü? (Bu tür ses
benzerliklerine kafiye/uyak diyorlar.)
“Arabanın tekeri” dedim de aklıma geldi,
“teker”le ilgili bir tekerlememiz daha var:
Dün körebe oynamadan önce ebeyi seçmek
için söylemiştim: “Teker teker tekerim, hani
benim şekerim, akşam babam gelecek, bana
şeker ve-re-cek.”
İşte böyle. Baba, eve şeker getiren adamdır.
Babanın kendisi şekerdir zaten. O gelince
evimiz şekerci dükkânı olur.
Bizim tekerlemelerimizde İstanbul çok geçer.
İstanbul, Fatih Sultan Mehmet’in hayaliydi.
Şimdi de bizim hayalimiz. Düğüne gitmek için
terlik pabuç lazımsa doğru İstanbul’a…
-Çan çan çikolata.
-Hani bana limonata?
-Limonata bitti.
-Hanım kız gitti.
-Nereye gitti?
-İstanbul’a gitti.
-İstanbul’da ne yapacak?
-Terlik pabuç alacak.
-Terlik pabucu ne yapacak?
-Düğünlerde şıngır mıngır giyecek.
Buradaki “limonata”, “çikolata”, “bitti” “gitti”
benzerliklerini de unutmayalım.
Bilgisayar oyunlarını da seviyorum. Araba,
futbol, yarış, zekâ oyunları… Ben bu oyunları
oynarken kardeşim boş mu duracak? O da
tabletle pasta yapmayı, bebeğini giydirmeyi çok seviyor.
Ama okul bahçesinde, trafiğe kapalı sokakta
arkadaşlarla bir araya gelip oynamak bambaşka. Büyüklerimiz “tadından yenmez”
diyorlar ya, aynen öyle.
OYNAMAK UÇMAK GİBİ. Birdirbirle
uçma alıştırmaları yapıyoruz. Seksek,
uçuş denemesinin ilk adımı. Beştaşla
parmaklarımız serçe olup uçuyor. Çelik
çomakta çomağımız kuşlara özeniyor.
Yakantop oynarken topu uçuruyoruz.
Gökyüzüne kanatlanan uçurtmalar değil,
biziz. Düşlerimizde hep uçuyoruz zaten.
Körebeyle görüyor, ebelikten kurtuluyoruz;
saklambaçla görülüyor, yeniden ebe
oluyoruz. Yağ satarım bal satarım deyip
geleneği sürdürüyoruz.
Kardeşime diyorlar ki: “Koca kız oldun, hâlâ
mı oyun?” Oysa daha on yaşında.
Bana diyorlar ki: “Koca delikanlı oldun, hâlâ
mı oyun?”
Evet, hâlâ oyun, daima oyun. Bana yemeyi,
içmeyi unutturan ikinci bir etkinlik söyleyin o
zaman.
İsmail Uyaroğlu ne demiş?
Sebzelerden sevdiklerim:
Havuç, patates, oyun.
Meyvelerden sevdiklerim:
Elma, şeftali, oyun.
Bence en iyi besin oyun
Çünkü
Hiçbir şey yemesem bile bazen
Oynarken doyuyorum.
Evcilik oyunlarımızı izlemiyor mu
büyüklerimiz? Anne, baba, çocuk, doktor,
hasta, hemşire rollerinde nasıl başarılı
olduğumuzu görmüyorlar mı? Görünce “Bu
çocuklar bir âlem!” diye şaşırmıyorlar mı?
Sahi, tiyatro da bir oyun değil mi?
Bazen büyükler “ya ders ya oyun” diye iki
seçenek sunuyorlar bize. Sizce de tuhaf
değil mi? Oyun oynamak içimizden geliyor,
ders çalışmak dışımızdan. Hangisini tercih
edeceğiz? Tabii ki oyunu… Bari dersle oyunu
dönüşümlü yapsınlar. Yani biraz ders, biraz
oyun… Oyun, ders çalışmanın ödülü olsun.
Haydi, bunu annelerimize, babalarımıza
söyleyelim. “Ya ders ya oyun” demesinler
bize; “hem ders hem oyun” desinler. Oyun da
bir ders hem de en eğlenceli ders…

Bülbül ile Bezirgan

Bir varmış, bir yokmuş. Ormanda yaşayan hayvanların sayısını
bilen ve bülbülün sesinin güzelliğini bilmeyen yokmuş. Bülbülün
sesinin sırrı bilinmez ama yıldızlar konuşurken bir çocuk onlardan şu masalı
duymuş:
Uzak diyarlardan birinde, içindeki ağaçların dalları bulutlara değen bir orman
varmış. Bu ormanda anne bülbül ile üç minik yavrusu yaşarmış. Onlara bakanlar
kanatlarının renklerinin güzelliğine mi, seslerindeki huzurun büyüsüne mi hayran
kalsınlar, bilemezlermiş.
Günlerden bir gün ormanda ince ince bir yağmur yağmış. Toprağın etrafa yaydığı
koku, öyle güzelmiş ki anne bülbül yavrularını da alıp biraz gezmek istemiş.
Yağmur birden hızlanıvermiş. Anne bülbül ve yavruları yorulunca genç bir ağacın
dalına konup dinlenmişler. Tam bu sırada büyük bir gürültüyle irkilmişler. Her biri
korkuyla başka bir ağaca uçuşmuş. Dinlendikleri ağaçtan çıkan dumanları görünce
bir yıldırım düştüğünü anlamışlar. Anne bülbül yavrularını etrafına tekrar toplamak
için seslenmiş. İki yavrusu hemen yanına gelmiş ama en küçüğü bir türlü gelmemiş.
Anne bülbül, telaşla etrafına bakınırken yavrusunu yerdeki bir adamın avuçlarının
arasında görmüş. Kanadından yaralanmış minik yavru, acı içinde çırpınıyormuş.
Adam oradan uzaklaşırken anne bülbül, gözyaşlarıyla arkalarından bakakalmış.
Aradan biraz zaman geçmiş. Bülbüllerin sesiyle neşelenen orman sessizliğe
bürünmüş. Anne bülbül, evlat hasretine dayanamayıp
yavrularını da yanına alıp düşmüş yola. Hayatında
hiç bu kadar hızlı uçmamış. Çünkü kanatlarını değil,
yüreğini çırpıyormuş. Sonunda kocaman bir han
kapısının önüne varmışlar. Kapıda ellerinde yüklerle
bekleyen birkaç adam duruyormuş. Adamlar,
yüklerini yere bırakıp kapıyı çalmışlar. İçlerinden biri
seslenmiş:
- Aç kapıyı bezirgânbaşı!
Kapıyı bülbülün yavrusunu götüren adam açmış ve
şöyle demiş:
- Hoş geldiniz. Sizi içeri alırım almasına da kapı hakkı
ne verirsiniz, demiş.
Adam heybesinden küçük bir ipek kumaş çıkarıp
uzatmış. Bizden sana yadigâr olsun, demiş.
Anne bülbül olup bitenleri
anlamaya çalışırken hanın
etrafında şöyle bir dolaşmış
ve pencereden bakınca bir de ne
görsün? Minik yavrusu bir kafesin içinde
uçuşuyormuş.
Adamlar içeri girince kapı kapanmış. Anne
bülbül cesaretini toplamış, evlatları ile birlikte
kapının tokmağını kaldırıp bırakmışlar. Anne bülbül
seslenmiş:
- Aç kapıyı bezirgânbaşı, demiş. Kapı açılmış. Adam
karşısında anne bülbül ve yavrularını görünce önce şaşırmış,
sonra tebessüm etmiş. Anne bülbül hüzünlü bir sesle
yalvarmış:
- Bezirgânbaşı, bana yavrumu geri ver, demiş. Bezirgânbaşı
cevaplamış:
- Elbette veririm, güzel sesli dostumun güzel sesli annesi.
Ben onun kanadını sardım. Kanadı iyileşince ormana
getirecektim, demiş. Anne bülbül şaşkınlıkla sormuş:
- Peki, bizden kapı hakkı istemeyecek misin, demiş. Bezirgân
tebessümle karşılık vermiş:
- Ben burada konaklayacaklardan küçük hediyeler alırım.
Biz dostuz, siz bana o güzel sesinizi hediye edin ve yavru
bülbül iyileşene kadar misafir olun yeter, demiş.
Masalı yıldızlardan dinleyen çocuk bunu bir oyun zannetmiş.
O gün bugündür şu sözlerle çocuklar bezirgânbaşı oyunu
oynuyorlar:
Aç kapıyı, bezirgânbaşı, bezirgânbaşı!
Kapı hakkı ne verirsin?
Arkamdaki yadigâr olsun, yadigâr olsun…
Gökten üç elma düşmüş. Biri bülbüllere, biri bezirgânbaşına,
diğeri de oyun oynamayı seven bütün çocuklara…

Atölye Büyüteç b-612

 Oyuncaklar Yaşlanır mı?
Babanın oynadığı oyuncakları gördün mü
hiç? Peki ninenin ilk oyuncağını biliyor musun?
Peki ya büyük büyük büyük ninelerinin ve
dedelerinin oyuncaklarını?
İtiraf et, seni hazırlıksız yakaladım!
Dünya üzerinde çocuklar ta eski
zamanlardan beri oyuncaklarla
oynamış. Arkeologlar kazılarında
bu oyuncaklara da rastlıyormuş.
Bazen bir tahta at, bazen bir
top, bazen bir çıngırak, bazen de bir oyuncak
bebek... Bu oyuncaklar çok yaşlıymış! Ben
diyeyim iki bin beş yüz, sen de üç bin yıl önce
Çin’de, Mısır’da, İskoçya’da, Roma’da
çocuklar taştan yapılmış toplarla, yoyolarla,
uçurtmalarla, tahta atlarla, topaçlarla,
misketlerle ve tahtadan, taştan veya
topraktan yapılmış oyuncak bebeklerle
oynuyormuş.
İstanbul’da ise 1700’lü yıllarda balonlar,
tahta topaçlar, çemberler, tefler,
toprak düdükler meşhurmuş. Bugün bu
oyuncaklara Eyüp Oyuncakları deniliyor.
1900’lere gelindiğinde artık harika oyuncak
bebekler, bebek evleri, kurşun askerler,
oyuncak arabalar üretilmiş;
oyuncak fabrikaları kurulmuş.
Çocuklar bu fabrikalarda
imal edilen tenekeden
oyuncaklarla oynamaya
başlamış. Yıl 1950 olunca pilli oyuncaklar da
oyuncak sepetlerinde yerini almış.
İlk robot oyuncaksa 1940’lı yıllarda
Japonya’da üretilmiş. Bu robot,
anahtarla kurulduğunda kendi kendine
yürüyebiliyormuş. Adı da Lilliput’muş.
Yani “ufacık”.

Yaşlı Oyuncaklar şimdi Nerde?
Peki eski zamanlardan kalma bu
oyuncaklar şimdi nerede?
Çocukların yıllar yıllar önce
oynadığı bu oyuncakların bir kısmı
dünyanın çeşitli şehirlerindeki
oyuncak müzelerinde yaşıyor.
Ülkemizde de oyuncak müzeleri
var: Ankara’da Ankara Üniversitesi
Oyuncak Müzesi, İstanbul’da
İstanbul Oyuncak Müzesi,
Antalya’da Anadolu Oyuncak
Müzesi, İzmir’de Ümran Baradan
Oyun ve Oyuncak Müzesi,
Gaziantep’te Gaziantep Oyun ve
Oyuncak Müzesi ile Samsun’da
Canik Oyuncak Müzesi.
Sen de ailenle
bu şehirlerden
birine gezmeye
gidersen
oyuncak müzesini gezi
programınıza dâhil edebilirsin.
Orada binlerce oyuncakla
tanışabilir, geçmişe gidip
hayallere dalabilirsin.
Unutmadan! Türkiye’deki,
hatta dünyadaki bazı oyuncak
müzelerinin internet sayfalarında
sanal bir gezintiye de çıkabilirsin.



Oyunun gizli kuralları

Biliyorsun her oyunun kuralları var. Bilgisayar oyunlarının da kuralları var, evde
ve sokakta oynadığın oyunların da. Bir de öyle gizli kurallar var ki her zaman her
oyunda bu kurallara uymalısın. Dinle, şifreli bir şiirle bunları anlatayım sana.
OYUN OYNARKEN COŞKUYLA
YARDIM ET ARKADAŞLARINA
UNUTMA SORUMLULUKLARINI
NAZIKÇE PAYLAŞ OYUNCAKLARINI
OYNA DÜRÜSTÇE, NE GÜZEL ARKADAŞLIK
YENILSEN DE YAPMA MIZIKÇILIK
NE ZAMAN KIZARSAN HEMEN ÖZÜR DILE
ARKADAŞLARINA SAYGILI OL, KÖTÜ SÖZ SÖYLEME
RAKIBINE HAKSIZLIK ETME, HEP ADIL OL
KISKANÇLIK SANA YAKIŞMAZ, CÖMERT OL
ETME SAKIN HA KAVGA, HOŞGÖRÜLÜ OL
NEREDE ARKADAŞLARIN, HOPLA, ZIPLA, MUTLU OL!

Şimdi seninle küçük bir arkadaşımın oyun dünyasına gidelim.
Benim Oyun Dünyam
Yazan: Sümeyye Hançabay
Benim küçük ama sınırsız oyun dünyama hoş geldin!
Burada istediğin her yerde olabilir, istediğin her şeyle oynayabilirsin. Mesela bir
ormanda yakalamaca oynayabilir, ağaç dallarından, taşlardan ve yapraklardan
oyuncak yapabilirsin. İstersen buzullarda paten kayabilir, balık tutabilirsin. Bunlar
için ormana ya da buzullara gitmene gerek yok. İHTIYACIN OLAN SADECE SINIRSIZ
BIR HAYAL GÜCÜ.
Ben oyun oynarken her şeyi oyuncak olarak düşünebiliyorum. Örneğin evdeki
eşyaları farklı cisimler olarak görebiliyorum. Yastıklardan at, çoraplardan bebek,
tespihlerden insan yapabiliyorum. Deniz kabukları, taşlar, ağaç dalları oyunumun
birer parçası oluyor. BENCE HER ÇOCUK BUNU YAPABILIR.
Bazen tabii ki hazır alınmış oyuncaklarla da oynuyorum. Küçükken
en sevdiğim oyuncaklardan biri Ayşe bebeğimdi. Ayşe, kırmızı
ip saçlı, kahverengi gözlü bir bez bebekti. Kiraz desenli şapkası
ve eteği vardı. Geceleri ona sarılıp uyurdum. Ayşe’yle oynarken
kendimi gerçek bir anne gibi hissederdim. Onunla hayvanat
bahçesinde gezer, ona her şeyi gösterirdim. Artık kardeşim, Ayşe’yle
oynuyor. Kendi dünyasında Ayşe’yi kim bilir nasıl düşünüyor?
Senin de oyuncaklarını merak ediyorum.
Haydi beraber oynayalım mı?

Gülümse

-Arkadaşların mendil kapmaca oynayacaklarmış, seni de çağırıyorlar!
-Linkini atsınlar baba!


-Değişelim mi?


-Oğlum sana kaç defa söyledim; “çakmakla oynama diye!”

-Arkadaşlar yakan top oynamayalım, tehlikeli oluyor!

-Saklambaç oyununu çok mu ciddiye aldım acaba?!
Hava da karardı!

-Misket öyle oynanmaz, gel sana öğreteyim!

Nasreddin Hoca

Günün birinde Hoca evine doğru gidiyormuş. O sırada birkaç çocuk sokakta oyun oynuyormuş.
Çocuklardan biri aniden Hoca’nın kavuğunu kaptığı gibi arkadaşlarına fırlatmış. Başlamışlar onunla oynamaya. 
-Bana da at Recep!
Hoca kavuğunu geri almak için çocuklarından peşinden koşmuş...
-Getirin kavuğumu çocuklar!
-Hooop!
Ancak yorulmuş. Çaresizce kavuksuz olarak evine gelmiş.
-Bey! Kavuğun nerede?
-Kavuğum çocukluğunu özlemiş. Komşu çocukları ile sokakta oynuyor!

Oyun Şiirleri Seçkisi

Fazıl Hüsnü Dağlarca
1914-2008
OYUN
Oynasak
Biri yıldız olsa
Biri ben olsam.
Oynasak
Gelse gecenin biri
Çağırsak gündüzün birini
Biri ben olsam.
Oynasak
Alsam yeni doğan çocuğun sesini
Götürsem
Yıldızın birine.


Behçet NECATİGİL
1916-1979
EVCİK
Kapı önünde Ayşe,
Hanım hanımcık iş gördü,
Sonunda kendine göre
Bir yuva kurdu.
İlk ben oldum misafiri
Güle güle otur’a gittim.
Bir yüksük fincanda getirdiği
Hayal kahveyi içtim.
Kibrit kutusu sekide
Oturmuştuk bahçeye karşı.
Ortada hokkadan bir masa
Üstünde örtü yerine
Yaldızlı çikolata kâğıtları.
Gözüm gazoz kapaklarına gitti,
Sorup öğrendim: Kapkacakmış.
Toplamış sokaktan ucu yanık kibritleri:
Bu kış odun yakacakmış.
Yangın yeri bir arsadan bulduğu
Cam kırıkları: Para.
Ev çevirmek kolay, diyordu
İş tutumlu olmakta......


Gültekin SÂMANOĞLU
1927-2003
ÖĞÜT
Önce taş oyunlarından başlayın:
Üç taş, beş taş, dokuz taş, ve on bir taş
Sonra birdirbir, sonra yavaş yavaş
Uzuneşekte on’a kadar sayın
Ve bakın çevrenize, kim körebe?
Yağ satın, bal satın, usta ölmüşse
Kendi kendiniz satın, çığlık çığlık.
Yapın yağmur sonu kâğıttan kayık,
Hatta üzerine yıldırım düşse
Bunlar zarar vermez minicik kalbe.
Küsün ağabeylere, ablalara
Sizin taşlarınız onlarda kurşun.
Saklambaç oynayın, koşun ha koşun
Temiz alnınıza çalmayın kara,
Büyüyün hepsine deyin ki: Sobe!..


İsmail Uyaroğlu
(1948-)
ÇOCUK VE OYUN
Sebzelerden sevdiklerim:
Havuç, domates, oyun.
Meyvelerden sevdiklerim:
Elma, şeftali, oyun.
Bence en iyi besin oyun
Çünkü
Hiçbir şey yemesem bile zaten


Mavisel Yener
1962-(.......)
OYUN HAKKI
Simit satan çocuğun sesi
Düşer de çocuk bahçesine
Sabah serinliğinde
Neden düşmez yolu
Bu oyun cennetine?


Sunay AKIN
1962-(.......)
MİNARE
Top oynayan arkadaşlarını
minareden gördüğü
için acelecidir
ezan okuyan


MUSTAFA ÖKKEŞ EVREN
1966-(.......)
ÇOCUKLUK ÇAĞIM
Oyun ne muhteşem bir icat!
İşte bilyelerim
Topum
Topacım
Ve çemberim
Aç kapıyı bezirgân başı
Ben geldim
Çelik çomak, yakar top, yerden yüksek
Birdir bir, körebe, saklambaç
Anneanne saat kaç?
Geçti mi yoksa çocukluk çağım?


Mustafa Uçurum
1973-(.......)
DEDEMİN OYUNCAĞI
Eski bir oyuncağım vardı
Onu buldum geçenlerde
Dedem yapmıştı
Her şeyini eliyle
Küçük bir tekerlek
Kırmızı bir sopa
Ucunda tenekeden bir zil
Koşunca zil sesi doluyordu her yere
Dedem yok artık
Oyuncağa sarılıyorum durmadan
Seviyorum, oynuyorum
Sanki dedemi görüyorum
Bütün pilli oyuncaklarım
Siz biraz daha dinlenin
Ben dedemin oyuncağıyla
Oynayacağım şimdi
Dedem beni gördükçe
Mutlu olsun diye


Vural KAYA
1975-(.......)
SEVSELERDİ BİZİ
Dedelerimiz
Şehirlere taşınmışlar zamanla
Koskoca şehirlere
Dedelerimiz
Bizim mutsuz olacağımızı
Bilselerdi
Hiç taşınırlar mıydı?
Bu koskoca şehirlere
Bizim oyunsuz
Oyuncaksız kalacağımızı
Bilselerdi
Hiç taşınırlar mıydı?
Koskoca anne-babalarımız
Koskoca teyze-amcalarımız
Bizi gerçekten sevselerdi
Bizi sınavdan sınava
Yarıştan yarışa koşturup
Dururlar mıydı?
Koskoca mühendisler
Teknik piknik amcalar
Sevselerdi bizi icat ederler miydi?
Her düşündüklerini
Bilgisayarlara
Televizyonlara
Play station’a
Hapsedip bizi
Dijital odalara
Bu sevimli görünen
Sevimsiz oyun salonlarına
Kaptırırlar mıydı hiç bizi?

Çağrı GÜREL
1976-(.......)
APARTMANLAR ARASINDA
Çiziyorum kömürden
Oyuna başlamak için
Çizgileri yollara
Amcalar geçerken basıyor
Yandınız! diyorum
Anlamıyorlar
Hokus pokus
Yanıyorlar
Bakmıyorlar bile
İşlerine geç kalmışlar
Bir çıkmaz sokak olsa
Ya da küçük bir bahçe...
Kaldırımlarda çizgilere basmadan
Ne iyi olurdu
Babamın elinde
Bir kazma kürek
Ben dut dalını sallıyorum
Annem, kardeşim
Açıp sofrayı beklese
Kara kara dutlar tapır tapır...
Ne iyi olurdu
Göründü bana evin yolu
Balkon göründü
Kaldırımlarda çizgilere basmadan
Yine giriyorum evime
Pencereden dalıyorum
Uçup giden göklere

Beştaş ve İki Ceviz Bileti

Beştaş, bizim mahallede neredeyse tüm
çocukların sevdiği bir oyundu. Hepimiz
taşlarımızı ceplerimizde taşır, ara sıra taş
takası yapardık. Annemle babama gittikleri
yerlerden bana taş getirmelerini isterdim.
Böylece en pürüzsüz, elimle toplaması en
rahat taşları seçerdim. Çünkü mahallemizdeki
taşların hepsi birbirine benzerdi. Kenarları
keskin çakıl taşları vardı her yerde.
O gün Atiye teyzenin avlusunda beştaş
turnuvası düzenleyecektik. Bu turnuva için
çok heyecanlıydım. Cebimdeki taşların
şıngırtısı heyecanımı iyice arttırıyordu. Turnuva
başlamadan ilk eşleşmelerimizi “Aldım, verdim,
ben seni yendim.” adım oyunuyla yaptık. Ben
Nilgün’le oynayacaktım. Nilgün bir önceki
beştaş turnuvasının şampiyonuydu. Oyun
süresince ellerim titremeden sonuna kadar
taşlarımı topladım. Sıra Nilgün’e geldiğinde
taşları yerden toplarken bir anda havaya attığı
taşı yere düşürdü. Nilgün’den sonra diğer
arkadaşlarımla oynadığımda da kazanan ben
olmuştum.
“Sevgili arkadaşlar, bugünkü Beştaş Turnuvası
şampiyonumuz Burcu’yu tebrik edelim.” diye
seslendi hakemimiz Ahmet. Her oyunda bir
hakem olur, değil mi? Bütün arkadaşlarım
sevinçle beni kutladılar. Bizim mahallede
oyunların sonunda kazanan ve kaybeden
herkes birbirini tebrik etmeyi bilir.
“Haydi, arkadaşlar turnuvamızı
son oyunumuzla kutlayalım, ne dersiniz? Atiye
teyzenin bizim için hazırladığı meyve suyunu
içerken, sizin için hazırladığımız tiyatromuzu
izlemeye var mısınız?”
Ahmet, mahallenin oyun kurucusu, oyunların
hakemi, oyunlarda sorun yaşanırsa da en
iyi sorun çözücüsüydü. On parmağında on
marifet vardı. Aynı zamanda mahallemizdeki
tiyatro ekibinin lideriydi. Ara sıra hepimiz
bu oyunlarda rol alırdık. Ahmet ve yakın
arkadaşı Begüm oyunları yazar, oyuncular için
bisikletleriyle duyuru yaparlardı. Turnuvadan
sonra oyunu izleyecektik. Biletlerimiz de
hazırdı. Herkes hazırlıklıydı. Ceplerimizin
birinde taşlarımız, diğerinde cevizlerimiz vardı.
“Bugünkü oyun için biletimiz iki ceviz.” dedi
Begüm ve kese kâğıdını cevizleri atmamız için
biz izleyicilere uzattı. Hepimiz Atiye teyzenin
avlusundaki merdivenlere yerleştik. Oyunu
izlemek için hazırdık. Kese kâğıdı ağzına kadar
cevizle dolunca, oyun başladı. Meyve sularımızı
içerken kahkahalara boğulmuştuk. Beştaş
oyununda mızıkçılık yapıp oyunu hırslarıyla
tatsızlaştıran iki çocuğun komik olaylarını
oynuyorlardı. Oyun sonunda Ahmet, Begüm
ve diğer iki arkadaşımız bizleri selamladılar.
Toplanan ceviz biletlerimizi kırıp hep birlikte
afiyetle yedik.

Oyunun İyileştirici Gücü Adına: Oyna, Eğlen, Mutlu Ol

Oynayan çocuk, canlılığın ve sevincin sembolüdür.
Hebbel

Çocuklar, en çok hangi oyunları seviyorsunuz? Oyun oynarken neler
hissediyorsunuz?
Peki, siz anne ve babalar, çocukken en çok hangi oyunları oynardınız?
Şimdi, çocuğunuzla hangi oyunları oynuyorsunuz?
Oyunun sayısız yararları olduğunu biliyor musunuz?
Her şeyden önce oyun oynarken keyifli ve eğlenceli vakit geçiririz. Çünkü oyunda
heyecan, merak, hareket, araştırma, mücadele, iş birliği, sürpriz gibi birçok öge
vardır. Bu yüzden oynarken zamanın nasıl geçtiğini anlamayız. Oyun sırasında
atlama, koşma, bulma, atma, düşünme, sınıflandırma, problem çözme, karar verme,
takım olma gibi bedensel, zihinsel ve sosyal birçok eylemi gerçekleştiririz. Tüm gelişim
alanlarını destekleyen bu eylemler hem eğlenmemizi hem öğrenmemizi sağlar.
Oyun sırasında yaşadığımız güzel duygular öğrenmemizi kolaylaştırır. Bu güzel
duygular sayesinde oyunda hem öğrendiklerimizi hem de yaşadıklarımızı unutmayız.
Böylece oynarken doğal bir şekilde öğreniriz ve çok yönlü gelişimimizi destekleriz.
Oynadıkça gelişir ve yaşamı daha iyi anlamlandırırız. Oyun oynarken yeni bilgi ve
becerileri keşfeder ve eğlenerek öğreniriz. Öğrenme-öğretme sürecine aktif bir
şekilde katılarak keyif alır ve olumlu duygular yaşarız.
Peki, neden oyun bizi mutlu eder? Neden bize olumlu duygular yaşatır?
Oyunda kendimizi özgürce ifade ederiz, hayal gücümüzü geliştiririz, farklı rollere
girerek hayallerimizdeki karakterler oluruz, empati kurarız, rahatça konuşuruz, yeni
şeyler üretiriz, mücadele ederiz, güleriz, eğleniriz, başarırız, kazanırız, kendimizi
geliştiririz… Hayır hayır kaybetmeyiz. Sadece oyun sürecinin içinde olmak bile bize
çok şey kazandırır.
Oyun sırasında yaptığımız eylemler stresimizi azaltır. Oyunda hareket etmek bize
müthiş bir keyif verir. Yaptığımız tüm hareketler sağlığımız, mutluluğumuz ve beyin
gelişimimiz için çok önemlidir. Bu nedenle hız, esneklik, dayanıklılık ve buna bağlı
olarak da özgüven kazanmamız için fiziksel güçlerimizi kullanacağımız ve daha çok
hareket edeceğimiz oyunlar oynamalıyız. Arkadaşlarımızla, öğretmenimizle, anne babalarımızla oyun kurmak, onlarla
sağlıklı iletişim ve etkileşim kurmak demektir. Çünkü oyun yoluyla duygularımızı ve
düşüncelerimizi rahatça oyun arkadaşlarımızla paylaşabiliriz. Bu sayede güçlü bir
bağ kurabiliriz. İşte bu güçlü bağ ile kendimizi güvende ve iyi hissederiz.
Sevgili anne babalar, oyun çocuklarımız için elbette çok önemlidir. Ancak onların
oyun yoluyla kendilerini iyi hissetmeleri ve mutlu olmaları için daha önemli olan
nedir biliyor musunuz? Cevabı çok basit, sizin onlarla oyun oynamanız… Çünkü,
Oynadıkça gelişir çocuk,
Eğlenir, öğrenir, araştırır, üretir.
Ve sen oynadıkça sevgili anne baba,
Mutlu ve başarılı çocuklar yetişir.
Şimdi sevgili çocuklar ve anne babalar, oyun oynamaya hazır mısınız? Haydi, gelin
birlikte oynayalım!


Dön ve Söyle
• Annenizle veya babanızla ayakta
sırt sırta durun.
• İçinizden biri “Dön.” dediğinde
aynı anda birbirinize dönün.
Her ikiniz de dönerken bir elinizin
parmaklarıyla 1, 2, 3, 4 veya 5
yapın.
• Birbirinizin gösterdiği rakamı
önce söylemeye çalışın. Kim önce
söylerse diğeri ona sarılsın.
• Oyunu birkaç kez oynayın.
• Oyunda neler hissettiniz?

Sevimli Heykel
• Annenizle veya babanızla ayna
oyunu oynayınız. Önce siz bir
hareket yapın, ardından da
anne ve babanız aynı hareketi
tekrarlasın. Daha sonra rol
değiştirerek oyuna devam edin.
• Sırayla farklı pozlar verin.
Birbirinizin verdiği pozların
aynısını oluşturun.
• Onur EROL’un “Heykel” şarkısını
açın. Şarkının heykel oluşturma
yerlerinde önceki oyunlarda
olduğu gibi birbirinizin
oluşturduğu heykellerin aynısını
yapmaya çalışın.
• Oyunların sonunda birlikte bir
hatıra fotoğrafı çektirin.

Oyunların En Güzeli Göçürme (Mangala)

Eskiden annem “Kızım biraz dışarı
çık, arkadaşlarınla oyun oyna!”
derdi. “Sizin yaşınızdayken sokakta ne güzel
oyunlar oynardık…” diye eklerdi. Eve girmek
istemez, sabahtan akşama kadar oyun
oynarlarmış. Ben resim yapmayı, televizyon
seyretmeyi, bilgisayar oyunu oynamayı
istediğim için hiç dışarı çıkmazdım. Sokakta
oynamak aklıma bile gelmezdi.
Salgın yüzünden
arkadaşlarımla
görüşemiyorum. Okul
yok. Resim yapmak
içimden gelmiyor. Sabah
akşam televizyon ve
bilgisayar… Televizyon
seyretmekten bıktım.
Bütün çizgi filmleri
ezberledik. Bilgisayar
kullanma iznim var ama
oradaki oyunlardan da
sıkıldım.
Okul arkadaşım Hilal’in
“Çok güzel, bunları
oku.” diye önerdiği kalın
kitapları okudum. Uçan
süpürgeler, ejderhalar,
büyücüler, vampirler…
Hoşlanmadım. Babamın,
“Bunlar tam sana göre,
seveceksin!” dediği
kitapları beğendim ama
onlar da bitti.
Ben böyle somurtmuş düşünürken telefonun
zili çaldı. Arayan dedemdi. Dedemle
ninem, Karadeniz kıyısındaki şirin bir köyde
yaşıyorlar. Hiç çıkmamışlar köyden. Annem
daha “Nasılsınız, iyi misiniz?” demeden
dedem, anneme bizi sormuş olmalı ki
başladı anlatmaya:
- Torunların sürekli evde olmaktan sıkıldı.
Sokağa çıkmak istiyorlar. Bildiğim bütün
oyunları oynadık, masalları anlattım, dedi ve
bir süre dedemi dinledi.
- Bakalım hatırlayabilecek miyim o oyunu,
dedi.
Dedemle biz de konuştuk. Çayırlarda koşup
oynamamız için köye çağırdı. “Birlikte balık
tutar, dağlara çıkar, fındık toplarız.” dedi.
“Geliriz.” dedik.
Telefonu kapatınca annem mutfağa gitti.
Elinde 12 çay tabağı, 2 tas, bir avuç fasulye
tanesiyle döndü. Masaya oturduk. 6 çay
tabağı ve 1 tası kendi
önüne, 6 çay tabağı ve
1 tası da benim önüme
koydu.
- Dedenizin bana
hatırlattığı oyunun adı
“Göçürme”. Dışarıda,
küçük kuyu ve taşlarla
oynanıyor. Evde kuyu
yerine çay tabağı,
taş yerine fasulye
kullanabiliriz. Bu tasa
da uttuğun yani aldığın
taşları koyarsın. Adı
“Hazine”dir. Her kuyuya
5’er taş koyacaksın.
Fasulye taneleri oyun
taşlarımız. Atalarımız
bu oyuna göç ettirme
anlamında “Göçürme”
adını vermişler. Binlerce
yıldır oynamış ve
dünyaya öğretmişler.
Satranç gibi... Her yaşa ve zekâya göre
çeşidi var.
- Nasıl yani?
- Kuyu ve taş sayıları ile taş alma kuralları
kolaydan zora doğru değişebiliyor. 3, 5, 7
kuyu ile oynananı da var; 9 veya 12 kuyulusu
da var. Yüzlerce çeşit... Biz 6’şar kuyu 5’er
taşla oynayacağız. Oyuna küçükler başlar.
Her kuyuya 5 taş konulur. Kendi kuyularının
birinden taşları alarak yanındaki kuyudan
itibaren birer birer dağıtır. Kuyuları bitince
oyun arkadaşının kuyularına doğru taş
dağıtmaya devam eder. Son taşı bıraktığı
kuyudaki taşları alarak dağıtmaya devam
eder. Son taşı boş bir kuyuya denk gelene
kadar dağıtmayı sürdürür. Boş kuyuya son
taşını bırakmışsa o kuyunun karşısındaki
kuyuda ne kadar taş varsa o taşları alır,
kendi hazinesine koyar. Sıra, karşısındaki
oyuncuya geçer. O da aynı şekilde kendi
tarafındaki kuyuların birinden aldığı taşları,
hemen yanındaki kuyudan başlayarak
dağıtır. Son taşı boş bir kuyuya gelene kadar
dağıtmaya devam eder. Bu şekilde ilk el
biter.
- Hım, anladım, ya sonra?
- Kimin taşı daha fazlaysa ilk eli kazanır.
İkinci ele de o başlar. Taşı fazla olan,
arkadaşına ödünç taş verir. Fazla taş sayısı
5 ise arkadaşının bir kuyusunu kapatır.
Bütün kuyuları kapanana kadar oyun devam
eder veya oyunun başında kararlaştırıldığı
el kadar oynanır. En çok eli kazanan oyuncu
oyunun galibi olur. Yenilene tatlı cezalar
verilir.
- Büyükler nasıl oynuyor?
- Onların oyunları daha zordu; son taşları
ile bir kuyudaki taşları üç yapınca o kuyuya
düşen taşlar üç yapanın oluyordu, o kuyuya
renkli bir taş bırakıyorlardı, son taşlarıyla çift
yapınca da taş alıyorlardı.
- Çok zevkli bir oyuna benziyor.
- Hem çok zevkli hem de zekâyı geliştiriyor.
Haydi, sen başla!

DİJİTAL DÜNYA”NIN OYUNLARI

T eknoloji hayatımızı kolaylaştırmanın dışında neler sunuyor bize? “Ooo... Saymakla bitmez...” dediğinizi duyar gibiyim. Gerçekten saymakla bitmez. Bunlardan biri de bizlere eğlenceli zaman geçirebilmemiz için sunduğu alternatifler... Bu alternatiflerden biri de dijital oyunlar... Tabletinden, bilgisayarından veya telefonundan hiç oyun oynamayan var mı aranızda? Yoktur değil mi? O kadar alıştık ki elimizdeki cihazlarla bir şeyler yapmaya… Oyun oynamak da yaptığımız bu işlerin başında geliyor. Dışarıdan bakıldığında dijital oyunların çok fazla yararı olmadığı düşünülse de aslında farkında olmadan bu oyunlardan birçok şey öğreniyoruz. Örneğin; oyuna başlamak için “play” veya “start”a basmamız gerekiyor. Öğrendiğimizmbu bilgiyi diğer dijital ortamlarda ve günlük hayatımızda kullanıyoruz. Farkına varmadan “dijital okuryazarlık” öğrenmeye başlıyoruz aslında. “Role play” denilen rol yapma oyunlarında gerçekte görmediğimiz büyüklükteki şehirlerde geziyor, araba kullanıyor veya uçağa biniyoruz. Çoğumuzun gerçek hayatta bunları yapabilme imkânı yok. Ama oyunlar sayesinde bütün bunları deneyimleyebiliyoruz. Oyun içinde bir şehirde gezerken “bağımsız düşünme” ve “karar verme” yeteneğimizi geliştiriyoruz. Bilgisayarımızın faresiyle hızlı hareketler yaparken “el-göz koordinasyonumuzu” geliştiriyoruz. Düşünsenize; bir oyunda ilerlerken karşımıza bir kapı çıkıyor ve kapı kapalı. Ekranda ipucu olarak anahtar şekli beliriyor. Kapının anahtarla açılacağını anlayıp hemen anahtar aramaya koyuluyoruz. Biz anahtarı ararken dikkat becerimiz gelişiyor. Bir anda geriye doğru bir sayım başlıyor ekranda... Anahtarı bulmak için gerekli zamanımızın daraldığını düşünüp daha da hızlanıyoruz. Biz bu sırada aslında “baskı altında kriz yönetimi” yapıyoruz. Oyunu kazandığımızdaysa “başarı duygusu”nu tadıyor, “özgüvenimizi” artırıyoruz. Sınıfa yeni gelen bir arkadaşınızı veya yeni bir sınıfa gittiğinizi düşünün. Bu durum bazen çok zor olabiliyor değil mi? Ama takımla oynanan oyunlarda bir anda ekip lideri olup tanımadığımız kişileri yönetebiliyoruz. Ortak amaçlar belirleyip “grup çalışmasını” öğreniyoruz. Bazı oyunlardaysa ilerleyebilmek için bize çeşitli görevler veriliyor. “Bütün elmaları toplarsan diğer bölüme geçebilirsin.” gibi. Asıl hedefimiz oyunu bitirmekken bir bakıyoruz ki sırası ile yapılması gereken birçok görevi yerine getirmişiz. Bazen eğlenceli bazen de sıkıcı olan bu görevleri, oyunu bitirebilme veya bir sonraki bölüme geçebilme heyecanıyla motivasyonumuzu kaybetmeden yapıyoruz. Bu esnada “özmotivasyon” ve “bir işe odaklanma” becerilerimiz gelişiyor. Oyunlardan edindiğimiz bu deneyimleri gerçek hayatımıza aktardığımızda anlıyoruz ki hayatta bir şeyler başarabilmek için öncelikli “hedeflerimiz” ve bu hedefe ulaşmak için sabırla yapılması gereken “görevlerimiz”
bulunmakta. Bu görevleri özenle yerine getirirsek hedefimize ulaşabiliriz. Tek yapmamız gereken kendimize güvenmek. Peki dijital oyunların bu kadar faydası varsa neden ailemiz bizi kısıtlıyor? Çünkü dijital oyunların yararları gibi pek çok da zararı var. Mesela dinlenmeden oyun oynamak gözlerimizi bozabiliyor. Oyunlar bizi ailemizden, arkadaşlarımızdan uzaklaştırabiliyor. Hatta bazı oyunlar ruh sağlığımızı bile bozabiliyor. Bu yüzden oyuna başlamadan önce ailemizin onayını almamız çok önemli... Eğlenceli oyunlar oynadığınız, bütün puanları topladığınız ama hayatın gerçeklerinden ve güzel mi güzel sokak oyunlarımızdan kopmadığınız güzel günler geçirmeniz dileğiyle...
Hoşça kalın...

Çömçeli Gelin

Ayşe gözünü açtığında arabaları asfalttan çıkmış, kıvrımlı dağ yollarında
geride bir toz yığını bırakarak ilerliyordu. Babası çocukluğunu geçirdiği köyü
hep anlatırdı. Babasının anlattığı çocukluk hatıralarından Ayşe’nin belleğinde bir köy
manzarası vardı. Köye girişte, zirvesi bakıra çalan, etekleri kül renkli dağı görünce,
“İşte geldik, değil mi baba?” dedi. Babasından önce annesi “Evet kızım, bak dedenin
evi şu caminin yanındaki ev… Şimdi ne heyecanla bekliyorlardır bizi.” dedi. Babasının
yüzündeki gülümsemeden mutluluğu hissediliyordu. O bayırlar, uzaktaki tepeler, akıp
giden çay… Hepsi ama hepsi babasının çocukluğuna tanıklık etmişti.
Akşam yemeğinden sonra Ayşe, amcasının çocukları ile hımbıl oynadı. Bu oyunu öyle
sevmişti ki, annesi Ayşe’yi uzun bir süreden sonra ilk defa bu kadar mutlu görüyordu.
Bu köyde çocuklar hımbıl oyununun yanı sıra kibrit oyununu da sık sık oynarlardı.
Oyuncaklarını da kendileri yaparlardı. Tahtadan dört tekerlekli araba, çamurdan
çeşitli otomobil ve kamyonlar… Tekerleğin en güzelinin, çam kabuğundan olduğunu
bilmeyen çocuk yoktu bu köyde. Kökküç, çelik çomak, üç kala, lastik çatalı kırma,
löttü, kızak, hızzan, yalak, dokurcun, sıçan, yüzük, seksek, esir almaç, yakan top,
beştaş, uzuneşek, körebe, mendil kapmaca ve saklambaç… Çeşit çeşit oyun,
saymakla bitmez.
Ayşe arkadaşlarına ve köye çabuk alıştı. Sabah kalkar kalkmaz arkadaşlarını
uyandırıyor ve yeni öğrendiği oyunları oynamak için sabırsızlanıyordu. Daldan dala
atlayan küçük bir kuş misali çelik çomaktan üç kalaya, seksekten beştaşa günlerini
mutlu bir şekilde geçiriyordu.
Baharın ilk günleriydi. Bu yıl köye yağmur çok az yağmıştı. Amcaoğlu Ahmet “Bu
yıl da pek kurak gitti. Bizler çocukluğumuzda ÇÖMÇELİ GELİN oynardık. Gelin
yaptığımız çömçeyi de nehre bırakırdık. Nehre bırakılan çömçe denize ulaştığında
bereketli yağmurlar olurdu.” diye köyde konuşulduğunu duymuştu. ‘‘Haydi, ne
dersiniz?’’ dedi Ahmet. İşte yeni bir oyun!
O gün akşamüzeri tüm çocuklar köy meydanında toplandı. Çömçeli Gelin oynamak
için gereken kap kacak, torba gibi tüm malzemeler hazırdı. Bu arada çömçe de ne
demeyin! Bir tür tahta kepçe. Çocuklar çömçeyi, gelin gibi süslemeyi de unutmamıştı.
Hepsi çok heyecanlıydı. Cıvıltılar içinde köyün tüm evlerinin kapısını sırayla çaldılar ve
bu oyunun türküsünü söylediler:
Çömçeli gelin çöm ister
Bir kaşıcak un ister
Un verenin oğlu olur
Tuz verenin kızı olur
Ver Allah’ım ver
Sicim gibi yağmur…
Bu arada her kapıyı aralayan ev sahibi de onlara
istedikleri un ve tuz gibi malzemelerden bir
miktar getiriyordu. Tüm evlerin kapısını
çaldıktan sonra gelin gibi süslenmiş
çömçeyi de köy deresinin gür sularına
bıraktılar. Sıra, topladıkları
malzemeleri pişirmeye gelmişti.
Bir arkadaşlarının evinde
kömbe yaptılar. Pişirdikten
sonra da afiyetle yediler
kömbelerini. Nasıl da
acıkmış ve yorulmuşlardı.
Eve dönüş vakti
gelmişti artık. Köyden,
akrabalarından,
arkadaşlarından
ve güzel mi güzel
oyunlardan ayrılmak
zor geldi Ayşe’ye.
Babasına döndü ve
şöyle dedi:
- Yazın da gelelim mi
köye? Ne olur baba, ben
köyümüzü, arkadaşlarımı
ve o birbirinden güzel
oyunları çok sevdim!..

Çocuğun Dili Oyun

Çocuğun olduğu her yerde oyun
vardır. Çünkü her çocuk oyunla
öğrenir, oyunla düşünür, oyunla
duygularını ifade eder yani oyun çocuğun
dili olur. Oyun yoluyla anne olur, baba
olur, öğretmen olur, doktor olur. Farklı
sosyal rollere girerek gerçek hayatı,
oynadığı oyunlarla öğrenir.
Dünyanın dört bir yanında, her çağda, her
toplumda ve her kültürde çeşitli oyunlar
oynandı. Oyunun oynanma biçimi,
özelliği ve oynanan oyuncaklar çağdan
çağa, kültürden kültüre değişse de oyun
oynama geleneği hiç değişmedi.
Oyunlar bizlere toplumların benimsediği
değerler hakkında bilgi verir. Ve biliyoruz
ki bu kültürel değerler oyun aracılığı ile
nesilden nesile aktarılır. Oyun oynarken
kendi kültürümüzü tanımanın yanı
sıra gelecekle ilgili hayallerimizi de
kurarız. Apartman hayatının artması
ve teknolojide yaşanan gelişmeler ne
yazık ki geleneksel sokak oyunlarımızı
unutturmaya başladı.
Şimdi sizlere anneannemden öğrendiğim,
çocukluğumda özlemle beklediğimiz
Ramazan ayında oynanan bir oyundan
söz etmek istiyorum. Oyunun adı
“Küpecik”. Kütahya yöresine özgü bu
oyun mahalledeki bütün çocukların bir
araya gelerek Ramazan ayında iftar
ile teravih namazı arasındaki vakitte
oynadıkları bir oyundur. İftardan sonra
mahalledeki çocuklar bir araya gelir,
kapı kapı dolaşılır ve her kapı açıldığında
küpecik tekerlemesini söylerlerdi. Toplu
bir şekilde küpecik tekerlemesi söylenirdi.
Tekerlemenin sözleri şöyledir:
Heey! Küpecik, küpecik, yağdan baldan küpecik.
Yağ olmazsa bal olsun, ev sahibi sağ olsun.
Ev sahibi, evde misin? Evde değil, dağda mısın?
Dağda yılan kışlasın.
Allah biricik çocuğunuzu bağışlasın.
Al yanaklı yenge, bal yanaklı yenge,
Merdivenden in de gel, in de gel
Bizim sarı beşlikleri al da gel, al da gel…
Çocuklar mahalledeki evleri dolaşarak bu
tekerlemeyi söyler ve para, şeker ya da
çikolata gibi hediyeleri toplar ve toplanan
hediyeleri oyuna katılan çocuklar
aralarında eşit olarak paylaşırlardı.
Hatırlıyorum da küçükken bizler bu oyunu
oynarken çok eğlenirdik ve oyunumuz hiç
bitmesin isterdik. Çünkü arkadaşlarımızla
oynadığımız oyunlarla birbirimize destek
olmayı, birlik içinde hareket etmeyi ve
paylaşmayı öğrenirdik.
Böyle güzel geleneksel oyunlarımızı
tekrar hatırlatmak için ninelerimizden,
dedelerimizden birer oyun öğrenip
arkadaşlarımıza da öğretelim mi? Ne
dersiniz?

Çocuk Kalbim

Neydi benim en sevdiğim oyun?
Saksağan seksek, kuyruğu tümsek,
kuyruğuna binelim, bizim köye
gidelim… Seksek; tek ayak üstünde zıplamak,
evet çok severim ama en sevdiğim
oyun bu değil.
Neydi benim en sevdiğim oyun? Yoksa körebe
miydi? Gözlerim kapalıyken sesleri
daha iyi duyarım; yere sağlam basmayı o
oyunla öğrendim belki ama yok o da değil.
İp atlarız bir de “Laleli bir, içeriye gir…”
Neden laleli diyoruz da güllü, menekşeli
demiyoruz hep düşünürüm gerçi. İki kişiysek
ipi bağlayacak bir yer arar dururuz,
kendi başımızın çaresine bakmayı belki bu
oyunla öğrendik ama yok, bu da en sevdiğim
oyun değil.
Üçtaş, beştaş, dokuztaş… Ne kadar taş
bulursak ona göre karar veririz hangisini
oynayacağımıza, elimizdekiyle yetinmeyi
bu oyunla öğrendik belki de.
Ne vardı başka?
Topumuz varsa yakan top da oynarız.
Bitmez oyun, kim can kazansa oyundan
çıkanı geri alır, kendini düşünmez hiç kimse,
bencil olmamayı belki de bu oyunla
öğrendik.
Köşe kapmaca da ayrı güzel, hele ağaçlık
bir alanda oynayınca tadına doyum
olmaz. Ağaçlara isim bile veririz, sahipleniriz
onları. Ağaçlara sarılmayı belki bu
oyunla öğrendik ama en sevdiğim oyun,
bu da değil.
Neydi, neydi, neydi?
Yine oyunların arasında kayboldum. İnsan
unutur mu en sevdiği oyunu? Yok, unutmadım
aslında hepsini çok severim ama
sizinle hangi oyunu oynayacağıma karar
veremediğim için saydım hepsini.
Merak etmeyin saklambacı unutmadım.
Haydi, gelin de hep birlikte oynayalım;
çocuk kalplerimizi saklayalım. Bir gün
büyüyüp gerçek sevgiye ihtiyaç duyunca
dünyaya sesleniriz:
“Elma dersem çık, armut dersem çıkma.”
Çocuk kalbimiz hep lazım bize.

Türk Dünyası Çocuk Oyunları

Arkadaşlar merhaba. Ben, Özbekistan’ın Semerkand şehrinden
Ali Süleyman Çolpan. Semerkand’a bağlı G’allaorol ilçesinin Jiyanboy
Kulboyevin köyünde yaşıyorum. Güzel ülkem Türkiye’ye kucak dolusu selam yolluyorum.
Bizim çok şirin bir köyümüz var. Köyümüzde insanlar birbirlerine son derece saygılıdır ve
yardımlaşmayı çok severler. Ayrıca çok misafirperverlerdir.
Büyüğünden küçüğüne her birimiz oyunlarla büyürüz. Oyunlar hayatımızın merkezindedir.
Özbekistan’da arkadaşlarımızı şu tekerlemeyle
oyuna çağırırız ve buna benzer çok sayıda tekerlememiz
vardır:
Tam da tavık katar mı?
Ayranından batar mı?
Oyun yakmaz balalar
Namaz şamdan katar mı?
Kel ha kel ha Malik Can
Kel ha kel ha Ahmet Can
Önümüz bahar… Bahar sevinci yani nevruz bizim
için çok kıymetlidir. Bahar geldiğinde Bay
Çiçek Oyunu oynarız. Baharın gelişinin müjdecisi
sayılan çiğdemler çıktığında Bayçiçek
(Zengin çiçek) toplamaya çıkar, ev ev gezeriz
ve hep bir ağızdan şu şarkıyı söyleriz:
Bay çiçeğin balası
Kulağı da danası
Danasını alaydı sen
Çıkıp kaldı anası
Kattık yerden katalap çıkan bay çiçek
Yumuşak yerden yumalap çıkan bay çiçek
Bay çiçeğim boyandı
Kazan tolu ayrandı
Ayranından vermezsen
Kazanların varandı (bozuldu)
Kattık yerden katalap çıkan bay çiçek
Yumuşak yerden yumalap çıkan bay çiçek
Şarkımızı dinleyen her ev sahibi bize hediyeler
verir. Gezintimizi tamamladıktan sonra da topladığımız
hediyeleri aramızda paylaşırız.
İşte böyle, burada birçok oyunla hep iç içeyiz.
Biliyor musunuz? Tüm Türk dünyasında kültürümüz
ortak olduğu gibi oyunlarımız da ortak.
Bazı yerlerde isimleri farklı sadece. Toptaş
(Beştaş), Bekinmeçek (Saklambaç), Kızıl Bayrak
Ak Bayrak, Toguz Korgool (Dokuz Ağıl), Uzuneşek,
Kaçma Top (Yakan Top), Aşık Atma, Gaçıp
Gizlendiki, Altı Çöp, Eşek Eşek, Ayterek Günterek,
Langa, Mak gibi oyunlar burada her çocuk
tarafından severek oynanır. Bir gün yolunuz
buralara düşerse birlikte bu oyunları hep beraber
oynayalım, olur mu? Kalın sağlıcakla…

HAKUNA MATATA... HER ŞEY YOLUNDA...

Merhaba. Ben Rahma.
Zanzibar’da yaşıyorum.
Zanzibar Doğu Afrika sahiline
yakın, Tanzanya’ya bağlı bir
adalar bölgesi.
Burada güne erken başlarız.
Evlerimizden çıkar ve
birbirimizi selamlarız.
Birinin yanından selam vermeden
geçmeyi kabalık sayarız.
İşte çocuklar da oradalar...
Oyuna dalmışlar.

- Habari ya asubuhi. Umeamkaje?
Günaydın. Nasılsınız bu sabah?

- Nzuri sana! Na wewe?
Harika! Ya sen?

Bu oyunun adı
‘UWO UKUTI’.

UWO UKUTI
Hindistan cevizi yahut mango ağaçlarının
kuru dalları için kullanılan bir kelimedir
‘UKUTI’.
Bu oyunda kollarımız ağaç dalları gibi
birbirine uzanır. Bir Hindistan cevizi veya
mango ağacının dalları gibi...
El ele çember kurup, şarkı söyleyerek
dans ederiz. Bunu her şeyden çok
severiz. Buna benzer pek çok oyunumuz
vardır. En sevdiğimiz halka oyunlarından
bir diğerini oynarken şu şarkıyı söyleriz:
IYO NAGE
Bu oyunda çok iyiyim.
Siz yakar top diyorsunuz bu oyuna,
biz IYO NAGE.
Bildiğiniz yakar toptan bir farkı var.
Kurallar biraz daha zorlayıcı.
Oyun alanının ortasına kum dolu bir
pet şişe koyarız. Toptan kaçarken
bu şişeyi deviren oyuncu yanar.
Ha bir de, biz bazen –tamam tamam çoğu
zaman- topumuzu kendimiz yaparız.
Nasıl mı? Kullanılmayan kumaşlardan
veya etraftan topladığımız atık kâğıtlardan.
GÜZEL ÇIÇEKLER NE HOŞTUR
ONLARA BIR BAKIN, IŞIL IŞILLAR
BUNDA YANLIŞ BIR ŞEY YOK
ONLARA BAKTIĞINDA PARLARLAR
GÜZEL ÇIÇEKLER NE HOŞTUR
ONLARA BIR BAKIN, IŞIL IŞILLAR.

BAO
Bu oyunda oyunculardan biri as oyuncudur, kolay kolay mağlup
olmaz. Hepimiz onu yenmek için sıraya girer, şansımızı deneriz.
BAO, sizin ata yadigârı oyununuz Mangala’ya çok benzer.
Başka Afrika ülkelerinde Mancala adıyla da bilinir. 3600 yıldır
oynandığı söylenir. Kuralları basittir ama kazanması zordur.
BAO’yu büyük küçük, bütün Swahili halkı çok severek oynar.
Swahili, Afrika’nın doğu kıyılarında yaşayan halklara verilen
bir isimdir. Kıyılarda yaşayan halklar anlamına gelir. Özellikle
Zanzibarlılar için kullanılır.
Okyanus kıyısında
da çok eğleniriz
biz. Onları da sonra
anlatırım.
Şimdilik bu kadar.
Yine görüşürüz.
BAADAYE!

Kampta Oyun Vakti

Merhaba, ben Saçaklı. Savaş nedeniyle kendi vatanlarını
ve evlerini terk etmek zorunda kalmış ailelerin bulunduğu
bir çadır kentte yaşıyorum. Kamptaki çadırların arasında
tek başına bir ağacım ben. Bu yüzden etrafta oynayan çocuklar
da olmasa çok sıkılıyorum. Onların cıvıltısı, etrafımda koşturup
oynaması en büyük eğlencem... Şimdi çocukları beklerken size
biraz onlardan bahsedeyim, ne dersiniz!
Bugün hava yine çok sıcak, anlaşılan çocuk cıvıltıları için sıcağın
biraz geçmesini bekleyeceğim. Okuldan çıkmış, yemeklerini
yemiş, ödevlerini yapmışlardır şimdi. Birazdan, saat dört gibi,
dayanamaz gelirler. Önce gölgemde oynarlar biraz, ben de
dallarımı kıpırdatarak onları serinletmeye çalışırım. Güneşle
vedalaşıp serinlediklerindeyse bir o yana bir bu yana koşturur
dururlar. Yakar top, elim sende, yağ satarım bal satarım, köşe
kapmaca, ip çekme ve futbol en sevdikleri oyunlar. Bazen
koşmaktan çok yorulan olursa gelip gövdeme yaslanır.
Biraz dinlenir ama çok az. Çünkü azıcık soluklandıktan
sonra dayanamayıp arkadaşlarına koşarlar yine. Güneş
henüz tepelerdeyse çocukların bir kısmı da iki konteynırın
arasına geçip onların gölgesinde oynar. “Konteynır da ne?”
dediğinizi duyar gibiyim. Haydi, sizi çok meraklandırmadan
söyleyeyim: Buradaki evlere prefabrik ya da konteynır
deniyor. Bir de çok sevdikleri “ımmera” ve “kumbas” oyunları var.
“Immera”da çocuklar iki takıma ayrılıyor ve takımlardan biri
üst üste dizili yedi taşa top atıp devirirken diğerleri yeniden
dizmeye çalışıyor. Ama dizerken karşı takıma yakalanmamaları
gerek. Yakalanırlarsa karşı taraf top atarak vurduğu oyuncuyu
eliyor. Ya tüm taşları dizen ya da tüm oyuncuları topla vurup eleyen
takım kazanıyor. Kumbas ise çok sıcak ya da yağışlı havalarda evde
veya teneffüslerde kâğıtlarla oynanan bir oyun. Bazen gölgemde
oturdukları sırada, defterlerinden sayfalar koparıp kâğıt hazırlarken
görüyorum çocukları. Okula ya da eve geçince aynı sayıda isim
yazdıkları kâğıtları dağıtıp kendi aralarında dolaştırıyorlarmış. Aynı
isimleri biriktiren “bom!” deyip elini yere koyuyor ve en yüksek puanı
kazanıyormuş.
Bazen de çok sevdikleri “Çocuk Dostu Alan”a gidiyorlar. Burayı
Türk Kızılay kurmuş ve duyduğuma göre içinde onlarca farklı oyun
ve oyuncak varmış. “Çocuk Dostu Alan”da çocuklar arkadaşlarıyla
birlikte hiç bıkmadan oyunlar oynayıp oradaki Gençlik Çalışanı
abileri ve ablalarıyla etkinlikler yapıyorlarmış. Bu etkinliklerde
çocuk haklarını, aile ve arkadaşlarıyla nasıl daha iyi iletişim
kurabileceklerini, çevrelerini nasıl koruyabileceklerini ve nasıl daha
iyi arkadaş olunabileceğini oyunlar oynayarak ve resimler çizerek
öğreniyorlarmış.
“Çocuk Dostu Alan”a giden dostlarımdan öğrendim ben de;
çocukların en temel haklarından biri de “oyun hakkı”ymış. Nerede
yaşarsa yaşasın her çocuğun oyun oynama hakkı varmış. İşte!
Sevgili dostlarım bu haklarını kullanmak için bu tarafa doğru geliyor.
Onlar da geldiğine göre artık bana müsaade… Oyun oynamayı
ve şehrinizde “Çocuk Dostu Alan var mı?” diye araştırmayı ihmal
etmeyin. Hoşça kalın.

Oyuncak Müzesi

Ömer, Yusuf ve Gülce o gün bir başka heyecan içindeydiler. Anne babaları, bu üç kardeşi oyuncak müzesine götüreceklerdi. Sabah erkenden uyanıp hazırlanmış ve kahvaltılarını yapmışlardı. Yolda babalarına geçmiş zamanlardaki oyuncak ve oyunlarla ilgili sık sık soru sordular. Kimi zaman düşündüler, kimi zaman eğlendiler verilen
cevaplarla. Müzeye geldiklerinde üç kardeş oldukça heyecanlı ve meraklı gözlerle müzeyi gezmeye başladılar. Neler yoktu ki? El yapımı bebeklerden plastik oyuncaklara,
savaş zamanlarındaki oyuncaklardan basit metal oyuncaklara… Her şey çok ilgi çekici ve harikaydı.
Gülce:
- İlk defa bu kadar oyuncağı bir arada görüyorum! Ömer de onu destekledi. Kendi aralarında konuşmaya başladılar.
Yusuf:
- Bu oyuncaklarla nasıl eğleniyorlardı ki acaba?
Ömer:
- Ben de şaşırdım, bizim gibi tabletten oyun oynamıyorlar, uzaktan kumandalı arabaları yok, oyun konsolları bile yok…
Üç kardeş kendi aralarında konuşurken oyuncakların cazibesine kapılıp bu oyuncaklarla oynanan eski zamanları hayal ettiler. Kendilerini geçmiş zamanda hissettiler. Gördüklerine inanamadılar. Arabaların çok az, ağaçların ve yeşil alanların bol olduğu, sokakların çocuklar için oyun alanına dönüştüğü bir yerdeydiler sanki. Çocuklar sokaklarda koşturuyor, eğleniyorlardı. Kimi toprakla oynuyor, kimi babasının tahtadan yaptığı arabayı sürmeye çalışıyor, kimi de annesinin yaptığı bez bebeklerle oynuyordu. Mahalle içerisinde yani oyuncakların arasında gezdikçe çocukların yüzlerindeki mutluluğa ve arkadaşları ile kurdukları samimi bağlara şahit oldular.
Yusuf:
- Nasıl da güzel eğleniyorlar!
Gülce:
- Evet abi, keşke biz de böyle güzel oyunlar kurarak oynayabilsek!
Ömer:
- Neden olmasın? Bizler de istersek oyun kurma becerilerimizi geliştirebilir, kendi oyuncaklarımızı yapabiliriz. Kendi aralarında konuşurken babalarının sesini duydular ve kendilerine geldiler.
- Çocuklar, haydi, gitme vakti geldi... Üç kardeş müzeden çıktıklarında birbirlerine aynı cümleyi söylüyorlardı:
- Ne güzel oyuncaklardı, ne güzel oyunlardı öyle! Üçü aynı anda, aynı rüyayı görmüşlerdi sanki. Gülüşerek anne babalarına geçmişteki oyunları öğrenmek, doğada daha çok eğlenmek istediklerini söylediler. Çocuklar artık sadece dijital oyunlarla değil kendi oyunlarını kurup oyuncaklar yaparak da mutlu olabileceklerini anlamışlardı.

Oynaya Oynaya Gelin Çocuklar

Kapak

Editörden

Çiçek Yüreği

Zeynep’in Doğa Güncesi: Bahar Coşkusu Cemre ve Likya Orkidesi

Her Zaman Oyun

Farklılıklarımız: Tuana Alkan

Pati ile yolculuk Nisan Yağmuru ile Kurbağalar

Aşağıdakilerden hangisi

Yüzyılda Bir Gelen Ses: KÂNİ KARACA

Kuşlar ve Uğraşları

Türkçenin Kalemleri MEHMET ÂKİF ERSOY

Sırlı Miras

Hayalci Belis

Hayata Varım

Minik Savaşçı

Gökte Ne Var? Gökboncuk

Hangileri Aynı?

Aramızda En Güzel Oyun:Oyun

Kangurunun Parmak Uçlarında Dünya

Seksekle Örülen Dünya

Hem Ders Hem Oyun

Bülbül ile Bezirgan

Atölye Büyüteç b-612

Gülümse

Nasreddin Hoca

Oyun Şiirleri Seçkisi

Beştaş ve İki Ceviz Bileti

Oyunun İyileştirici Gücü Adına: Oyna, Eğlen, Mutlu Ol

Oyunların En Güzeli Göçürme (Mangala)

DİJİTAL DÜNYA”NIN OYUNLARI

Çömçeli Gelin

Çocuğun Dili Oyun

Çocuk Kalbim

Türk Dünyası Çocuk Oyunları

HAKUNA MATATA... HER ŞEY YOLUNDA...

Kampta Oyun Vakti

Oyuncak Müzesi

Dergi Dokümanlarını indir