Kapak

Özel Eğitim Çocuk
 Yaz 2022 Sayı 7 
Kendi Gök Kubbemiz

Yerden Yüksek Ne Var

Yerden Yüksek Ne Var
Yerden yüksek ne var!
Yerden yüksek ne var!
Kaçarken ebeden
Ağaca çıktım
Kuşları gördüm,
Minareye çıktım
Evimizi gördüm.
Her sey ne kadar küçükmüs
Dünya ne kadar küçük…
Sadece babam
Bunun dısında.
Omzuna çıktım
Büyüdü babam
Ben büyüdüm,
Babamın omzunda
Kendimi gördüm

Editörden

EDİTÖR’DEN
Merhaba sevgili arkadaşlar,

Yepyeni bir sayıyla yine karşınızdayız.
“Su” ve “toprak” dosyalarının ardından
“HAVA” dosyasıyla selamlıyoruz sizleri.
Türlü türlü çiçeklerle bezeli kırlarda, bir
çınar ağacının gölgesine uzanıp gökyüzünü
seyrediyoruz. “Seyredilen dünya güzel bir
dünyadır.” Masmavi, bembeyaz, yemyeşil…
Güneş bir başka güzel. Ilık seher yeli yüzümüze
vuruyor.
Gözlerimizi kapatıp sessizliği dinliyoruz.
Tertemiz havayı ciğerlerimize kadar çekiyoruz.
Derin derin nefes alıp veriyoruz. Ardından
kalbimizin, nefesimizin, böceklerin, kuşların,
yaprakların, ırmağın ve rüzgârın sesleri
birbirine karışıyor.
Kendi gök kubbemiz altında.
Ne güzel müzik!
Kıymetli arkadaşlar,
Hava olmasa ne yapar, nasıl nefes alırdık?
Bitkiler, ormanlar, hayvanlar, insanlar nasıl
yaşardı havasız?
Mis gibi hava!.. Oh ne güzel hava!..
Bir masal dünyasındayız sanki.
Su dolu, toprak dolu, hava dolu masal
dünyanız hiç eksilmesin.
Gül yüzlü çocuklar,
Yazdığı özgün şiir ve masallarla bu
gök kubbemizde izler bırakan çocuk
edebiyatımızın usta kalemi Mevlâna İdris
Zengin, bu dünyadan göçtü. Onu rahmet ve
saygıyla anarken, sizlere “Masal” isimli şiirinin
son dizesiyle veda ediyoruz:
“Allah’ın gülleri yakamızı bırakmasın”
Kalın sağlıcakla...

Ah Efendim Masalı

Yaşlı karınca, aslanın huzuruna çıkmış:
“AH EFENDİM!” demiş. “Su damlasından şikâyetçiyim! Sivri Kayalık’ın
oradan yuvama gidiyordum. Su damlası tam da üzerime düştü. Baştan
aşağı ıslandım. Boğulayazdım. Gereği neyse yapılsın.” Aslan, su damlasını huzuruna emretmiş
“Hakkında şikâyet var,” demiş. “Bak yaşlı karınca ne diyor?”
İçi berrak bir aydınlıkla parıldayan su damlası durumu öğrenince “AH
EFENDIM!” diye dertlenmiş:
“Ben bir su damlası değilim. Gözyaşıyım. Bir kartal yavrusunun gözünden
düştüm. Eğer bir şey denilecekse bu yavruya denmeli.”
Aslan, gözyaşının sözlerini mantıklı bulmuş.
Az zaman sonra kartal yavrusunu mahkemeye getirmişler.
Kartal yavrusuna yaşlı karıncanın ve gözyaşının anlattıklarını aktarmışlar.
Yavru, olanları duyunca çok üzülmüş:
“AH EFENDIM,” demiş, “Yaşlı karıncadan affımı dilerim. Ama bir kartal
yavrusu durup dururken ağlar mı? Köyün muhtarı babamı yaralamış. Babam
zar zor yuvamıza kendini attı. Onun hâlini görünce canım acıdı. Ağladım.
Gözümden gözyaşı aktı. Yaşlı karınca ıslandı.”
Aslanın yardımcıları kendilerine bir şey denilmeden derhâl muhtarı bulup
gelmişler.
Muhtara neden kartalı yaraladığını sormuşlar.
Muhtar boynunu bükmüş.
Yüzünü asmış.
“AH EFENDIM!” demiş, “İnsanoğlu bir kartalı neden öldürsün? Ne eti yenir
ne sütü vardır… Ben tarlamda nöbet tutarken yaşlı karınca parmağımı ısırdı,
parmağım tetiğe dokundu, tüfeğim kartalı yaraladı, kartal yavrusu buna
ağlamış, gözyaşı bundan dolayı yaşlı karıncayı ıslatmış. İyi ama suç zaten
karıncanın…”
Aslan derhâl karıncanın hapse atılmasını buyuracakmış ki…
Bir de ne görsünler!
Yaşlı karınca kayıplara karışmış!

İnsanı Gökyüzüyle Tanıştıran Taşıtlar

- Büyüyünce ne olmak istersin?
- Pilot!
Çünkü kim gökyüzüyle tanışmak istemez
ki!
Elbette herkes pilot olamaz ama herkes
uçabilir. Hatta hava araçlarını uçurma
deneyimi yaşayabilir.
Hezarfen Ahmed Çelebi uçmak için
çabalayan ilk insanlardan biriydi.
Yelkenkanat modelini andıran
kanatlarıyla gökyüzünde süzüldü.
Joseph Montgolfier, 1783 yılında bir
balon yaptı. Saman ve yün yakarak
balonu sıcak havayla şişirdi ve balon
yerden yaklaşık 1800 metreye kadar
yükseldi.
1903 yılında Wright Kardeşler insanlığın
hayali olan ilk uçak modelini tasarladı.
Öncesinde kardeşleriyle birlikte
yelkenkanat ve planörle birçok uçuş
denemesi yaptı.
Bu denemeler sonucu icat ettikleri uçak
modeli insanları gökyüzüyle buluşturdu.
Bilen parmak kaldırsın:
Sportif havacılık nedir?
Az önce ilk uçuş denemelerinden söz
ederken bazı kelimeleri kalın yazdık.
Bunlar sportif havacılığa ait terimler.
Sportif havacılık insanı gökyüzüyle
tanıştıran bir hobi.
Sportif havacılık, uçmaya meraklı
amatörlerin, bir eğitim
sürecinin ardından hobi olarak
uçabilmelerine imkân tanıyan
bir havacılık faaliyeti.
Sportif havacılık, gökyüzünde
hava akımlarını kullanarak
bazen de küçük motor
gücüyle yol alan hava araçları
kullanılarak yapılan bir tür uçuş
şekli.
Bu hobiyi kimler yapabilir?
Kullanacağı hava aracının pilotluk
eğitimini alan herkes yapabilir. Teorik
ve uygulamalı eğitimin ardından her
bir hava aracı için belirlenen deneme
uçuşları yapılmalı ve lisans (ehliyet)
alınmalıdır. Ülkemizde bu lisans
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü ve
Türk Hava Kurumu tarafından veriliyor.
Sportif Havacılıkta Kullanılan
Hava Araçlarından Bazıları
Planör
Planör, motor gücü olmadan
atmosferdeki hava akımlarını kullanarak
uçabilen bir hava aracıdır.
Aerodinamik kuvvetleri (sürükleme,
taşıma, yer çekimi, itki kuvveti)
kullanarak uçurulur.
Yelkenkanat
Yelkenkanat, eğimli bir tepeden
koşarak veya yerden bir araç vasıtasıyla
çekilmek suretiyle havalanabilen
motorsuz hava aracıdır.
İlk hareket pilot tarafından
yelkenkanatın havalanmasını
sağlayacak şekilde yüksek bir tepeden
aşağıya doğru koşarak veya yeterince
hızlanarak sağlanır.
Balon
Balon, ısınan havanın yükselmesi
prensibine dayalı olarak çalışan bir
hava aracıdır. Diğer hava araçlarına
nazaran geçmişi çok daha eskilere
dayanmaktadır.
Ülkemizde bu hava aracının en
yaygın kullanıldığı şehirler Kapadokya
(Nevşehir), Pamukkale (Denizli),
Karamanlı (Burdur), Frig Vadisi (Eskişehir)
ve Ahlat (Bitlis)’tır.
Paraşüt
Paraşüt, bir insanın bir hava aracından
düşüşünü yavaşlatarak emniyetli bir
şekilde yere inmesini sağlayan hava
aracıdır.
Yamaç Paraşütü
Yamaç paraşütü, herhangi bir motor
gücü desteği olmadan, yükselen hava
akımları sayesinde süzülerek uçabilen
çok hafif bir hava aracıdır.
Ülkemizde bu havacılık sporunun en
yaygın kullanıldığı şehirler Babadağ
(Muğla), Çökelez Dağı (Denizli) ve Kaş
(Antalya)’tır.

Temiz Hava Bol Gıda

Yanında hoplayıp zıplayan simsiyah bir keçi ile yokuşun en yukarısına
kadar koştu. Ellerini dizine koyup biraz dinlendikten sonra doğrulup
derin derin nefes aldı. Çiçek kokuları, tertemiz hava öyle güzeldi
ki! Dedesinin; “Yayla havası başka şeye benzemez. İnsan ferahlar,
rahatlar.” dediği buydu demek ki. Ne kadar koştuysa hiç yorulmadı.
Keçisi de onun peşinden koştu.
Şehirdeki evleri apartmanların arasındaydı. Kalabalık, gürültü, egzoz
kokusu, evlerinin yakınındaki fabrikadan yayılan duman bulutların
rengini bile değiştiriyordu. Nefes aldığında temiz hava yerine burnuna
her zaman dumanlı bir hava kokusu geliyordu.
Dedesi onları ziyarete gelince; “Buraların havası temiz değil.
İnsanların sağlığı için, bitkilerin daha güzel büyümeleri için temiz
havaya ihtiyaç var. O hava da bizim köyde, yaylalarda var.” dediği
günden beri aklında hep yayla havası vardı.
O gün şehirden uzaklaşıp da köy yoluna
döndüklerinde havanın değişimini hemen
hissetmişti. Arabanın camını açınca içeriye
giren hava, çiçek kokuyordu. Hatta bir
kelebek onlarla bir süre yarıştı. Bir köpek
arkalarından koştu. Koyunlar, kuzular,
keçiler yemyeşil tarlalarda gönüllerince
oynuyordu.
Havanın yaşam için ne kadar değerli
olduğunu öğretmenleri derslerde
sürekli anlatmışlardı. Havanın temiz
olması, hayatın sağlıklı olması anlamına
geliyordu. Şehirler büyüdükçe havanın
kirlenmesi sonucunda hastalıkların
artması, yeşil alanların azalması ile
şehirlerde yaşamak daha güç hâle
gelmişti.
Köye geldiklerinde onları yemyeşil tarlalar,
rengârenk ağaçlar ve tertemiz bir hava
karşıladı. Sabahları daha erken kalktı.
Dedesiyle bahçeye gitti. Derede ayaklarını
suya soktu. Dedesi ona bir keçi hediye
etti. O nereye giderse keçi de peşinden
koştu. Burada hiç yorulmadığını hissetti.
Koştukça derin derin nefes aldı. Ciğerleri
tertemiz hava ile doldu.
Köye geldikten sonra iştahı da açılmıştı.
Ninesi ekmeğine tereyağı sürerken;
“Temiz hava işte böyle insanın iştahını
açar.” demişti. Reçelden, yoğurttan yedi.
Her sabah taptaze süt içti. Kümesten
topladığı yumurtalardan yediğini gören
annesi; “Evdeyken bunları hiç yemezdi.”
deyince ninesi; “TEMİZ HAVA BOL GIDA.”
diyerek torununa sarıldı.
Yaz boyunca köyde kaldılar. Köyde
yeni arkadaşları oldu. Yaylalara gittiler,
kuzularla yarıştılar. Bunları yaparken hiç
yorulmadığını hissetti. “İşte bu da temiz
havadan.” dedi dedesi.
Tatil bitip de evlerine dönerken keçisini
son kez kucağına aldı. Dedesine, ninesine
sarıldı. Arkadaşları ile vedalaştı. Arabanın
camından başını çıkarıp; “Yine geleceğim
arkadaşlarım!” dedi. Gözlerini kapatıp
derin mi derin bir nefes aldı. Temiz havayı
içine doya doya çekti.

Havadan Gelen

Çocuklar bugün hava çok güzel. Hem açık havada dersimizi işleyelim hem de daha önce size söze verdiğim fidanları dikmeye gidelim.
Tek sıra halinde beni takip edin çocuklar…
Nüfusun hızlı bir şekilde artması, insanların doğayı, çevreyi ve denizleri kirletmeleri, tarım ilaçları, kimyasal ürünlerin kullanımının artması…
Arabalardan çıkan egzoz gazları, çarpık kentleşme, fabrika bacalarından çıkan dumanlar, soba ve kalorifer gibi ısıtıcıların uygun koşullarda yakılmaması…
Ormanların ve ormanlık alanların yok edilmesi hava kirliliğinin en önemli sebeplerindendir…
Dün dersimizde havayı temiz tutmak için yapılabilecekleri anlatmıştım. Bunlar nelerdi?
Özel Araçlar yerine toplu araçlar kullanılmalı, egzozlu araçlar yerine elektrikli araçlar kullanılmalıdır.
Binalarda ve evlerde ısı yalıtımı yapılmalıdır.
Fabrika bacalarında filtre kullanılmalı arıtma tesisleri kurulmalıdır.
Ormanlar ve yeşil alanlar çoğaltılmalı, korunmalıdır.
Öğretmenim, biz çocuklar olarak hava kirliliğini önleyebilmek için ne yapabiliriz?
Evet çocuklar bunun için yapabileceğimiz bir çok şey var. Bunlardan en önemlisi çevremizi temiz tutalım. Yeşil alanları ve ağaçları çoğaltalım… bakın fidanlarımız, küreğimiz, sulama kabımız burada hazır… Haydi başlayalım.
Çocuklar hep beraber, el birliğiyle, güle oynaya fidanları ekmeye başladılar.
Öğretmenim bakın ne güzel bir kelebek…
Her sene dedemlerin yaşadığı köye gidiyoruz.
Bu nedenle dedem bana fidan ekmeyi öğretmişti.
Arkadaşlar önce bir çukur açıyoruz. Fidanımızı yavaşça açtığımız çukura koyup, etrafını toprakla kapatıyoruz.
Çocuklar bugün burada çok güzel ve faydalı bir iş çıkardınız…
AFERİN SİZE…
Bu küçücük fidanlar büyüyecek, kocaman bir orman olacak.
Bu orman büyük küçük bir çok hayvanın yuvası olacak, çeşit çeşit bitkiler, çiçekler büyüyecek.
Ama en önemlisi ise ağaçlar sayesinde tertemiz bir havamız olacak. 
Emek verdiniz ve çok yoruldunuz. Bir ödülü halettiniz çocuklar.
HEEEEY YAŞASIIIIN!
Bu mis gibi havada piknik yapmadan olmaz, değil mi? Önce güzelce karnımızı doyuralım sonra da hep beraber top oynayalım.

Yer ile Gök Arasındaki Salıncak

Sizin hayallerinizi resmettiğiniz bir
defteriniz oldu mu hiç?
Benim oldu. Masmavi, ışıl ışıl, sonsuz,
sınırsız ve her yerde yanımda olan bir
defterdi. Yıllarca birçok hayalimi ona
bakarken çizdim.
Birçoğunuz gibi ben de çocukken büyük
bir keyifle yattığım yerden saatlerce
gökyüzünü izlerdim. Bazen bu bakış,
günlerce ve hatta yüzyıllarca sürerdi sanki.
Gökyüzüne bakarken, aslında aklımdan
bin bir türlü hayal, bir film gibi akıp
geçerdi. Fakat zamanın nasıl geçtiğini
anlayamazdım bile.
Özellikle yazları gündüz bir ağacın
gölgesinde masmavi gökyüzüne bakmak
ya da geceleyin evin balkonundan
gökyüzünde ışıldayan yıldızları seyretmek,
hayal dünyasının kapısını açmanın bir
yoluydu benim için…
Bazen arkadaşlarımla bulutlardan şekil
bulma yarışıyla, bazen babaannemin
anlattığı masalların sonunda gökten düşen
üç sihirli elmadan biri düşebilir umuduyla,
bazen de yıldırımların oluşturduğu havai
fişek gösterisinin ürperten hayranlığıyla
uzun uzun izlerdim gökyüzünü…
Sabahları güneşin doğuş anlarını izlemek,
saklambaçta son oyuncuyu sobeler gibi
neşeli bir heyecan verirdi. Akşamları gün
batımının şaşırtıcı renklerini seyretmek
annemin eve çağırmasını hatırlatırdı.
Altından veya üstünden geçebilmenin
imkânsız hayaliyle gökkuşağını izlemek
yer ile gök arasındaki bir salıncakta
sallanmak kadar keyifli olurdu.
Gökyüzünde gördüğümüz her uçağa,
Almanya’daki babama ulaştırması için
arkadaşlarımla birlikte “BABAMA SELAM
GÖTÜÜÜR!” diye bağırırken veya leylek
sürülerinin geçişini “LEYLEK LEKİRDEK,
HANİ BANA ÇEKİRDEK!” tekerlemesiyle
koşa koşa takip ederken, bir an Hezarfen
Ahmet Çelebi gibi kanatlanıp onların
peşinden gidebilmeyi hayal ederdim.
Bulutları basamak yapıp göğe bir
merdiven kurarak oradan yeryüzünü
seyretmeye dair hayallerim de olurdu.
Okuduğum kitaplardaki maceralar,
yazın içime gölge ve kışın sıcaklık verirdi.
Gökyüzünü seyrettiğim zamanlarda, o
kitaplarda okuduğum bazı maceraların
bir kahramanı gibi hayal atlasında uzak
diyarlara düşsel yolculuklar yapardım.
Kurduğum hayallerde kimsenin aklına
gelmeyen icatlar yaparak iyilerin
yardımına koşar, kötülere gününü
gösterirdim.
En eski çocukluk arkadaşım olan mavi
gökyüzü, büyüyünce gittiğim her yeni
şehirde de beni yine kucağını açarak
karşılamaya devam etti. O şehrin
hiçbir sokağını tanımıyor olsam bile,
çocukluğumdan beri tanıdığım aynı
gökyüzü; bazen bulut ve yağmurla,
bazen ay veya güneşle karşıma çıkıp
beni hiç yalnız bırakmadı. Bu yüzden
her göğe bakma durağında başımı
kaldırıp her zaman ve her yerde yanımda
olduğu için İÇİMDEN TEŞEKKÜR EDERİM
GÖKYÜZÜNE…
Şimdi bile ne zaman güzel bir hayal
kursam gökyüzü, hemen beni salıncağında
sallamaya başlar. Ve ben, yer ile gök
arasında sallanırım mavi hayallerin
coşkusuyla…

Dev Yel Değirmeniyle Rüzgarı Kadim Dostluğu

Mançalı Şövalye Don Kişot,
arkadaşı Sanço Panza ile
yolculukları sırasında yel
değirmenleri ile karşılaşır.
Hayalperest şövalyemiz yel
değirmenlerini devlere benzetir.
Gelin bu sohbete kulak misafiri
olalım:
“Bak şuraya arkadaşım Sanço
Panza! İleride otuz ya da biraz
fazla, azman dev var.”
“Hangi devler?”
“İşte şu gördüklerin. Şu uzun
kollu yaratıklar. Kiminin kolları iki
fersaha varır bunların.”
“Ama efendim! O görünenler
dev değil, yel değirmeni. Kola
benzeyen şeyler de kanatları.
Rüzgâr onları döndürdükçe
onlar da değirmen taşını hareket
ettirir.”
Sanço Panza doğruyu söylüyor!
O zamanki yel değirmenleri
adı üzerinde rüzgârla çalışan
değirmenlerdi. Rüzgâr estikçe,
yel değirmeninin kanatları döner,
onlar da değirmen taşını hareket
ettirir ve tahılları ezerdi.
Aslında insanlar rüzgârın gücünü yani enerjisini çok eski zamanlarda fark
etmişlerdi. Bu enerjiden ilk olarak yelkenli gemilerde faydalanıldı. Öyle ki
ilk yelkenli geminin milattan dört bin yıl önce denize indirildiği söyleniyor.
Yedinci yüzyıla gelinince rüzgâr ve kum ülkesi İran’da yel değirmenleri,
değirmen taşlarını döndürerek mısır, buğday, çavdar gibi tahılları öğütmek için
kullanılmaya başlandı.
Yel değirmenleri başka bir
şey için daha kullanılıyordu:
Nehirlerdeki suyu şehirlere,
evlere, bahçelere taşımak için.
Bir düşünün. Hayatınızda musluk
suyu yok ve su için nehire veya
kuyuya gitmek, gürül gürül akan
nehirden kovayla su çekmek
zorundasınız! Ya akıntının
gücünden faydalanırsınız ya
da rüzgârın enerjisinden. Tıpkı
rüzgârı dizginleyen çocuk William
Kamkwamba gibi. William’ın
macerasını merak ettiyseniz bu
hikâyeyi anlatan kitabı okuyabilir
veya filmi izleyebilirsiniz.
Peki, yel değirmenlerini hareket ettiren rüzgâr çok mu enerji
dolu? Elbette! Çünkü hareket hâlinde. Hareketliysen bir
enerjiye sahipsin demektir. Bu enerjiye kinetik enerji deniliyor.
Hareket hâlindeki havanın sahip olduğu kinetik enerjinin adı da
“RÜZGÂR ENERJİSİ”.
Rüzgâr enerjisi çevrenin çok sıkı dostu. Nasıl mı? Öncelikle
temiz bir enerji. Çevreyi kirletmiyor. İkinci olarak da tükenmiyor.
Rüzgârlı tepelerdeki dev kanatlılar
Dev yel değirmenlerine geri dönelim. Biliyor musunuz? Aslında bugün
de yel değirmenlerini kullanıyoruz. Ama adına yel değirmeni değil de
RÜZGÂR TÜRBİNİ diyoruz.
Rüzgâr türbinleri yel değirmenlerinin teknoloji ile birlikte gelişmiş hâli.
Ancak çalışma prensipleri farklı. Yel değirmenleri rüzgâr enerjisini
mekanik enerjiye dönüştürür. Yani bir makineyi çalıştırmakta kullanılır.
Rüzgâr türbinleri ise rüzgâr enerjisini elektrik enerjisine dönüştürür.
Yani rüzgâr türbinlerini rüzgâr enerjisinden elektrik üretmek için
kullanıyoruz.

Peki, rüzgâr türbinleri nasıl çalışır?
Bir rüzgâr türbini kule, jeneratör, hız
dönüştürücüleri, çeşitli elektrik-elektronik
elemanlar ve pervaneden oluşur.
Pervaneler rüzgârın hareket enerjisini yakalar
ve dönmeye başlar.
Dönme hareketi bir mil aracılığıyla jeneratöre
iletilir.
Jeneratör, milin hareket enerjisini kullanarak
elektrik üretir.

Yoksa rüzgâr türbinleri Don Kişot’un
dev yel değirmenleri mi?
Bir rüzgâr türbininin kule uzunluğu 120 metreyi,
pervane uzunluğu ise 80 metreyi bulabilir.
Böylece türbinin toplam yüksekliği 200 metreye
ulaşır. Bir yel değirmeninin yüksekliği ise en fazla
25 metre civarındadır. Yani cevabımız evet!
RÜZGÂR TÜRBİNLERİ ASLINDA BİRER
DEV YEL DEĞİRMENİ!
Mini Sözlük
*fersah: Yaklaşık 5 kilometrelik bir uzaklık ölçüsü.
*kadim: Başlangıcı olmayan, eski.
*kinetik: Hareketle ilgili, hareket sebebiyle oluşan.
*mil: Türlü işlerde kullanılmak için yapılan ince ve uzun metal çubuk.
*mekanik: Makine ile yapılan.
*şövalye: Orta Çağ Avrupası’nda özel eğitimle yetişmiş atlı savaşçı.

Havayı Karahindibadan Dinle

Ben bir karahindiba çiçeğiyim.
Bahar geldiğinde tüm yeşil
alanlarda görebilirsin beni. Sarı
taç yapraklarımla ışıl ışıl parlarım.
Ama asıl pamuksu görüntümle,
üflendiğinde etrafa saçılan
tohumlarımla tanırsın beni. Paraşüt
gibi uçuşan tohumlarımı tek üfürüşte
dağıtabilirsen dileğinin gerçek
olacağına inandığın çiçeğim. Hani
Yunus Emre’nin sorular sorduğu çiçek.
Neslimi devam ettirebilmek için
tohumlarımı çok uzaklara göndermem
gerekir. Ama köklerimle sıkı sıkıya
bağlı olduğum toprak yerimden
kımıldamama izin vermez. Toprağa
bağlı olmak tabii ki engel değildir
uzaklara gitmeme. Ben de rüzgâr
yardımıyla tohumlarımı dört bir yana
dağıtırım. Havada uçuşan tohumlarım
sayesinde başka başka yerlerde
yeniden kök salarım.
Canlılar için su ve toprak ne kadar
önemliyse hava da o kadar önemlidir.
Biz bitkiler fotosentez yapabilmek için
ihtiyaç duyduğumuz karbondioksiti
HAVAdan alırız.
Ürettiğimiz oksijeni de havaya
veririz. Birçok canlı açlığa günlerce,
susuzluğa saatlerce dayanabildiği
hâlde havasızlığa ancak birkaç
dakika dayanabilir. Oysa hava
gözle görülmeyen, kokusu olmayan
bir gaz kütlesidir sadece. Oksijen,
karbondioksit, azot ve argon
gazlarının bir karışımıdır. Ama
dünyamızın tamamını çevreler ve
canlılar için hayati öneme sahiptir.
Son zamanlarda sayıları iyice
artan fabrikalar ve arabalar havayı
kirletmekte. Biz bitkiler ise onu
temizlemek için didinip dururuz.
Sadece oksijen üretmekle kalmayız.
Bazılarımız havadaki toz zerreciklerini
bile toplarız. UNUTMA! Bir fidan ya da
çiçek ektiğinde sadece toprağı değil
havayı da korumuş olursun.
Bahar geldiğine göre artık sık
sık karşılaşacağız. Tek seferde
tohumlarımı dağıtmayı başarırsan
dileğin gerçekleşir mi bilmiyorum ama
bir engelle karşılaştığında beni aklına
getirirsen ümitsizliğe düşmek yerine o
engeli aşmak için yeni yollar ararsın.
Hem başını havaya kaldırırsan kuşların
da sana “Korkma, yeniden dene!” diye
fısıldadığını duyarsın.

Havayı Temizleyen Bambu Palmiyesi

Bir varmış bir yokmuş. Çiçekler ülkesinin bin bir renkli
çiçekleri, dünyanın dört bir yanına dağılmış. Evlerin
salonuna, pencere önlerine, bahçelerin tarhlarına...
Mütevazı bir evin salonunda birbirinden güzel çiçekler
her mevsim açar, güzel bir tabloyu andırırlarmış.
Afrika menekşesi morlara, pembelere bürünürken her
tomurcuğunda âdeta ilk kez açıyormuş gibi heyecanlanır,
çocuklar gibi şen olurmuş.
Nazenin menekşelerini sergilerken ondan mutlusu
yokmuş. Hele sümbül ve nergis, onlar da baharın
müjdecisi olarak salonu, rayihaları ile misk diyarına
dönüştürürlermiş.
Sardunya, begonya ve orkide allı
beyazlı çiçekleri ile yılın birçok günü
salonu süslerlermiş. Tüm bu bitkiler
rengârenk çiçeklerle bezenirken BAMBU
PALMİYESİ bütün yeşilliği ile olup biteni
izleyip hüzünlenirmiş. Çünkü Bambu
Palmiyesi’nin, yapraklarından ve uzayan
dallarından başka bir şeyi yokmuş. Her
sene, acaba bu defa benim de çiçeklerim
olacak mı diye umutlanır, yedi senede bir
açan nadir çiçeklere öykünür, yine de on
yılı aşkındır hâlâ çiçeğe durmamasından
ötürü üzülürmüş.
Çiçeklerin en yaşlısı ve bilgesi Sardunya,
Bambu Palmiyesi’nin bu durumunu
fark etmiş. Diğer çiçekler rengârenk
şekerlemeler gibi görünürken Bambu
Palmiyesi’nin yapraklarından birkaç
damla yaş süzülürmüş. Bilge Sardunya,
Bambu Palmiyesi’ne seslenmiş:
- Neyin var Bambu Palmiyesi? Niçin bu
kadar üzgünsün?
Bambu Palmiyesi hissettiklerini bir
solukta anlatmış sardunyaya. Ve devam
etmiş:
- Evet, çok güzel yapraklarım var lakin
benim de şöyle kırmızı bir tomurcuğum
olsaydı ev sahibi beni de çok severdi.
Kocaman bir saksının içinde, yalnızca
yeşil, meyvesiz, çiçeksiz bir ağacı kim,
niçin sevsin ki?
Bilge Sardunya, naif bir gülümsemeyle
başlamış anlatmaya:
- Ah, Bambu Palmiyesi, sen ne kadar
değerli, ne kadar faydalı bir bitki
olduğunu bilmiyorsun anlaşılan. Aslında
birçoğumuzun çiçek açması ve yaşaması
için senin varlığın çok büyük bir önem
taşıyor.
Bambu Palmiyesi hemen söze atılmış:
- Fakat bu nasıl olur efendim, benim yeşil
uzun yapraklarımdan başka neyim var ki?
Bilge Sardunya biraz daha gülümseyerek
devam etmiş:
- Benim geldiğim çiçekler ülkesinde bambu
palmiyeleri ile çok güzel bir arkadaşlığımız
olmuştu. Onların çok kıymetli meziyetlerini
öğrenmiştim. Bambu palmiyeleri
bulunduğu ortamın havasını temizler.
Hava tüm canlılar için en önemli yaşam
kaynaklarından biridir evlat. Hava yani
oksijen olmazsa birçok tohum topraktan
filizlenip çıkamaz, birçok canlı nefes
alamaz. Ev sahibimiz salona girdiğinde
derin bir nefes alıp çiçeklerini seviyorsa bu
biraz da senin sayende. Senin yaprakların
fotosentez yaparken aynı zamanda
havayı temizliyor ve ortamın oksijen
miktarını düzenliyor.
Bu sözlerden sonra Bambu Palmiyesi
duydukları karşısında şaşırmış, bir o
kadar da kendini değerli hissetmiş.
Havanın tüm canlılar için ne kadar
önemli olduğunu biliyormuş. Kendisinin
de havanın temizliğine katkıda
bulunduğuna çok sevinmiş. Mutluluk
içinde yapraklarını hışırdatmış.

Pati ile Yolculuk Ağaç Kardeşliği

En gencimiz Mustafa Ruhi Şirin Dede’ye…
İkimiz de okumayı söktük. Artık seçtiğimiz kitapları yardım
almadan zevkle okuyabiliyoruz. Bugün, Pati ile kendimizi
ödüllendirmek için Denizkızı Kitapçısı’na gitmeye karar verdik.
Dünya çapında ses getirmiş, tartışmalar yaratmış. Ağaç Diken Adam
kitabını alıp metro ile yolculuk edeceğiz.
Pati, yüreği aydınlık bir gün gibi benim sevgili dostum, can köpeğim.
Metroya her binişimizde yolcular, onun yüzüne tuhaf tuhaf bakıyor.
Ama olsun, bu bakışlara çoktan alıştı. Hatta kızın biri Pati’yi
başından sevmek istedi, o pek aldırış etmedi bile. Sakin ve sessizce
yerinde oturdu. Son durağa yaklaşınca ayağa kalktık, birazdan
ineceğiz.
Metro çıkışındaki saat on ikiyi gösteriyor. Hava çok güzel.
Şair Dede’nin yanına gidiyoruz. Geçen hafta bizi telefonla arayarak
kent ormanına davet etmişti. Onun şiir ve kitap okuma davetini seve
seve kabul etmiştik.
Dünya çocuklarına Ağaç Müzesi yahut 1000 Manolyalı Hatıra
Ormanı Mirası bırakmak istiyor. Bin yıl öncesinin rüzgârları bile çok
sevinmişti bu haberi ilk duyduklarında. Manolyaların yeşil yüzleri, süt
beyaz sesleri arasında ne de güzel eseceklerdi.
Umarım kent ormanının bekçileri içeri girmemize mani olmazlar.
Kent ormanının girişini boylu boyunca ortancalar, sarı kantaronlar,
ısırganlar, çayır düğmeleri ve yabani naneler kaplamış. Şu
papatyaları kocaman bir ayak ezmiş. Yazık! Buna, Pati’nin
çok kızdığı belli oluyordu. Çevreyi rahatsız etmemek için sesini
çıkarmadı.
Büyük ağaçların arasındaki patikadan neşe ile geçtik. Ağaçların
altında gölgeden odalar… Serin ve özel. Gölgesiz boşluklara
altınçanak çiçeğinin kuleleri gibi saplanıyordu güneş ışıkları.
Önce saksılardaki yüzlerce manolyaya su ve yem verdik. Hava açık
ve rüzgârın peri fısıltıları durmaksızın yaşama sevincini hatırlatıyor.
Pati, bu neşeyle ve hızlıca, “Doğanın müziğini dinlemek çok güzel
değil mi dostum? Ne kadar sakinleştirici bir ses” deyiverdi.
Bin yıllık göçebe zeytin ağacının altında kitabımızı okuyacağız. Şair
Dede, patikada yürürken “Çocuklar, biraz sonra bin yılın evvelinden
gelen Göçebe Şiir Ağacı ile tanışacaksınız. Ona dokunun, mutlaka
sarılın; sevginizi hisseder o. Hatta konuşun onunla!” dedi.
Başını olur anlamında sallayan Pati, iyi ki ağaççayı da
biliyor.
Ağaç Diken Adam kitabını okuyup bitirdikten sonra
Şair Dede; bize, manolyalara, göçebe zeytin ağacına
dünya ve Türk şiirinden örnekler okudu. Her şiirden sonra
alkışladık. Ağaçlara dair konuştu. Bize hatırı sayılır ağaç
bilgisi verdi. “Kendinize ağaçlardan yeni arkadaşlar bulun,
her bahar kalbiniz ağaç güvercinleriyle uyum içinde şarkı
söylesin.” dedi. Ve bizden, özellikle AĞAÇ KARDEŞLİĞİ'nin
yayılmasını istedi.
Ağaçların havayı temizleme gücüne inanan Pati, yine
ödevini yerine getirebileceğinden emin, zafer
kazanmış bir kumandan edasıyla çok
büyük söz etti:
AĞAÇ DIKENLERIN ÖMRÜ ON BIN
YÜZ YIL OLSUN.

Zeynep'in Doğa Güncesi Ak Çiçekli Karahindiba

Zoolog babası çimenlerin arasında pusuya yatmıştı. Kılıçgagaların peşindeydi
ve henüz istediği netlikte bir fotoğraflarını çekememişti. Bitki ressamı annesi
ise aradığını bulmuş görünüyordu.
“Zeynep!” diye fısıldadı annesi, “Bak bir öbek karahindiba!”
Zeynep bembeyaz bir yıldıza benzeyen güzel çiçekli öbeğe dikkatle baktı.
“Karahindiba mı?” diye sordu şaşkınlıkla, “Karahindibalar sarı olur, sapsarı…”
“Ama bunlar çok özel hindibalar.” dedi annesi, “Ak çiçekli karahindiba bu,
yalnızca ama yalnızca bizim ülkemizde bulunur!”
“Bayrağımızın yıldızı gibi mi?” dedi Zeynep, “Yalnızca ama yalnızca bizim…”
Zeynep bu güzel çiçeği babasının da görmesini istedi. Öyle coşkuluydu
ki “Baba baba!” diye bağırarak ortalığı inletti. Birkaç kuş kanat çırparak
uzaklaştı.
Zeynep sessiz olması gerektiğini unutmuştu, elleriyle ağzını kapattığındaysa
çok geç olmuştu.
Babası gülümseyerek saklandığı yerden çıktı. Zeynep’in omzuna elini atıp “Eh,
kuşların kanatları var. Uçmadan duramıyorlar işte.” dedi, “Siz ne buldunuz
bakalım?”
Zeynep hevesle babasını beyaz karahindibalara doğru götürdü.
“Gerçekten harikalar!” dedi babası, “Peki, yalnızca bir öbek mi var?”
“Şimdilik evet.” diyerek onayladı annesi. Çok uzaklardaki yeşillik bir alanı gösterdi ve
“İlerideki yükseltiye doğru gideceğim, öbekler oralara da ulaşmışlardır mutlaka.” dedi.
Zeynep şaşkınlıkla kaşlarını kaldırdı.
“Anne, çiçekler o kadar uzaklara nasıl gidebilir ki?” diye sordu.
“Onların da kendilerine göre seyahat yöntemleri var.” dedi babası.
“Bitkiler hareket etmez baba!” dedi Zeynep, kendinden son derece emin
bir şekilde. “Ama hava hareket eder.” dedi annesi, “Hadi, gel Zeynep!”
Böylece Zeynep, annesi ve babası el ele tutuşarak yüzlerine
çarpan bahar rüzgârına doğru koştular. Annesinin önceden
işaret ettiği kırlık alana geldiklerinde birçok ak çiçekli
karahindiba öbeğiyle karşılaştılar. Babası tohuma duran
hindibalardan bir tanesini kopararak Zeynep’e verdi.
“Üfle kızım!” dedi annesi, “Nasıl seyahat ettiklerini
göreceksin.”
Zeynep derin bir nefes alıp üfledi. Karahindiba
tohumları dans edercesine, paraşütler gibi döne
döne uzaklaştı, gökyüzüne doğru yükselişe geçtiler.
“Gördün mü? Kanatları yok ama uçuyorlar.” dedi
babası.
“Biraz hile yapıyorlar.” dedi Zeynep, “Uçmaları
havanın marifeti…”
O sırada bir kılıçgaga süzülerek neredeyse yanı
başlarına indi. Babası hemen boynunda asılı duran
fotoğraf makinesini eline aldı. Tam fotoğrafını
çekecekken hafifçe esen rüzgâr, kuşu ürküttü.
Babası havalanıp uzaklaşan kuşun ardından
baktı.
“Bir dakika yerlerinde durmuyorlar.” diye şikâyet
etti, “Azıcık rüzgârdan korkulur mu?”
Zeynep yüzünü yalayan rüzgârı hissederek
kıkırdadı.
“Yine havanın marifeti!” dedi, “BÜTÜN BU GÜZEL
ŞEYLERE HAVA SEBEP OLUYOR!”
“Öyle.” dedi babası, “Kuşlar uçuyor, hindibalar
süzülüyor ve biz taze, derin nefesler alıp
hayatın tadını çıkarıyoruz. Hep hava
sayesinde!”
TARAXACUM MIRABILE
(AK ÇIÇEKLI KARAHINDIBA)
Türkiye’nin kuzey ve orta kesimlerinde
tuzlu topraklarda özellikle Tuz Gölü
civarında bulunan endemik (sadece bir
bölgede yetişen) bir türdür. Mayıs-Haziran
ayları arası az sayıda beyaz çiçekler açar. Çok yıllık bir
otsu bitki türüdür. Meyveleri, ucundaki tüyler sayesinde
rüzgârla paraşüt gibi dağılır. 800-1300 metre yükseklikte
tuzlu topraklarda yaşar.

Emir'in Isınma Farkındalığı Enerji Tarlaları

Arabanın camından dışarıyı izlerken
aşağıdaki gölü görür görmez gözlerim
fal taşı gibi açıldı. Anneme hayretle,
- Anneee, bu yüzen aynalar da nedir,
diye sordum.
- Yüzen aynalar mı? Neredeymiş bu
yüzen aynalar Emirciğim, diyerek
gülümsedi annem.
- Gölün üstünde ya anneciğim, dedim.
- Araba sürdüğüm için hiç fark etmedim
tatlım, dedi annem. Sonra arabayı yolun
kenarına çekip durdurdu. Kapıyı açarak
neşeli sesiyle “Meyve molası!..” dedi.
Arabadan inip bagajdaki kilim ile küçük
sepeti aldık. El ele tutuşup yamacın
kenarına kadar yürüdük. Kilimi yere
sererek yüzümüzü yüzen aynalara
dönüp oturduk. Annem, sepetteki meyve
dolu tabağı çıkarıp bana uzatırken söze
başladı:
- Gölün üstündekiler… Bunlar ayna değil
Emirciğim, dedi. Bunlar, güneş panelleri.
Yani güneş enerjisini elektrik enerjisine
dönüştüren elektronik düzenekler.
Buraya GÜNEŞ TARLASI deniyor. Aynı
anda yüksek miktarda güneş enerjisi
toplayan bir tesis burası.
- Yani bu düzenekler enerji elde etmek
için kullanılıyor, öyle mi anne?
- Evet canım. Dünyada her geçen gün
enerjiye olan ihtiyaç artıyor. Enerji elde
etmek için petrol, kömür, doğalgaz
gibi fosil yakıtlar kullanıyoruz ancak
bunlar havanın kirlenmesine yol açıyor.
Bu nedenle de doğal yollardan enerji
üretmek gerekiyor.
- Doğal yollardan enerji başka nasıl elde
edilir anneciğim?
- Kullanıldığında tükenmeyen güneş,
rüzgâr, su, dalga gibi yenilenebilir enerji
kaynaklarının gücünden yararlanarak
elde edilir. Bu kaynakları kullanarak
hem havanın temiz kalmasını sağlar
hem de sınırlı sayıdaki kaynaklarımızı
tüketmemiş oluruz, diyerek uzun uzun
açıklamalarda bulundu annem.
Gölün üstündeki panellerin faydalarını
öğrendikten sonra toparlanıp yolumuza
devam ettik. Büyük Çekmece Gölü’nü
geçerken uyuyakalmışım. Gözlerimi
açtığımda hızlı hızlı dönen, döndükçe
hızına hız katan dev pervanelerle
karşılaştım.
- Aaa, rüzgârgülleri… Ne kadar da büyük
ve hızlılar, dedim heyecanla.
- Uyanmışsın canım, dedi annem. Evet,
bunlar rüzgâr türbinleri. Rüzgârın
gücünü yakalayıp elektrik enerjisine
dönüştürürler. Bu arada otele
yaklaşıyoruz. Dayını telefonla arayıp
otele giriş yaptırıp yaptırmadıklarını
sorar mısın canım?
- Tamam anneciğim, dedikten sonra
dayımı aradım.
Dayımlar otele yerleşmiş hatta havuza
girmek için hazırlanmış, bizim gelmemizi
bekliyorlarmış. Tatil sevincime, aylar
sonra dayıma kavuşmamın sevinci de
eklenince bayram ettim. Dayıma, yol
boyunca gördüğüm enerji tarlalarından
bahsedince dayım,
- O hâlde bilgi hazinene yeni bir bilgi
daha ekleyelim, dedi.
- Nedir dayıcığım, diye sordum.
- Tatil yapmak için geldiğimiz bu termal
otelde jeotermal enerji kullanılıyor,
bu enerjiden tatil ve sağlık amaçlı
faydalanıldığı gibi kurulan özel tesislerde
elektrik enerjisi de elde ediliyor, dedi.
İyice şaşırmıştım. Yenilenebilir enerji
kaynaklarını ve bunlardan ISI, IŞIK
ve ELEKTRIK elde edildiğini ilk kez
duyuyordum. Öğrendim ki bu kaynaklara
hayatımızın her alanında yer verebilir,
havayı da çevreyi de kirletmeden bugün
en çok ihtiyacımız olan enerjileri elde
edebilirmişiz.

Temiz Hava Merkezi

O gün ilk kez Temiz Hava Merkezi Müdürlüğü diye bir kurum olduğunu
öğretmenimden duydum. Hafta sonu hep birlikte geziye gidecektik. Nasıl bir
yerle karşılaşacağımızı merak ediyorduk.
“Şehrin havasını elektrik süpürgesi gibi bir araçla temizliyorlardır belki…” diye
geçirdim içimden.
Sıra arkadaşım Çiğdem, “Uzun uzun boruları parklara, okul bahçelerine ya da
fabrikaların yer aldığı alanlara yerleştirdilerse, kirli havayı çekiyordur.” dedi
aklımı okurcasına. Sınıftan yükselen fısıltıları duyan öğretmenimiz gülümsedi
ve hepimizin tahminlerini tek tek dinledi. Üstelik tek bir yorum yapmadan.
Söylediklerimizin doğru ya da yanlış olduğunu belirtmedi.
“İki gün sonra neler yapıldığını
öğreneceksiniz. O zamana kadar
hayalinizde canlandırdığınız Temiz
Hava Merkezi Müdürlüğü hakkında
fikirlerinizi yazarsanız, döndükten
sonra hepsini yeniden okuruz. Ne
dersiniz?”
Öğretmenimizin bu önerisi hepimizin
hoşuna gitti. Hafta sonuna kadar
hepimiz yazdıklarımızı tamamlayıp
öğretmenimize teslim ettik. Gezi
günü geldiğinde hangimizin
tahmininin gerçeğe en fazla
yaklaştığını öğrenmek için
sabırsızlanıyorduk.
Otobüsümüz durduğunda,
karşımızda üç katlı
sıradan bir bina vardı.
Kapıda bizi görevliler
gülümseyerek karşıladı.
Burada tüm bölgenin
hava kirlilik düzeyini
ölçüyorlardı. Hatta
havanın toz dağılımını,
hangi bölgelerde
toz oranının yüksek
olduğunu izliyorlardı.
Binanın bodrum katındaki
laboratuvarı incelediğimizde
hiçbirimizin tahmininin tutmadığını
anladık. Yaptıkları iş tam olarak havayı
temizlemek değildi. Daha çok kirlilik
denetimi yaparak temiz hava için
önlem alıyorlardı.
Mühendislerden biri “Yakında
sizin okulunuzun bahçesine de
bir hava ölçüm cihazı
yerleştireceğiz.” dedi.
Böylece okulumuzun
olduğu bölgenin
hava kalitesini
inceleyebileceklerdi.
Bizler ise yapılan
çalışmaları
daha yakından
görebilecektik. Bu
güzel haber hepimizi
heyecanlandırmıştı.
Cihazdan elde
edilen bilgileri de
mühendisler bizlerle
paylaşacaklardı.
Eve döndüğümde, hava durumunu
izlerken gözlerimin önünden gün
içinde öğrendiklerim geçti. Belki hava
kirliliğinin hiç olmaması daha iyiydi
ama her şeye rağmen hava kirliliği
takibinin yapılmasını bilmek, önlem
alındığını yerinde izlemek bile beni
mutlu etmişti.
Bir ay sonra okulumuzun bahçesine
hava ölçüm cihazı kuruldu. Yanındaki
küçük kulübede, daha önce
gittiğimiz merkezdekine benzeyen
bir de laboratuvar vardı. İlk günden
itibaren laboratuvardaki çalışmaları
izleyebildik. Öğretmenimiz bir gün
Temiz Hava Merkezi Müdürlüğüne
gitmeden önce yazdıklarımızı hepimize
dağıttı. Yazdıklarımızı okuyunca
hepimiz keyiften gülümsedik.
Tahminlerimizin doğru olmaması
değildi bizi neşelendiren. Kurduğumuz
hayallerin hepsi birbirinden güzeldi.
Öğretmenimiz bizden hava kalitesinin
izlendiği laboratuvarda geçen yeni
hikâyeler yazmamızı istedi.
Öğrendiklerimizi hayallerimizle
birleştirmek hepimiz için
heyecan vericiydi.

İyi ki Hava Var

Annem, “Rüzgârlı havanın kuytusu,
yağmurlu havanın uykusu!” atasözünü
çok kullanır.
“Rüzgârlı havalarda kuytu bir yer bulmak
gerekir, yağmurlu havada da uyumak
güzeldir.” demekmiş. Gerçekten de
penceremizin camlarını okşayan yağmur
damlaları bize ninni söyler. Ninni uykuyu
çağırır. Ne tatlı bir uykudur o.
Bugün hava rüzgârlıydı yine. Rüzgâr,
karla yağmuru haber verirmiş. Tam
kapıdan çıkarken annem arkamdan o
ünlü atasözünü yetiştirdi:
-Rüzgârlı havanın kuytusu, yağmurlu
havanın uykusu. Unutma bunu!
-Tamam, anneciğim, unutmam.
Demek ki neymiş? Hava çok rüzgârlıysa
hemen bir kuytu yer bulacakmışım.
Yağmur yağıyorsa hemen yatağa
girip derin bir uyku çekecekmişim. Laf
aramızda, ikincisi tam bana göre. Hoş,
yağmursuz günlerde de uyurum ben
ama şimdi arkadaşlar bekliyor. Yalnız
arkadaşlar mı? Lunapark da dört gözle
beni bekliyor. Bekle beni lunapark! Hazır
ol korku tüneli, dönme dolap, ahtapot!
Bir de tatlı mı tatlı bir uyarısı vardır
annemin:
- Baktın ki kar havası, eve gel can
parçası!
Bu sözü söylemişse “Tehlikeli bir durumla
karşılaşınca ondan uzaklaş.” demek
istiyordur.
- Peki, anne!
Aslında karlı havaları çok severim. Ama
ne yaparsın, anne sözü.
Biliyor musunuz, benim amcam
meteoroloji mühendisi. Dünyamızı
kuşatan atmosferi inceler, hava
tahminlerinde bulunur. Haberlerde “Yarın
hava parçalı bulutlu olacak, yağmurlu
olacak, karlı olacak.” diyen kişi amcam
değilse onun arkadaşlarından biridir.
- Amca, dedim, nereden biliyorsunuz
havanın nasıl olacağını?
- Biraz düşünce biraz matematik, diye
cevap verdi.
Şaşırdım.
- Matematik mi? Toplama, çıkarma,
çarpma, bölme mi yani? Hangisi?
Amcam saçımı okşarken gülümsedi.
- Hepsi…
Sonra uzun uzun anlattı. Yer gözlemleri,
gemilerle yapılan gözlemler, radar ve
uydu görüntüleri… Hava balonları varmış
bir de. Onları gökyüzüne uçuruyor,
atmosferdeki rüzgârı, sıcaklığı, nemi
ölçüyorlarmış. Buna göre de hava
durumuyla ilgili akıl yürütüyorlarmış.
- Eskiden radarlar, uydular, hava
balonları yokmuş. Peki, hava tahminlerini
nasıl yapıyorlarmış?
Çok çeşitli yolları varmış bunun. Biri
çok komik: İngiltere’de 19. yüzyılda
uygulanmış. Sülükleri kullanmışlar.
İnsanlar, sülüklerin hava tahmini
yapabildiğine inanıyorlarmış.
- Şaka etme amca, dedim. Bildiğimiz
sülük değil mi o? Nereden bilsin havanın
nasıl olacağını?
- Mucit Corc bizim gibi düşünmüyormuş,
dedi amcam. Gözlemlerine göre sülükler
huzursuz olduklarında yukarı doğru
hareket ediyormuş.
Bir düzenek kurmuş Mucit Corc. Şişeleri
suyla, sülükle doldurmuş. Şişelerin
kapağına birer zil takmış. Teorisine göre
hava basıncı düşünce suyun içindeki
sülük, şişenin kapağına doğru yükselecek
ve zili çalacakmış. Bu da, hava ılık olacak
demekmiş. Corc’un sülüklere bakarak
yaptığı birkaç tahmin doğru çıkmış ama
hepsi o kadar. Corc, sülüklere hayat
sigortası yaptırmadığı için onlar da işi
savsaklamışlar.
- İyi ki başarılı olamamış Corc; daha
doğrusu Corc amcanın sülükleri…
İşin yoksa sülüklerle uğraş dur. Ben
şahsen onlara kıyamaz, “Sülüklere
özgürlük!” diye kampanyalar
düzenlerdim.
Ha, unutmadan, öğretmenimiz dün
“HAVA OLMASAYDI NE OLURDU?” diye
bir soru sordu bize.
“Hava olmasaydı oksijen olmazdı. Oksijen
olmasa su olmazdı.” dedi Emir.
Tuna, “Öğretmenim.” dedi, “nefes
alamazdık.”
“Bitkiler solar, ormanlar kururdu.” dedi
Bilge.
“Okyanuslar buharlaşırdı.” dedi Muhsin.
“Uçaklar uçamazdı, öğretmenim.” diye
ekledi Mehmet Salih.
Ben ne söyleyeyim? “Hava olmasa hayat
olmazdı, öğretmenim.” dedim.
“Evet!” dedi öğretmenimiz. “Hepsi
doğru.”
Böylece havanın nasıl vazgeçilmez bir
şey olduğunu fark ettik. İyi ki hava var, iyi
ki nefes alabiliyoruz. Çok şükür. Yaşasın
hava, yaşayalım biz!
Hep birlikte…

Günberi ve Cemre

Bir zamanlar uzak
memleketlerden birinde bir köy
varmış. Bu köyün havası öyle
güzel öyle güzelmiş ki hasta
birisi köye gelse iki günde
iyileşir, şifa bulurmuş. Ancak son
zamanlarda gri bulutlar sarmaya
başlamış her yeri. Köydeki herkes
bir bir hastalanmaya başlamış.
İnsanlar olup bitene bir anlam
verememişler. Gökyüzünde neler
olduğunu anlayabilmek için köy
halkı bir balon yapmaya karar
vermişler. Yaparken de köyün en
yaşlı bilgesi Rüzgâr Dede’den
yardım almışlar. Önce kadınlar
şeritler hâlinde rengârenk
kocaman bir örtü dikmişler.
Rüzgâr Dede onlara,
- Balonun yükselmesi için
örtünün içindeki havayı
ısıtmamız gerekecek. Çünkü
ancak ısınan hava yükselir.
Aman haa! Örtüyü en dayanıklı,
en sağlam kumaşlardan
dikelim. Yoksa rüzgâra, basınca
dayanamaz, yırtılır, demiş.
Kadınlar öyle büyük bir örtü
dikmişler ki açıldığı vakit
neredeyse tüm köy meydanını
kaplıyormuş. Dikerken de
gönüllerinden birçok hayal
geçirmişler. Sohbet ederken vaktin
nasıl geçtiğini anlamamışlar.
Kısa sürede balonun uçmasını
sağlayacak kubbesini
hazırlamışlar. Sıra gelmiş sepetin
hazırlanmasına. Bunun için de
erkekler köyde ne kadar hasır
varsa köy meydanına getirmişler.
Üzüm topladıkları sepetlerin
on katı büyüklüğünde hasır bir
sepet örmüşler el birliğiyle. Artık
balon gökyüzüne yükselmeye,
renkleriyle kuşları kıskandırmaya
hazırmış.
Rüzgâr Dede’nin Günberi adında
bir torunu varmış. Günberi her
sabah daha güneş doğmadan
kalkar bahçede dedesiyle
çalışmaya başlarmış. Güneşin ilk
ışıkları Günberi’nin sarı saçlarında
parlarmış.
Günlerden bir gün Günberi,
baharın ılık rüzgârını saçlarında
hissederek bahçede çalışırken
köylüler kapılarına gelmiş.
Balonun artık uçmaya hazır
olduğunu ve Rüzgâr Dede’yi
beklediklerini, söylemişler.
Günberi, dedesini çağırmak için
yanına gitmiş. Gitmesine gitmiş
ama bir de ne görsün? Dedesi
hâlâ yatağında uyuyormuş. Önce
uyandırmaya kıyamamış, sonra
kar beyazı sakalından okşayarak
dedesine seslenmiş:
- Dedeciğim, haydi uyan
misafirlerimiz var.
Rüzgâr Dede birkaç gündür
hastaymış. Hasta olduğunu
üzülmesin diye torununa belli
etmemiş. Rüzgar Dede gözlerini
açmış ve Günberi’nin elinden
tutarak,
- Benim güzel kızım, bugüne
kadar ne biliyorsam öğrettim
sana. Bu balonu sen uçuracaksın.
Beni de, günlerdir hazırlık yapan
bu insanları da mahcup etme.
Haydi, göreyim seni, demiş.
Günberi bugüne kadar dedesinin
bir dediğini iki etmemiş.
Köylülerle balonun yanına
gelmiş ve dedesinin öğrettiği
gibi havalandırmış balonu. Ona
inanan herkesin umutlarını
da almış yanına. Yükseldikçe
aşağıdaki her şey küçülmeye
başlamış. Sarı saçları rüzgârda
savrulmuş. Kuşlar sanki ona hoş
geldin şöleni yapar gibi daireler
çizerek etrafında uçuşmuş. Balon
birden pembe bir bulutun içine
girmiş ve sanki havada asılı
kalmış. Hareket etmiyormuş.
Günberi önce biraz korkmuş.
Dedesinin öğrettiği her şeyi
yapmış. Alçalmak için balonun
hava ile dolu kapağını açmak
istemiş ama olmamış.
Tam bu sırada
sepetin içine
etrafı ince
tabaka hâlinde
ışıkla çevrelenmiş
rengarenk
kanatları olan bir kız
düşmüş.
Kız biraz toparlandıktan
sonra,
- Merhaba, benim adım
Cemre, demiş.
Günberi dedesinin anlattıklarını
hatırlamış,
- Merhaba. Yoksa sen bahar
aylarında havaya, toprağa ve suya
dokunan Cemre misin, demiş. Cemre
biraz üzgün bir sesle,
- Evet, ben havaya, toprağa ve
suya dokunurak onların ısınmalarını
sağlarım. İnsanlara baharın
gelişini müjdelerim. Bugün havaya
dokundum ama hava o kadar kirli
ki hastalandım. Etrafımı saran ışık
azaldı. Kanatlarımdaki renkler soldu,
demiş.
Günberi telaşlı bir sesle,
- Yeryüzünde de insanlar hasta
olmaya başladı. Sadece insanlar
değil; kuşlar, bitkiler toprağımız
hepsi etkilendi. Belki nedenini
öğrenirsek bir çözüm bulabiliriz diye
bu balonu yaptık, demiş.
Cemre biraz toplanıp ayağa
kalktıktan sonra,
- Ben de sizden yardım
isteyecektim. Çözüm gökyüzünde
değil, yeryüzünde. Havayı kirleten
atıkları gökyüzüne salmazsanız,
her şey eskisi gibi olabilir, demiş
ve kanatlarından bir tüy koparıp
Günberi’ye uzatmış,
- Bu tüy sana yardım edecek. Saçına
taktığında senin tüm dünyayı
dolaşmanı sağlayacak. Lütfen bana
yardım et. Hava böyle kirlenmeye
devam ederse dünyayı büyük bir
tehlikenin beklediğini herkese anlat.
İnsanlar dünya yaratıldığından beri
neler neler yaşadı. Eminim bunun da
üstesinden geleceklerdir, demiş.
Günberi bu anlamlı görevi yerine
getirmiş. Tüm dünyayı, elindeki
tüy sayesinde kısa sürede gezerek
herkese olanı biteni anlatmış. Kimi
inanmış ve destek olmuş ona, kimi
de inanmış ama bir şey yapmamış.
Ama Günberi vazgeçmemiş.
Çünkü biliyormuş ki bir kişi bile ona
inanıp destek olursa tüm dünya
değişecekmiş. Balonuyla köyüne
dönerken tertemiz havayı içine
çekmiş.
Bu kadar kısa sürede hava
temizlenir mi, demeyin. Görevini
yerine getirmiş birinin soluduğu
havada hem kendisini hem de
dünyayı iyileştiren bir huzur vardır.
Gökten üç elma düşmüş. Biri
Günberi’nin sepetine, biri eski
renklerine kavuşan Cemre’nin
kanatlarına, biri de doğayla kardeş
olabilen bütün insanların başına...

Yeni Yetme Bir Çoban

Gökyüzünü sayısız kandille donatan Allah’a hamdolsun. Bütün
bulutların, ağaçların, dal ve yaprakların ve insanların Rabbi O’dur. Yer,
gök, ay ve yıldızlar O’nu tespihe devam eder. Hiç bir gezegen kendi
yörüngesinden çıkıp bir düzensizliğe meydan veremez. Her an bir
başka renge bürünen dünya da öylesine güzel ve yaşanılır bir yerdir ki
insanlar onun kıymetini anlamakta çoğu zaman âciz kalır.
Bu gökyüzünün altında her dalı Hakk’a uzanmış ağaçlar
vardır. Kökleriyle toprağı sımsıkı kucaklamış, gölgeleriyle
yorgunlara döşek olmuş, meyveleriyle kurdu kuşu dahi
doyurmuş sayısız ağaç. Sonra beri yanlarında renk renk
açmış kır çiçekleri, toprağın boz bağrını şenlendirmiş çayır
ve çimen. Yağmur yağmış, sular akmış, yazı yaban kim bilir
kaçıncı kez şenlenmiştir böyle. Arada patika yollar uzanır
garip yolcuların geçip gittiği. Yollardan bazen bir ÇOBAN
da geçer sürüsünün ardında. Sırtında azık torbası, elinde
sopasıyla yine bir garip çoban.
Onu Erciş’te, gölün kıyısındaki geniş merada görmüştüm.
Garip, utangaç, yeni yetme bir genç adamdı. Sürülerinin
yünleri kararmış, kirlenmişti çamurdan çaylaktan.
Dudaklarının kenarında sıcak bir gülümseme ve
gözlerinde derin bakışlar vardı. Hikâyesine başlasa, sanki
yer gök susup onu dinleyecek, yeni doğmuş kuzuların
anaları peşinde nasıl koşturduklarını anlatacaktı.
Bir anası, babası, bir evi, bir ocağı var mıydı bilmiyorum.
Selamlaşıp ayrıldık...

Umut Varsa Engel Yok

Merhaba, ben Mustafa KOÇER
Yaprakların sarardığı güzel bir sonbahar
gününde Kayseri’de dünyaya gelmişim.
Takvimler 10 Eylül 2008 tarihini
gösteriyormuş. Her çocuk gibi ben
de aileme neşe, mutluluk ve bereket
getirmişim. Ömrüm boyunca her zaman
üzerime titreyen anne babamın huzuru,
sevinci her şeyi olmuşum.
Yirmi günlük olduğumda gözlerim
aniden şişmeye başlamış. Annem
babam bir korku, bir telaş içinde
hemen hastaneye yetiştirmişler beni.
Hastanede yapılan kontroller sonucunda
doktorlar gözlerimin enfeksiyon
kaptığını ve bir an önce tedavi edilmesi
gerektiğini söylemişler. Ardından yapılan
tetkikler sonucunda asıl gerçek çıkmış
ortaya: Gözlerimde retinoblastom yani
göz tümörü varmış.
Ailem beni Ankara’da daha büyük bir
hastaneye götürmeye karar vermiş.
Orada yapılan tetkikler de sonucu
değiştirmemiş ne yazık ki. Doktorlar,
hastalığımın tehlikeli olduğunu,
sağ gözümün alınması gerektiğini
söylemişler. Canım annem babam çok
üzülmüş, günlerce gözyaşı dökmüşler
ama ne yazık ki yapacak başka bir şey
yokmuş.
Tedavilerin ardından bir süre rahat
etsem de ardından hastalığım tekrar
nüksetmeye başlamış. Yağmurlu
bir Ankara sabahında, henüz beş
yaşındayken diğer gözümü de
kaybetmişim ve dünyam tamamen
kararmış.
Hayat bu. Kızacak, küsecek ve bir kenara
çekilecek değildim ya! Öğrenecek çok
şey, gidilecek çok yol vardı. “Hayatta ben
de varım!” demek için vazgeçmemem
gerekiyordu.
Büyük bir heyecanla 2013 yılında yarıyıl
tatilinin ardından Kayseri Emel Tarman
Görme Engelliler İlkokulunda eğitim
hayatıma başladım. Bir buçuk yıl ana
sınıfında eğitim gördükten sonra aynı
okulun birinci sınıfına başladım. Burada
Braille Alfabesi ile tanıştım, okuma
yazma öğrendim, pek çok bilgi öğrenip
beceri kazandım. Derslerimde her zaman
başarılı oldum ve okulumu Takdir Belgesi
ile bitirdim. Şu an sekizinci sınıftayım ve
yine Takdir Belgesi almaya hak kazanmış
bulunuyorum.
Sporla tanışmam 2019 yılında okuduğum
okuldan mezun olan Mustafa GELİN
ve Beyza ÖZÜDOK adlı arkadaşlarım
sayesinde başladı. Onların önerisiyle spor
yaşamıma adım attım.
Kayseri Erciyes Görme Engelliler Spor
Kulübüne katıldıktan sonra hayatım
tamamen değişti. Daha sağlıklı
beslenmeye, düzenli yaşamaya, daha
çok çalışmaya kısacası profesyonel bir
sporcu gibi davranmaya başladım.
Sedat BOZBEY ve diğer hocalarımın
rehberliğinde yaptığım çalışmalar kısa
zamanda meyvesini verdi ve 2019 yılında
Samsun’da gerçekleştirilen
“Görme Engelliler Atletizm Turnuvası’nın
B1 kategorisinde yarıştım. 60 metrede
ve 100 metrede, bunun yanı sıra uzun
atlamada Türkiye birincisi oldum.
Küçük yaşıma rağmen üç Türkiye
birinciliği kazanmak beni hem
gururlandırdı hem de kendime olan
güvenimi artırdı. Ardından spora daha
sıkı sarıldım.
2021 yılında Gaziantep’te
düzenlenen Görme Engelliler Atletizm
Şampiyonası’nda 100 metrede
Türkiye ikincisi, 2022 yılında Mersin’de
düzenlenen Görme Engelliler Atletizm
Turnuvası’nda gülle atma kategorisinde
Türkiye birincisi oldum.
Şimdi Esra BİLGİN Hoca’mla Isparta’da
düzenlenecek yüzme yarışmasına
hazırlanıyoruz. İlk defa yarışacağım
yüzme kategorisinde de başarılı olmayı
ve bir madalya daha kazanmayı çok
istiyorum. Henüz 14 yaşındayım ve
önümde uzun bir spor hayatı var. Ülkemi
uluslararası düzeyde temsil etmek
ve ülkeme madalyalar kazandırmak
istiyorum.
Sevgili arkadaşlar, HAYATTA SAHIP
OLAMADIKLARINIZA, EKSIKLIKLERINIZE
DEĞIL, YAPABILDIKLERINIZE
ODAKLANIN. Hayat size ne getirirse
getirsin, ne yaşarsanız yaşayın asla pes
etmeyin. Unutmayın, her zaman bir çıkış
yolu vardır.

Çocukların Ressam Öğretmeni: Cemal TOY

ÇOCUKLUK GÜNLERİ
Sayın Cemal TOY, Nasıl bir
çocuktunuz? O çocuk nasıl ressam
oldu?
Ben Kütahya’nın ormanlık bir
köyünde dünyaya geldim ve ilkokulu
o köyde bitirdim. Beşinci sınıfa kadar
tek odalı bir derslikteydik ve ilkokul
boyunca hiç resim dersimiz olmadı
aslında. Beşinci sınıftayken bir gün
öğretmenimin evine gitmiştim.
Öğretmenim, evinde aynanın
kenarına kendisinin küçücük bir
portresini yapıp koymuştu. O güne
kadar böyle bir şey hiç görmemiştim
ve çok şaşırdım. “Acaba ben de
yapabilir miyim?” diye o kadar
heyecanlandım ki “Bunu ben
de denemek istiyorum.” dedim,
denedim. Önce kendimin sonra
babamın ve sonra arkadaşlarımın
portrelerini çizdim. Ama bunu ne
öğretmenime ne de başka kimseye
söyledim.
1969 yılında doğdu. Büyüyünce ressam ve eğitimci oldu.
Çocukluğundan itibaren sayısız resim çizdi. Papirüslerin, ketenlerin, Hint kâğıtlarının,
dut ağacından yapılmış acayip kâğıtların üzerine rengârenk resimler yaptı,
resimlerinde kilim parçaları gibi materyaller kullandı ve Türk resim sanatına daha
önce denenmemiş eserler kazandırdı. Eserleri hem ülkemizde hem yurt dışında pek çok
kez sergilendi. Bugün dünyanın upuzak yerlerinde, birçok duvarda resimleri asılı.
Cemal TOY, 28 yıldır zamanının büyük bir kısmını çocuklarla resim yaparak, onlarla
gezmelere giderek ve onlara sanat eğitimi vererek geçiriyor. Öğrencileri onu “Ressam
Öğretmenim” diye çağırıyor. Sadece ülkemizdeki değil, Üç kıtadan on üç farklı ülkedeki
her yaştan binlerce çocukla hayallerini çizgilere ve renklere dönüştürüyor. İstanbul’da
Sultanahmet semti Küçük Ayasofya mahallesindeki atölyesinin kapısı özellikle
çocuklara ve tüm sanatseverlere her zaman açık.
Cemal TOY’a resim yapmak ve çocuklarla ilgili merak ettiklerimizi sorduk.
Ortaokulu Tunçbilek’te bir yatılı okulda
okudum. O okulda Gülsüm Hanım
ismindeki resim öğretmenimiz bir gün
derste model olup kendisini çizmemizi
istedi. Herhâlde iyi çizdim ki beni yanına
çağırdı ve o günden sonra benimle
ilgilenmeye başladı.
Annem ve babam yurt dışında
olduğundan çocukluğum hem köyde
hem de Almanya’da geçti. Babam
hastalığı sebebiyle zaman zaman Hamm
kentindeki bir hastanede kalırdı. Aylarca
devam eden bu hastane süreçlerinde
onun yanında beklerdik. Beş, altı katlı o
klinikte bütün duvarlar, koridorlar, oturma
alanları resimlerle doluydu. Akşama
kadar o resimlere yakından bakıyordum,
uzaktan bakıyordum ve nasıl olduklarını
anlamaya çalışıyordum. Bu zaman
içinde ailemden hep resim malzemeleri
istiyordum, kendim de alıyordum.
Bir resim öğrencisi için en değerli şey
malzemelerdir, renkli kalemlerdir,
boyalardır, defterlerdir. Hâlâ çocuklukta
aldığım bazılarını severek saklıyorum.
Böylece orada farklı bir dünyayı keşfettim.
Büyüyünce de resim yapmayı
bırakmadınız. Nasıl oldu da ressam
kalabildiniz?
Liseyi de yine yatılı okulda okudum.
Resim öğretmenim Gülsüm Hanım,
benimle ilgilenmeye devam etti ve
“Sen ressam olmalısın, resim bölümüne
gitmelisin.” dedi. Sağ olsun hocamı
minnetle anıyorum.
On sekiz yaşında İstanbul’da İlhami Atalay ile
tanıştım ve onun atölyesinde üç ay çalışarak Mimar
Sinan Üniversitesi resim bölümünü kazandım.
Daha sonra da on yıl kadar atölyesinde hocamla
çalışmaya devam ettik.
Atölyeye dünyanın her yerinden ziyaretçiler
geliyordu. Daha birinci sınıftayken orada resimlerim
satılmaya başladı. Bu durum çok teşvik ediciydi.
Yani bir öğrencisiniz, resim yapıyorsunuz ve
resimleriniz ilgi görüyor, başkaları tarafından
takdir ediliyor ve satın alınıyor. Bunun çok
önemli olduğuna inanıyorum. Şimdi ben de
kendi öğrencilerimi aynı şekilde motive etmeye
çalışıyorum. Bugüne kadar yüzlerce, binlerce
öğrenci ile tanışıklığımız, çalışmalarımız oldu ve
onların yetişmelerine katkıda bulunmaya çalıştım.
RESSAM OLMAK
Ressamlığa nereden başlamalı? Bu işin ne kadarı
çalışmak ne kadarı yetenek? Resme başlayan
öğrencilerinizi nasıl cesaretlendiriyorsunuz?
Evet, yetenek olmalı, çalışma da olmalı. Ama
burada asıl önemli olan vazgeçmemek. Bir insanın
kendi inancı, kendi yeteneği doğrultusunda kendine
inanması gerekiyor.
Kelimeler sihirlidir. Olumlu düşünce ve kelimelerin
anlamı çok önemlidir. Bunu çok önemsiyorum.
“Senin olduğun yer aydınlık, senin olduğun yer hiç
karanlık olmayacak.” demek lazım çocuklara. Bir
çocuğa asla “Sen bir şey yapamazsın!” dememek
lazım. Sadece çocuğa değil hiç kimseye dememek
lazım. Çünkü henüz kimsenin kapasitesini,
zekâsını ve yeteneğini ölçecek bir donanımda
değiliz. O yüzden insanlara inanmalıyız. Onlara
güven vermeli ve onlara çok değerli olduklarını
hissettirmeliyiz.
Öğrencilerim şunu söylerler: “Hocam, siz hiç
olumsuz bir şey söylemiyorsunuz bize.” Hâlbuki
aslında eleştirdiğim zamanlar oluyor. Önemli olan
güçlü yönleri keşfedebilmek ve yapabildiği güzel
şeyleri söyleyebilmek.
Neler çiziyorsunuz? Çizmek nasıl hissettiriyor?
Bunca resim, desen ve renk nasıl ortaya çıkıyor?
Birisi kulağınıza ne çizeceğinizi fısıldıyor gibi mi?
İlk resimlerime baktığımda zamanla değişmeyen
bazı şeyler olduğunu, değişen şeyler de olduğunu
görüyorum. Değişmeyen şeyler aslında renklerim.
Renkleri çok seven bir yönüm her zaman vardı.
Koyu renkler, siyahlar yoktu dünyamda. Hep
aydınlık, güzel renkler kullanmayı tercih ediyorum.
Çizgi çok önemli benim için. Çizgi kullanmayı çok
seviyorum. Çocuklara da bazen hiç boyatmadan
çizgisel çalışmalar yaptırıyorum, çok hoşlarına
gidiyor.
Çizdiğim resimleri, yaptığım resimleri yaşıyorum.
Mesela hoca benden portre yapmamı isterdi. Ben
de oradaki arkadaşlarımın portrelerini çizerdim
ama karikatür gibi çizerdim. Çizerken gülerdim,
eğlenirdim çocuk gibi. Aynı şekilde kendimi de
komik komik çizerdim.
Bir de kendi kültürümüze, medeniyetimize ait
imge ve imajları da çok seviyor ve kullanıyorum.
Mesela kilimlerdeki motifler, İstanbul,
İstanbul’daki evler, binalar, tarihî yapılar...
Bunları hep bir renk dünyasında, bir rengin
içinde anlatmaya çalışıyorum. Mesela bir
İstanbul çiziyorsam oradaki duyguları, atmosferi
yaşamaya çalışırım. Oraya giderim hayalimde.
Benim için değişmeyen şeyler muzip, sempatik,
eğlenceli, sıkmayan, insanları kasvet havasına
sokmayan, neşeli, renkli, canlı çizgiler; yaşayan
çizgiler.



ÖZEL
ÇOCUKLAR
Ülkemizde ve dünyanın çeşitli
yerlerinde her yaştan çocuklarla
resimler çizdiniz. Bu çocuklar arasında
özel gereksinimi olanlar da vardı.
Üretkenlik, sıra dışı düşünmek ve
beceri açısından onlarda neler
görüyorsunuz?
Her çocuğun çizgisi kendisine benzer.
Çocuk... O kadar geniş bir umman ki
o. Afrika’dan Asya’ya, Balkanlar ve
Ortadoğu’ya pek çok ülkeyi gezdim ve
oralarda faaliyetler yaptım. Onlara hep
“Kendinizi anlatın.” dedim. “Hayallerinizi
anlatın; yapmak istediğiniz şeyleri
anlatın; eleştirdiğiniz, hoşunuza giden
gitmeyen şeyleri anlatın.” dedim. Müthiş
şeyler çıktı.
Mesela çocuklarla Millî Saraylar Resim
Müzesine gidiyoruz. Minderler götürüp
yerlere oturuyorlar. Ne çizeceklerini
kendileri seçiyorlar. Örneğin bir
Ayvazovski tablosuna bakıyorlarsa
oradan bir hikâye çıkarmalarını
istiyorum. “Siz kendiniz değiştirin ve
yorumlayın.” diyorum onlara. Onlarla
birlikte ben de çiziyorum. Veya
Çanakkale bölümünde, “Bu resimlerden
hangisi sizi etkiledi?” diye soruyorum
ve bununla ilgili bir resim yapmalarını
istiyorum. Orada çocuklar kendi istediği
kompozisyonu seçerek kendi dünyalarını
yansıtıyorlar.
Özel ihtiyaçları olan çocukların
dünyayla başa çıkma yöntemleri farklı
olabiliyor. Sanatın burada nasıl bir
etkisi var?
Çocuklar bazen anlatmak istemezler,
bazen duygularını konuşmak istemezler.
Kimsenin bilmesini istemezler. Bu
anlamda sanatın çok etkili bir iletişim
aracı olduğunu söyleyebilirim.

 
Ama tabii ki çocuklar istiyorlarsa. Yoksa
hiçbir zaman zorla resim yaptırılmaz.
Sanat dikkat süresini artırıyor. On beş, yirmi
yıl öncesinde gelen pek çok öğrencim şimdi
çok sağlıklı ve çok güzel bireyler. Dikkat
eksikliğine karşı pek çok şeyi çözdük. Bir
yandan psikoloğa da devam ediyorlar
ama aynı zamanda sanat derslerine de
katılıyorlar.
Çocuklarla 2 saat boyunca çalışıyoruz. 2
saat boyunca resim yapıyorlar. Etkinlikleri
bazen konuşarak yapıyoruz, bazen hiç
konuşmadan. Konuşmadan çalışma
yapmak çok ilginç bir şey. “O etkinliği tekrar
yapmayacak mıyız?” diye soruyor çocuklar.
Belki sanatın başka bir kolunda olsa
konuşmak gerekir. Resim çok güzel bir dil.
Bu dille öğrencilerimi anlamaya çalışıyorum,
onlar da beni anlamaya çalışıyorlar ve bu
vasıtayla aramızda sağlıklı bir etkileşim
kurmaya çalışıyoruz.
YA ÇOCUKLAR OLMASAYDI
Yirmi sekiz yıldır çocuklarla çalışıyorsunuz.
Yirmi sekiz yıl önceye gidelim.
Hayatınızdan resmi değil ama tüm
çocukları çıkaralım. Çocuklarsız da aynı
Cemal TOY ve aynı sanatçı olur muydunuz?
Bir kenarda oturup resim yapsam belki çok
daha fazla paralar kazanabilirdim. Ama bu
kadar mutlu olamazdım, inanın.
Resimlerim de bu kadar güzel olmazdı.
Çocuktan öğrenmek ve çocuğun dünyasını
keşfetmeye istekli olmak çok kıymetli.
Bazen çok heyecanlanıp “Ya Rabbim!”
diyorum, “Çocuğu iyi ki yaratmışsın.” Bir ödev
veriyorsunuz, çocuk geliyor, sizi şaşırtıyor.
Picasso der ki: “Dört yılda klasik resmi
öğrendim. Klasik ressamlar gibi çalışmayı
öğrendim ama bir çocuk gibi resim yapmak
için ömrümü harcadım.”
Matisse resmini bir çocuk kadar
sadeleştirmeye çalışmış. Fransız ressam
Jean Dubuffet, bütün çocuk resimlerini
incelemiş ve onlardaki sadeliği yakalamaya
çalışmış. Psikologlar da çocuk resminin
ne anlama geldiği üzerine çok müthiş
araştırmalar yapmış. Hâlâ da yapılıyor.
Hani derler ya “Çocuklara çalışmayı
öğretiniz, büyüklere de oyun oynamayı
öğretiniz.” diye. O çocuksu dünyayı
yitirmemek gerek.
KULAĞA KÜPE
Sanata gönül vermiş çocuklara çok özel bir
mesaj verecek olsaydınız ne derdiniz?
Bütün öğretmenlik hayatımda, okullarda,
sanat kulüplerinde ilk söylediğim şeyi
söylerdim:
“Günlük tutun, eskiz defterleriniz olsun,
buraya istediğiniz resimleri yapın.”
Bunu çok önemsiyorum. Her bir çocuğun
böyle bir defteri olsun, ona çizsin istiyorum.
Yirmi yıl önceki öğrencilerimden
şu anda mimar olan bir öğrencim var. Dokuz
yaşındaki defterleri duruyor hâlâ. On yaş, on
bir yaş, on iki yaş... Süheyl Ünver’in defterleri
gibi yıllara göre defterleri var ve hala defter
tutmaya devam ediyor.
Çocuklar birer eskiz defteri, birer günlük
tutsunlar. Oraya sevdikleri şiirleri yazsınlar,
hikâye yazsınlar, yaşadıklarını, o gün onları
etkileyen şeyleri yazsınlar ve resimlesinler.
Resim yapmaya devam etsinler.

Hangileri Aynı?

Dede Korkut

Adım Dede Korkut
Türklerin Bayat boyundan Kara Hoca’nın oğluyum. Babam, bilge bir kişiydi.
Bilmem gereken ne varsa ondan öğrendim. Bu yüzden günü geldiğinde Oğuz
Türkleri beni önder bildiler. Böylece Oğuz’un bilgesi oldum. Daha sonra Hükümdar
Kayı İnal Han’ın ve sonraki hanların başdanışmanlığını yaptım. Onlar hangi
konuda ihtiyaç duysalar fikrimi alır, ona göre yönetirlerdi halkı. Cesaretleri bilgiyle
bütünleştiği için çok başarılı oldular.
Sadece hanlar değil halk da beni bilir, severdi. Onlar da her konuda bana fikir
danışırlardı. Onlara seve seve yol gösterirdim. Yine isterdim ki çocuklar, gençler
milletimizin kahramanlığını, cömertliğini, geçmiş tarihini iyi bilsinler, töremizden
haberdar olsunlar.
Hikâyelerle anlattım her seyi
Bunun için onlara hikâyeler anlatırdım. Mesela bunlardan Deli Dumrul’u siz
de biliyor olmalısınız. Hani eşini çok seven, onun için canını feda etmekten
çekinmeyen o yiğidi bilmemek mümkün mü? Ya Bayındır Han’ın büyük boğasıyla
güreşip kuvvetli yumruğuyla boğayı dizginleyip yenen kahramanlar kahramanı
Boğaç Han’ı? Tepegöz denilen canavarı ortadan kaldıran Basat’ı. İşte ben bunlar
ve bunlar gibi pek çok hikâyenin anlatıcısıydım.
Kopuzu ben icat ettim
Nasıl mı anlatırdım? Hemen söyleyeyim. Bunları kendi icadım olan kopuz eşliğinde
çalıp söyleyerek anlatırdım. Kopuzla söylediğim için bana “Türk ozanlarının başı”
da derlerdi. Bu hikâyelerim masal ve destan özelliği de taşır. Bunlar önce sözlü
olarak yayıldı. Çok zaman sonra da kitaplaştı.
Neler mi söylerdim onlara? Dinimiz İslamiyet’in özelliklerinden, bize kazandırmak
istediği doğruluk, iyilik, yiğitlik, cömertlik gibi değerlerden söz ederdim onlara. Her
hikâyem besmele yani Allah’ın adıyla başlar ve sonu da dua ve peygamberimize
salavat (saygı ve övgü sözü) ile biterdi.
Altmış iki yıl ömür sürdüm. Dünyaya veda ettiğimde Siriderya Nehri’nin
sağ kıyısına defnettiler. Ama ünüm dört bir yana yayıldığı ve hikâyelerim
Anadolu’da da bilindiği için Bayburt’un Masat Köyünde de bir makam mezarım
bulunmaktadır. Aradan hayli zaman geçti ama unutulmadım. Hikâyelerimle
yaşamaya devam ediyorum. Hâlâ sizinleyim.
Ben Dede Korkut.
Türklerin atası.
Sizin de sevgili çocuklar, dedeniz sayılırım.
Ne dersiniz, hikâyelerimde buluşalım mı?
İnanın onları okudukça benimle konuşur gibi olacaksınız.
Başlayalım mı okumaya?
Hadi öyleyse…
Hepinize sevgiler.

Renklere Dokunmak

Teknolojinin bu kadar gelişmediği yıllarda
biz görme engelliler kitap okurken, ders
çalışırken, bir yerlere giderken, kıyafetlerimizi
seçerken ve eşyaların renklerini öğrenirken
genellikle birilerine ihtiyaç duyardık. Böyle
zamanlarda keşke elimde sihirli bir değneğim
olsa da dokunduğum her şey bana kendisini
söylese, ne olduğunu anlatsa derdim. Üzerinde
yürüdüğüm çimenin rengini, dalga seslerini
dinlediğim denizin rengini, meyvelerin
renklerini, hepsinden önemlisi kardeşimin
saçının ve gözlerinin rengini hep merak
ederdim.
Bir gün öğretmenimiz beni ve arkadaşlarımı
teknoloji fuarına götürdü. Burada pek çok
teknolojik araç gerecin bulunduğundan, bu
araç gereçlerin görme engellilerin hayatını
nasıl kolaylaştırabileceğinden söz etti.
İçim içime sığmıyordu. Bir an önce fuar alanını
dolaşmak, yepyeni cihazlarla tanışmak, onlara
dokunmak istiyordum.
Fuar alanı birbirinden ilginç cihazlarla doluydu. Görme
engellilerin kitap okuyabilmeleri ve istedikleri gibi yazı
yazabilmeleri için geliştirilen konuşan bilgisayarlar, kan şekerini
ölçüp seslendiren şeker ölçme cihazı, az görenler için yazıları
çeşitli boyutlarda büyüten cihazlar, günlük hayatta kullanılan
birçok araç gereç vardı fuar alanında. Hepsi birbirinden ilginç,
bizler için gerçekten gerekli olan aletlerdi.
Peki, beni en çok mutlu eden araç hangisi olmuştu? Hemen
söyleyeyim: Renkleri tanıyarak bize sesli olarak söyleyen cihaz.
Fuar alanında yıllardır hayalini kurduğum cihazla tanışmıştım
sonunda!
Stant alanındaki
görevliden rica
ederek bu cihazı
kullandım. Size o an
hissettiğim duyguları,
yaşadığım mutluluğu ve
heyecanı anlatabilmem
mümkün değil! Artık ben
de renkleri öğrenebilecek
ve onlara isimlerini bilerek
dokunabilecektim.
Zaman geçirmeden, önce gözlerimin
rengine baktım: Kahverengi. Saçımın
rengine baktım: Siyah. Kazağımın rengine
baktım: Gri. Her bulduğum eşyanın rengine
bakıyordum. Çok ama çok mutluydum.
Kısa bir süre sonra bu cihazdan edindim.
Artık her şeyin rengine bakar olmuştum.
Üzerinde yürüdüğüm ve mis gibi kokan
çimenlerin renginin yeşil, bıkmadan
usanmadan dalgalarının sesini dinlediğim
denizin renginin mavi, portakalın turuncu,
göklerin hâkimi kartalların renginin siyah
olduğunu öğrendim.
Beni en çok heyecanlandıran, gece gündüz
göğümüzü süsleyen şanlı bayrağımızın
rengini dokunarak öğrenmek oldu. Bu
mutluluğu yaşamak öyle güzeldi ki, tarifi
imkânsız!

Rüzgar Yükseliyor

Sevgili arkadaşlar,
Eminim her biriniz büyüklerin sık sık sorduğu “Büyüyünce ne
olacaksın?” sorusuyla karşılaşıyorsunuzdur.
Gerçekten de tüm çocuklar, büyüyünce hangi işleri
yapacaklarına, nasıl bir hayat süreceklerine dair türlü türlü
hayaller kurar.
Bazı çocuklar büyüdüklerinde belki yaşadıkları zorlukların da
etkisiyle bu hayallerini unuturlar. Bazıları ise tüm engellere
rağmen kurdukları hayalin peşinden giderler.
Peki, insanlık tarihinde büyük başarılara imza atmış ünlü
isimlerin, hayallerinin peşinden giden çocuklar olması tesadüf
müdür sizce?
İşte sevgili arkadaşlar, bu yazımızda, küçükken hep uçmayı
hayal etmiş Jiro’nun bu hayalini nasıl gerçekleştirdiğini anlatan
“RÜZGÂR YÜKSELİYOR” filmiyle karşınızdayız.
Birbirinden güzel uçaklar yapmayı
hayal eden Jiro’nun, Japonya’da
gerçekten yaşamış bir uçak
tasarımcısı olduğunu biliyor
muydunuz? Filmde, hikâyesi anlatılan
Jiro Horikoshi, gerçek hayatta da
hayalini gerçeğe dönüştüren bir
mucit. Hatta 2. Dünya Savaşı’nda
Japonların kullandığı Mitsubishi Zero
savaş uçağını tasarlamış.
Jiro çocukken uçak tasarımcısı
olmayı yalnızca hayal etmekle
yetinmeyip sürekli uçaklarla ilgili
kitaplar okuyor ve zamanını uçaklarla
ilgili bilgisini geliştirerek geçiriyor.
Üstelik yabancı dildeki kitapları bile
sözlük yardımıyla okumaya çalışıyor.
Anlayacağınız Jiro, hayallerin
gerçeğe ancak çok çalışarak
dönüşebileceğinin farkında.
Jiro uçmayı o kadar istiyor ki
rüyalarında bile kendini sürekli
uçarken görüyor. Ancak uçmasının
önünde önemli bir engeli var:
Jiro miyop yani uzağı göremiyor.
Rüyalarından birinde buluştuğu
İtalyan uçak mühendisi Caproni’ye,
bu yüzden gerçek hayatta hiç
uçamayacağını söyleyince Caproni
diyor ki “Ben de uçak uçuramıyorum.
Ben uçakları yapıyorum!”.
Jiro, işte o rüyasından sonra
insanların uçabileceği çok güzel
uçaklar yapmaya yani bir uçak
tasarımcısı olmaya karar veriyor.
Derken Jiro büyüyor ve Tokyo’da
bir üniversitede uçak mühendisliği
okumaya başlıyor. Arkadaşları
sürekli Japonya’nın bu alanda diğer
ülkelerin gerisinde olduklarından
şikâyet etse de Jiro hep çok
çalışmayı sürdürüyor. Jiro’nun başına
ne zorluklar gelmiyor ki! Depremler,
yangınlar, savaşlar… Ancak hiçbiri
Jiro’nun hayalini gerçekleştirmesini
engelleyemiyor.
Siz de gözlerinizi gökyüzünden
alamıyor ve hep uçmakla ilgili
hayaller kuruyorsanız
“Rüzgâr Yükseliyor” filmini muhakkak
izleyin. Ve hayalinizin peşinden
gitmekten hiç vazgeçmeyin, olur mu?

• Filmin adı ne? Rüzgâr Yükseliyor
• Yönetmeni kim? Hayao Miyazaki
• Kaç dakika? 2 saat 7 dakika
• Yapım yılı ne zaman? 2013
• Türü ne? Animasyon
• Nerede yapıldı? Japonya
• Orijinal adı ne? Kaze Tachinu

NOT:
Mucit Olmak Çok Kolay!
Jiro en etkileyici uçağı tasarlarken
nereden ilham alıyor sizce? Sürekli
yediği bir uskumru balığının
kılçığından! Tıpkı Jiro gibi etrafınızda
gördüğünüz sıradan şeylere farklı
açılardan bakarak, pek çok yeni alet
icat edebilirsiniz arkadaşlar.

Farkı Görmek

Mesleğimin dokuzuncu yılında, “Artık her
türlü öğrenciyi gördüm.” diye düşündüğüm
zamanlarda tanıştım Ali’yle. Ali en ön sırada
oturuyor, ışıl ışıl gözleriyle bana
doğru bakıyordu. Kısa boylu,
sakin, sevimli bir çocuktu Ali.
Arkadaşlarıyla çok iyi anlaşıyor,
oyun oynamayı çok seviyordu.
Ali’yi Ali yapan özellikleri
sadece bunlar değildi elbette.
Ali, derslerini büyük bir
dikkatle dinliyor, öğrenmek
için oldukça çaba harcıyor
ancak öğretmek istediklerimi
bir türlü kavrayamıyordu. Bazen
bir konuyu öğrenir gibi oluyor
ama sonra çok hızlı bir şekilde
unutuyordu.
Ali’nin bu çabasına rağmen başarısız olmasına
bir anlam veremiyordum. Galiba bazı
şeyleri değiştirmemiz gerekiyordu. Ailesiyle
konuşmaya ve onu bir süre gözlemlemeye
karar verdim. Bu harika çocuğu harekete
geçirecek bir şeyler mutlaka vardı ama belli ki
ben bunu henüz keşfedememiştim.
Çok geçmeden birkaç ipucu yakalamaya
başlamıştım. Biraz gözlem, biraz da araştırma
ile Ali’nin harika bir ritim yeteneğinin olduğunu
fark ettim. Ali, müziği çok seviyor, duyduğu
melodileri unutmuyordu. Kısa melodiler dinletip kapattığımda
uzun bir şarkı içerisinden o melodinin yerini her defasında
kolaylıkla buluyordu. Şarkıları kolayca ezberliyor, onlara
kusursuz bir şekilde eşlik ediyordu. Onun bu güçlü yönüne
hitap eder, algılamakta güçlük çektiği dersleri bu yeteneğiyle
destekleyebilirsem her şeyin daha farklı olabileceğini
düşündüm.
Bundan sonra derslerimde, farklı bir yöntem denemeye karar
verdim. Anlattığım konuların önemli bölümlerine ezgiler ekliyor,
elimden geldiğince her konuya ait kısa şarkılar yazıyordum.
Onluk bozmalı çıkarmadan eş anlamlı kelimelere kadar her
konuda şarkılar yazdım.
Bu iş beklediğimden de keyifliydi. Sınıfta seslendirdiğimiz
şarkıları ses kaydı olarak Ali’nin ailesine de gönderiyordum.
Onlar da bu şarkılarla Ali’nin okulda öğrendiklerini tekrar
etmelerini sağlıyor, ev ödevlerinin müzikal tadında geçmesine
yardımcı oluyorlardı.
Biz ailesiyle birlik olup aynı yolda ilerleyince Ali,
beklediğimizden çok daha hızlı gelişmişti.
Artık Ali ile birbirimizin dilinden anlar
olmuştuk. Biz ona uygun olmayan
beklentileri bir kenara bırakmıştık,
o da derslere ve ödevlere karşı ön
yargısını.
Başlarda şarkıları söylemek için Ali’nin
sırasına giderdim. Şarkılarımızı Ali ile
beraber sessizce söylerdik. Sonraları
şarkılarımız tüm öğrencilerin ilgisini
çekmeye başladı. Öyle ki sesimiz her geçen
gün yükseldi ve biz her dersin sonunda
sınıfça o konunun şarkısını söyler hâle geldik.
Kısa zamanda dersleri müzikle öğreniyor
olmanın sadece Ali’nin değil sınıftaki diğer
öğrencilerin de başarılarını artırdığını fark
ettim.
Ali, bana asla pes etmemeyi, imkânsız diye bir
şey olmadığını, doğru uygulamalar yapıldığında, öğrencilerin
güçlü yönleri beslendiğinde herkesin öğrenebileceğini gösterdi.
Hayatta en büyük yerin eksikliklere değil, var olanlara ait
olduğunu öğretti. Ufak bir farkındalıkla, küçük bir özveriyle
nelerin değişebileceğini anlamamı sağladı.
Ali artık okula daha mutlu geliyor. Bu sınıfta anlaşıldığını
hissediyor. Ödevler artık onun korkulu rüyası değil. Çünkü artık
ödevlerin de dili, onun bildiği dil. Ali, artık yapabileceğine
inanıyor ve kendine güveniyor. Arkadaşlarının oynadığı
oyunlara daha istekle katılıyor. Her geçen gün biraz daha
gelişiyor ve kendini biraz daha iyi tanıyor. Darısı diğer
çocuklarımızın başına…

Bir Limon Çekirdeğinin Hikâyesi

Bu yazıyı okuyan herkes bir ağacın gövdesine yaslanmış, belki
bir çamın kokusunu almış veya bir çınarın yapraklarının dökülüşünü
görmüştür. Peki, küçücük tohumlar nasıl böyle büyük ağaçlara
dönüşüyor? Dilerseniz bu küçük tohumların nasıl yeşerip kocaman bir
ağaç olduklarını beraber öğrenelim.
Kolay ulaşılabildiği ve çimlendirilebildiği için limon çekirdeğinin
çimlendirmesini anlatmak istiyorum sizlere…
Bir limon çekirdeğinden onlarca limona ulaşan yolculuk şu şekilde başlıyor:
İlk olarak limon çekirdeğinin üstündeki kaygan maddeyi peçeteyle silelim.
Aman dikkat! Çekirdeğin üstündeki kabuğu çekirdeğin içini ezmeden
ve zarar vermeden soyalım. Bir parça kâğıt havluyu ikiye katlayıp suda
biraz ıslatalım ve suyunu sıkalım.
Kabuğunu soyduğumuz çekirdeği
nemli kâğıt havlunun içine
yerleştirip üzerini diğer katıyla
kapatıp onu da şeffaf, plastik
ve hava almayacak bir kabın
içine koyalım. Kabın kapağını
kapattıktan sonra onu evimizin
sıcak bir yerine örneğin kalorifer
peteğinin altına koyalım.
Beş gün sonra kabın kapağını açıp
içindeki kâğıt havluya dokunarak
nemini kontrol edelim. Eğer kâğıt havlu
kurumuşsa içi boş bir sprey şişesine
su doldurup birkaç defa su sıkarak
nemlendirelim. Ve kutuyu önceki yerine
koyalım.
Beş gün sonra kabı tekrar açıp çekirdeği
kontrol edelim. Kâğıt havlunun içindeki
çekirdeğin ucunda beyaz bir çıkıntı
oluşmuşsa çekirdeğimiz köklenmeye
başlamış demektir. Eğer beyaz
çıkıntı oluşmamışsa birkaç gün daha
beklememiz gerekecek.
Artık çimlenmiş yani köklenmiş olan
limon çekirdeğimizi kök tarafı alta
gelecek ve derin olmayacak şekilde, içine
yumuşak toprak koyduğumuz küçük bir
saksıya ekelim. Elimizdeki su dolu sprey
şişesiyle her gün su sıkarak toprağımızı
nemlendirmeyi unutmayalım arkadaşlar.
Limon çekirdeğimiz toprağın
içinde yavaş yavaş büyüyüp
filiz vererek yapraklarını çıkarana
kadar bu şekilde sprey ile
nemlendirmeye devam edeceğiz.
Yapraklarımız çıktıktan sonra dört
beş gün arayla toprak nemli olacak
şekilde sulamalıyız. Saksımızın ılık bir
ortamda olmasına da özen gösterelim.
Arkadaşlar, limon çekirdeğimiz bir
bitkiye dönüşüyor. Lütfen dikkatli olun:
Limon bitkimizi az sularsak kurur, çok
sularsak çürür. Sulama işlemini dengeli
yapmalıyız. Ortam ısısı da önemlidir.
Limon bitkisini soğuk bir alanda
yetiştirmeye çalışırsak büyümez. Bitkimizi
ektiğimiz toprağımız sertse bitkimiz
yine büyümeyecek ya da kuruyacaktır.
Bu sebeple toprağımızı değiştirebiliriz.
Ayrıca atık sebze ve meyvelerden elde
edeceğimiz gübre, sevgili limon ağacımız
için çok faydalı olacaktır. Böylece bitkimiz
daha çabuk kök salar ve hızlı büyür.
Görüyorsunuz bitki yetiştirmek aslında
çok hassas bir iş.
İleride belki siz de kendi ellerinizle
yetiştirdiğiniz ağacın gövdesine yaslanır,
onun ilkbaharda çiçek açmasını izler ve
kokusunu duyarsınız. Meyvelerinden yer,
sonbaharda yapraklarının dökülüşünü
seyredersiniz… Kim bilir belki siz de
annenizin birer limon ağacısınızdır…
* Altıncı sınıf öğrencisi, Konya

Tuhaf Bilmeceler

Hava Durumu Tahmini

Anne Su

Su azizdi
Anne su
Yıkardı çocuğunu
Mübarek bir akşamda
Arılısı durulusu
Leğen ırmakta bir sandal
Akıp giderdi köpüklerinden
Sıtması sayrısı
Baştan aşağı sular
Bakır tastan dökülürdü
Derdi marazı
Devam ederdi dua
Alayı bu sularla gitsin
Ak pak olsun çocuğumun
Hem bedeni hem ruhu
Su azizdi
Anne su

Kendi Gök Kubbemiz

Kapak

Yerden Yüksek Ne Var

Editörden

Ah Efendim Masalı

İnsanı Gökyüzüyle Tanıştıran Taşıtlar

Temiz Hava Bol Gıda

Havadan Gelen

Yer ile Gök Arasındaki Salıncak

Dev Yel Değirmeniyle Rüzgarı Kadim Dostluğu

Havayı Karahindibadan Dinle

Havayı Temizleyen Bambu Palmiyesi

Pati ile Yolculuk Ağaç Kardeşliği

Zeynep'in Doğa Güncesi Ak Çiçekli Karahindiba

Emir'in Isınma Farkındalığı Enerji Tarlaları

Temiz Hava Merkezi

İyi ki Hava Var

Günberi ve Cemre

Yeni Yetme Bir Çoban

Umut Varsa Engel Yok

Çocukların Ressam Öğretmeni: Cemal TOY

Hangileri Aynı?

Dede Korkut

Renklere Dokunmak

Rüzgar Yükseliyor

Farkı Görmek

Bir Limon Çekirdeğinin Hikâyesi

Tuhaf Bilmeceler

Hava Durumu Tahmini

Anne Su

Dergi Dokümanlarını indir