Bir Başkadır Bizim Memleketimiz

Yazan: Bestami YAZGAN
Resimleyen: Şebnem AYDIN

Bir Başkadır Bizim Memleketimiz

Çocukları bahçelerde koşturur,
Yiğitleri yürekleri coşturur,
Âşıkların gözlerinde yaş durur,
Bir yanı hasrettir bir yanı deniz,
“Bir başkadır bizim memleketimiz.”
Gündüz gece ile nöbet değişir,
Yüce dağlar rüzgâr ile söyleşir,
Koyunları, kuzuları meleşir,
Bir yanı ovadır bir yanı deniz,
“Bir başkadır bizim memleketimiz.”
Kışın kollarında pamuk karı var,
Yazın dallarında ayva, narı var,
Cennete benzeyen ilkbaharı var,
Bir yanı yeşildir, bir yanı deniz,
“Bir başkadır bizim memleketimiz.”
Haydi, gel gezelim şehirlerini,
Seyredelim coşkun nehirlerini,
Dinleyelim sevda şiirlerini,
Bir yanı türküdür bir yanı deniz,
“Bir başkadır bizim memleketimiz.”

Editörden

EDİTÖR’DEN
Sevgili Çocuklar;
Okullarımıza gidiyoruz, kimimiz
yemyeşil bahçelerden kimimiz
bir dere kıyısından yürüyoruz.
Bazılarımız servis camından
yüce dağları, bazılarımız karlı
ovaları, bazılarımız trafikte işine
ve okuluna yetişme telaşındaki
insan selini izliyor. Güneş doğuyor
ve yurdumuzun her köşesi başka
güzelliklerle aydınlanıyor.
İşte bu güzellikleri sizlere
sunmak için çok değerli yazar ve
çizerlerimizin harika eserleriyle
yine karşınızdayız.
Sizleri çizgilerimizle uçsuz
bucaksız diyarlara taşımaya,
söyleşilerimizle yeni fikirlerle
buluşturmaya, efsanelerimizle
ufkunuzu açmaya, şiirlerimizle
gönüllerinizi zenginleştirmeye,
hikâyelerimizle memleket
sevgimizi derinleştirmeye hazırız.
Tüm içerikler memleketimizin
dört bucağından kopup geldi.
Karadeniz’in derin mavisi, Ege’nin
zeytin yeşili, İç Anadolu’nun
buğday sarısı, Akdeniz’in berrak
turkuazı, Doğu Anadolu’nun kar
beyazı, Güneydoğu Anadolu’nun
biber kırmızısıyla renklendi
sayfalarımız.
Haydi o zaman, sayfaları çevirin.
Ne de olsa bir başkadır bizim
memleketimiz!

Kapak İllüstrasyon
Ayşe İNAN

Tasarım ve Uygulama
Tavoos

Dijital içerik Geliştirme
Oğuzhan UÇAR
Ali Aslan
Mehmet Rasim TAŞ

İletişim
Millî Eğitim Bakanlığı
Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri
Genel Müdürlüğü
MEB Beşevler Kampüsü, A Blok
Yenimahalle/ANKARA
Tel: (0312) 413 3027 - (0312) 413 3029
e-posta: oer@meb.gov.tr - gokcagri.gurel@meb.gov.tr
web adresi: ozelegitimcocuk.meb.gov.tr

Baskı
MEB
Ders Aletleri Yapım Merkezi
(2. Akşam Sanat Okulu)
Bahçelievler Mah. Miraç Cad.
Pk.: 46 06850 Hasanoğlan - Ankara
Aralık 2024

Metin ve çizgilerin sorumluluğu
yazar ve çizerine,
kullanım hakkı Millî Eğitim
Bakanlığına aittir.
Kaynak gösterilmeden
alıntı yapılamaz.
Ücretsizdir.

Toprak Döşek, Kar Yorgan

Yazan : Mustafa Çiftçi
Resimleyen: Şebnem AYDIN

Serçe Mısdafa üşüdüğü zaman yüksekten
uçmayı bırakır. Çünkü yükseldikçe hava
soğur. Soğuk havada gagasını bile açmak
istemez. İçine soğuk hava dolar. Nane şekeri
yediğimiz zaman içimize dolan hava gibi olur.
Mısdafa nane şekeri yiyemez. Çünkü kuşlar
şeker yerine meyve kurusu yer. Keşke her çocuk
öyle yese, şeker yerine meyve kurusu yese...
Hangi meyvenin kurusu nasıl olur, yavaş yavaş
tadına bakarak öğreniyordu Mısdafa.
Kış olunca meyve kurusu bulmak da
zorlaşıyordu. Kar her yeri beyaz bir
battaniye gibi örtüyordu. Kar yağınca
dalların arasındaki yuvalarının önü
de kapanıyordu. Ama anne babası
kanatlarını pır pır ettirerek yere
saçıyorlardı karları.
...
O gün çok kar yağmıştı. Kar bir kere
yağınca epeyce uzun bir zaman
erimeden kalırdı. Mısdafa kar yağınca
dışarıda pek arkadaş bulamadığı için
yuvada kalıyordu. Anne babası da
yuvada olunca nefesleriyle küçük yuvaları
ısınıyordu.
Mısdafa ısınınca soru sormaya başlar.
Yine sorular geldi aklına. Hemen
babasına sordu:
-Kar yağınca biz dalların arasındaki
karları havaya savurup sıcak yuvamızda
oturuyoruz. Peki, yuvası yerde olanlar
ne yapıyorlar? Onların yuvalarını kar
kaplayınca nasıl dışarı çıkıyorlar?
Babası dedi ki:
-Kara toprak “döşek”, beyaz kar “yorgan”
olur yerdeki hayvanlara.
-“Döşek” ne demek?
-Döşek, yatak demektir. Yorgan ne demek
zaten biliyorsun. İşte yerdeki yuvalarında
kışı geçiren hayvanlar için kış boyunca kara
toprak, bir döşek gibi yumuşak ve rahat
olur. Yuvalarının üstü karla kaplanınca
birazcık hava deliği açarlar. Açmasalar
bile kar petek petek olur, nefes almalarına
yardım eder. Hem kar bir doktor gibidir.
Kar, yağdıktan sonra toprağı tedavi
eder. Kar, toprağın doktorudur. Doktorlar
da beyaz giyinir ya. İşte kar da beyaz
elbisesiyle toprağın yaralarını kapatır,
bahar ve yaz aylarında yorulan toprağın
derdine usul usul çare olur.
-Peki, babacığım, yer altında yuvası
olanlar kış boyu uyurlar. O zaman
acıkmazlar mı?
-Acıkırlar ama yaz boyu yedikleri damla
damla içlerinde birikir, onları kış boyu tok
tutar. Bir de kışın uyumayanlar vardır.
Onlar da yaz boyu yuvalarına, kuru
meyveler, tohumlar ve kökler toplar. Kışın
afiyetle yerler.
Mısdafa bunları duyunca rahatladı.
Babasından öğrendiklerini tekrar ederek
ve yuvanın içinde kendi etrafında
dönerek oynadı.
“Kara toprak döşek, beyaz kar yorgan
olur onlara...”

İlginç Bir Koleksiyon

Yazan : Abdullah Harmancı
Resimleyen: Şebnem Aydın

İlginç Bir Koleksiyon

Beş yaşımda iken gerçek bir
koleksiyoncu olmaya karar
vermiştim. Ama çok farklı bir şey
biriktirmek istiyordum.
Pul mu? Ha ha ha!
Peçete mi? Haydaaa!
Para mı? Puvvv!
Oyuncak mı? Olmazzz!
Başka bir şey olmalıydı. Çok başka bir
şey!
Elli beş yaşıma geldiğimde sonunda
neyin koleksiyonunu yapacağıma
karar verdim ve aklıma gelen fikirle
gurur duydum.
Çınar ağacı yapraklarını biriktirenlere
rastlamıştım ama benimki daha
ilginçti.
Kahkaha atan insan seslerini
kaydedip biriktiren koleksiyonculara
rastlamıştım ama benimki daha
yaratıcıydı.
Balık iskeleti biriktirenlere
rastlamıştım. Olur mu canım,
demeyin, olmuştu. Ama benim
koleksiyonum daha özgündü.
Parklarda oturup esneyen ihtiyarların
esnemelerini kaydedip bunların
koleksiyonunu yapan bir beye
rastladım.
Çilelerini biriktiren kadınlara
rastladım.
Sevinçlerini biriktiren gelinlere
rastladım.
Diplomalarını biriktiren büyüklere
rastladım.
Maç biletlerini biriktiren bir
gazeteciye rastladım.
Ama bunların hiçbiri benim
düşündüğümü düşünememişti.
ŞİMDİ SIKI DURUN! SÖYLÜYORUM:
BEN KOLEKSİYON YAPAN KİŞİLERİ
BİRİKTİRMEYE BAŞLADIM.
Peçete biriktiren bir kız, para
biriktiren bir bekçi, bilet biriktiren bir
kadın, ses biriktiren bir apartman
görevlisi, düğme biriktiren bir
anneanne, acı biriktiren bir dede
buldum.
Hepsini benimle aynı evde
yaşamaya ikna ettim.
Birçok şeyi biriktirmiş insanlardan
oluşan büyük bir grupla birlikte
yaşamaktaydım.
Ama zaman içerisinde biriktirmenin
bazen çok anlamsız bir hâl aldığını
gördüm. İnsan biriktirmeye
değil yaşamaya, hissetmeye
odaklanmalıydı. Sadece biriktirmeye
odaklandığında birçok şeyin anlamı
kaybolup, uçup kaçıp gidiyordu.
Hayatına dokunacak, insanlığını
yaşatacak bir öz bulamadığın
zaman kuru kuru biriktirmek işe
yaramıyordu.
En iyisi hissetmekti.
En iyisi yaşamaktı.
En iyisi sevmekti.
En iyisi koklamaktı.
En iyisi avcumuza konan kuşa bakıp
onu kalbimizde duymaktı.
En iyisi bir şeyin bize bir şey
katmasına izin vermekti.
İzin verdim!
Bütün insanlarımı azat ettim!
Gittiler.
Ama hepsinin özünden öz aldım.
Hepsinin özüne özümü saldım!

Dokunduğumuz Düşler

Yazan: Ayşe Begüm Başbozkurt Gür
Resimleyen: Zekiye Akalın

Dokunduğumuz Düşler

Merhaba, ben Ayşe. On iki
yaşındayım. Benim Recep adında
çok sevdiğim bir arkadaşım var. Recep
de benim gibi görmüyor. Yani ikimiz de
görme engelliyiz. Ama bu bizim için hiç
sorun değil çünkü dünyayı kendi özel
yöntemlerimizle tanıyoruz.
Recep’le çok iyi arkadaşız ama bazı
farklı yönlerimiz var tabii. O zilli topuyla
futbol oynamaya bayılıyor. Her gün okul
çıkışı bahçede topun peşinden koşuyor,
zil sesini takip ederek şutlar çekiyor.
Ara sıra kendi kendime gülüyorum,
bir topun peşinden koşmak nasıl bu
kadar eğlenceli olabilir diye! Açıkçası
bu bana hiç mantıklı gelmiyor. Ben,
müzik dinlemeyi çok severim. Enstrüman
çalmayı da... Özellikle de flüt çalmayı...
Parmaklarımın altında notaları
hissetmek benim için bambaşka bir
dünyaya açılan kapı sanki.
Recep’le bir hayli ortak arkadaşımız var.
Onlarla güzel güzel vakit geçiriyoruz.
Sınıf arkadaşlarımız, okul arkadaşlarımız,
mahalle arkadaşlarımız... Bir de Kemal
ağabeyimiz var, onunla sohbet etmeyi çok
seviyoruz. Bize okul bahçesinin yanındaki
ahlat ağacının altında türküler, şarkılar
söylüyor; şiirler okuyor. Kimseye belli
etmese de kendisi çok iyi bir şair. O öyle
söylemese de… Bana göre öyle.
Kemal ağabey geçenlerde bize kendi
yazdığı “Gecenin Işıkları” adlı şiirini
okudu. Şiir, yıldızlarla dans eden bir
çocuğun rüyasıyla bitiyordu.
Şiirin sonunda Kemal ağabey birden
bize sordu: “Sahi çocuklar, siz hiç rüya
görüyor musunuz?”
Recep hemen atıldı: “Ben görüyorum!
Rüyalarımda annemin yaptığı
kurabiyelerin kokusunu alıyorum,
sokaktaki kedinin mırıltısını duyuyorum.”
Ben de ekledim: “Benim rüyalarımda
sesler var, dokular var. Rüzgârın sesini
duyuyor, çiçeklerin kokusunu alıyorum.
Bazen deniz kenarındayım, kumların
ayağımın altındaki yumuşaklığını
hissediyorum.”
Biz rüyalarımızı anlattıkça Kemal
ağabey “Hımm, gerçekten mi?” gibi
sesler çıkardı. Söylediklerimizden
etkilendiği, verdiği tepkilerden rahatlıkla
anlaşılıyordu.
Bir süre sonra rüyalarımızla ilgili
anlattıklarımız bitince Kemal ağabey
önce derin bir nefes aldı ve konuşmaya
başladı: “Bakın çocuklar, bugün
bana çok değerli bir şey öğrettiniz.
Ben rüyaları sadece görüntülerden
ibaret sanırdım. Ama sizi dinleyince
anladım ki rüyalar, tıpkı hayat gibi tüm
duyularımızla yaşadığımız bir deneyim.
Recep’in duyduğu kedi mırıltıları,
Ayşe’nin hissettiği kumların yumuşaklığı...
Bunlar öyle gerçek, öyle canlı ki!
Rüyalarda görüntüler olmasa da kokular
var, sesler var, dokunuşlar var. Tıpkı bir
şairin kelimelerle resim çizmesi gibi
siz de rüyalarınızda kendi dünyanızla
var oluyorsunuz. Bunu fark etmemi
sağladığınız için size teşekkür ederim.
Şimdi daha iyi anlıyorum ki rüyalar
görmeye değil, hissetmeye dair...”

Memleketim

Resimleyen: Sevgi İçigen

Memleketim
Çocuklar, beraber bir oyun oynayalım. Ben size bir harf söyleyeyim, siz de bana o harfle
başlayan ve memleketimize ait
güzel bir özellik söyleyin. 
Başlıyoruz. 
İlk harfimiz "N"
Nasrettin Hoca, Nemrut Dağı
"H" harfi
Halk oyunları, Harput Kalesi
"M" harfi
Mehmet Akif Ersoy, Mevlana Celaleddin Rumi
"D" harfi
Denizlerimiz, Dolmabahçe Sarayı, Dede Korkut
"S" harfi
Süleymaniye Camisi, Safranbolu Evleri, Selçuk Efes Müzesi
"A" harfi
Ayasofya, Aşık Veysel, Ağrı Dağı
"T" harfi
Tarım, Türk Kahvesi, Türk Mutfağı
"K" Harfi
Kapadokya, Karpuz
Biraz zorlaştıralım mı? Hmmm...
"O" harfi
Okçuluk, Geleneksel Türk Okçuluğu
"G" harfi
Geleneksel Türk El sanatları, Güreş
"İ" harfi
İstiklal Marşı
"Y" harfi
Yunus Emre 
"B" harfi
Boğazlar, Baklava
"P" harfi
Pamukkale
"F" harfi
Fatih Sultan Mehmet
"Ç" harfi
Çanakkale
"E" harfi
Evliya Çelebi
Hepinize aferin çocuklar. Türkiye üç tarafı denizlerle çevrili, yeraltı ve yerüstü kaynakları bakımından çok zengin bir ülkedir. Birçok sebze ve meyvenin yetiştiği verimli topraklara sahiptir.
Türk Kültürü dili sanat, edebiyat, müzik, gelenekler ve yaşam tarzı gibi unsurları kapsar.
Memleketimizin köklü bir tarihi var. bu tarihi; camiler, kaleler, saraylar, çeşmeler ve medreselerde görebiliriz. Çocuklar, vatanımızın güzellikleri saymakla bitmez. Ama en önemlisi de canını bu topraklar için feda edecek kadar vatanını seven milletimiz var.

Okul Yolunda

Yazan: Neva Üstüner
Resimleyen: Ramila Aliyeva

Okul Yolunda

Okul yolu düz gider/Çocuklar
bayram eder” diye bir şarkı
tutturup sabah erkenden
yola düştü Zeynep. Ancak onun
okulunun yolu pek düz değil.
Zeynep Mersin’de, Türkiye’nin son
konargöçer yörüklerinin yurdu
olan Sarıkeçili Obası’ndaki bir
kıl çadırdan çıktı. Bir yanında
Karakız diğer yanında Akkız’la
hoplaya zıplaya bayır aşağı
iniyor. Oradaki, hemen yolun
kenarındaki okul servisine
binecek.
Zeynep’in okul servisine
bindiği saatlerde İzmir’in
kıyı kasabalarından birinde,
Balıkova’da, Mete de okuluna
doğru gitmekte. Onun yolu
oldukça düz çünkü tam da denizin
kıyısından yürüyor. Mete, dalgalar
kıyıya gelip giderken denizin
yüzeyinde birkaç taşı sektirmek için
uğraşmakta.
Saat neredeyse 9 oldu. Ezgi hâlâ okul
servisinde. Yol biraz kalabalık. İstanbul’da
yaşamanın zorluklarından biri sabah trafiği
tabii. Tüm bu ışık seline, yağan yağmura ve
arada çalınan kornalara rağmen Ezgi’nin
camdan gördüğü manzara harika!
Zaman hayli ilerlerdi.
Türkiye'nin kuzeyinde , Giresun'da,
Gelevera Deresi’ni geçiyor Aykut.
Dedesinin elini sıkı sıkı tutuyor çünkü
ahşap bir kutuyu andıran teleferik
eğlenceli olsa da yerden epey yüksekte.
Okul servisi karşıda bekliyor.
Şimdi de Erzurum’dayız. Erzurum’a çok kar yağar.
Bu yüzden de Nazlı, atkısını sımsıkı dolamış boynuna,
eldivenlerini de takmış. Okula ulaşmadan ablasıyla
biraz kar topu oynamak gibisi yok ama ıslanmamak
şartıyla.
Haydi, İç Anadolu’ya, Yozgat’a yol alalım. Bakın, bu
Arda. Ilık bir rüzgâr esiyor. Arda da küçük bir uçurtma
yapmış. Okul yolunda arkadaşlarıyla yarışıyor. Acaba
kimin uçurtması en yükseğe erişecek? Arda kendine
çok güveniyor.
Yolculuğumuzun sonuna geldik. Şimdi
Şanlıurfa’dayız. Uçsuz bucaksız pamuk tarlalarını
gördünüz mü? Hediye biraz geç uyanmış. Dün
pamuk toplarken annesine ve babasına yardım
etmişti. Herhâlde biraz yorulmuş.
Koş Hediye! Okul açıldı. Yolun epey çakıllı. O
yüzden dikkatli ol!
Türkiye’nin yedi iklim dört bucağındaki gün
yüzlü çocuklar, hepinize selam olsun! Okulunuza
koştuğunuzu biliyoruz. Herkese zihin açıklığı
dileriz!

Bir Başkadır Benim Memleketim

Yazan: Tolga Erenus
Resimleyen: Ersin Şahin

Bir Başkadır Benim Memleketim
Hepimizin içini coşkuyla kaplayan bir
heyecan rüzgârı vardı evde. Maçın
oynandığı stattaki coşku, bizim salona
kadar yayılmıştı. Yüreğimiz, tribündeki
seyircilerin elinde sallanan Türkiye
bayraklarıyla dalgalanıyordu.
Babam, pencere kenarındaki tekli
koltuğunda hop oturup hop kalkıyor,
“Haydi aslanım, haydi oğlum!” diye
bağırıyordu. Bu heyecanıyla her
an elindeki çay bardağını havaya
atabilir ve annem buna kızabilir diye
kaygılanıyordum istemeden.
Sonunda hakem maçın bitiş düdüğünü
çalınca ekrandaki ve evimizdeki coşku
bir havai fişek gibi parladı. Biz de
kardeşimle zıplayarak dedeme sarıldık.
Maçın oynandığı stadyumun
hoparlöründen “Bir başkadır benim
memleketim” şarkısı yükseldi. Babam
ve ağabeyim, ekranda gösterilen seyirci
görüntüleriyle birlikte bu şarkıya eşlik
etmeye başladılar.
O sırada küçük kardeşim Zeynep, “Dede,
‘memleket’ ne demek?” diye sordu.
Dedem, kardeşimin böyle sorularına
alışıktı. Düşünmek için zaman kazanmak
ister gibi yavaşça koltuğa oturdu ve elini
gözüyle işaret ettiği sağ dizinin üstüne
hafifçe vurdu.
Dedemin dizi, kardeşimin oturmayı
sevdiği taht gibiydi. Zeynep, her
zamanki gibi hemen tahtına kuruldu. Bir
elini çenesine dayayıp merakla dedemin
gözlerine doğru baktı.
Dedem, “Memleket, ülke ve vatan
demektir. Ama bizim milletimiz; bu
kelimeye çok daha farklı anlamlar
yüklemiştir.” dedi.
Ben de merakla “Ne gibi anlamlar?” diye
sorarak sohbete ortak oldum.
Dedem sorulardan memnun,
gülümseyerek anlatmaya devam
etti: “Memleket denince coğrafya,
tarih ve doğayla ilgili tüm kültürel
zenginliklerimiz akla gelir. Memleket,
85 milyonluk büyük bir ailenin ortak
yaşadığı ev gibidir. Yani ülkemizdeki tüm
insanların ortak yuvasıdır.”
Zeynep aklındaki sorunun cevabını
netleştirmek için “Yani Türkiye’nin her
yanı bizim memleketimiz mi?” diye
sordu.
“Evet, sadece topraklarımız değil, bu
ülkenin ortak değerleri de buna dâhildir.
Yani aslında gökyüzümüz, bayrağımız,
İstiklâl Marşı’mız, okulun, arkadaşların,
sen, ben, biziz memleket.” dedi dedem.
Zeynep “Anladım”. deyip kaydıraktan
kayar gibi dedemin kucağından indi ve
mutfağa doğru koştu.
Kardeşim, dedemin söylediklerinden ne
kadarını anladı bilemem ama bu bilgiler
beni çok duygulandırdı. Pencereyi açıp
gökyüzüne doğru “Bir başkadır benim
memleketim!” diye haykırdım o an.

Biricik Soru Binbir Cevap

DOĞA, INSANIN EN KADIM ÖĞRETMENIDIR
Serdar Kılıç

Sevgili Serdar ağabey, biz altıncı sınıfta okuyan öğrencileriz. Sizi ekranlarda
doğa ile ilgili programlarda izledik. Doğa ve insan birlikteliği konularında
birçok yararlı bilgiyi yerinde ve yaşayarak bizlere öğrettiniz. Türkiye’nin en
zorlu coğrafyalarında hayatta kalma eğitimleri verdiniz. Bir defasında Malazgirt
Meydan Muharebesi’nin yıl dönümünde sizi Malazgirt Ovası’nda, Alparslan
rolüyle at sırtında gördük. Daha sonra yine İstiklâl Harbi’nin nasıl olduğunu
anlatan belgeselinizle…
Serdar ağabey, birçok büyüğümüz gibi siz de bizim toprağımızı, vatanımızı
sevmemize nice katkılar sağladınız. Dergimizin bu sayısında güzel yurdumuz
Türkiye üzerine birçok yazı kaleme alındı. “Bir Başkadır Benim Memleketim”
diyerek yola çıkıldı ve bu başlıkta bir dosya hazırlandı. Bu vesileyle
dergimizin bu sayısında “geleceğin teminatı” dediğiniz biz çocuklara neler söylemek istersiniz?
Sevgili
Arkadaşlarım,
Doğa, insanın en
kadim öğretmenidir.
Hangi meslekle
ilgilenirsek ilgilenelim
aslında tüm bilgilerimizin kaynağı
doğadır. Doğayı gözlemleyerek
öğreniriz, onda gördüklerimizi taklit
ederek kendimizi geliştiririz. Şehir
yaşamı her ne kadar bizi doğadan
uzaklaştırsa da bizim kültürel ve ruhsal
köklerimiz doğada, toprağımızda
ve coğrafyamızdadır. Türkiye’nin her
köşesi kendi kültürel zenginliklerini
barındırır; her bölgenin kendine has
bir müziği, yemek kültürü ve yaşayış
tarzı vardır. Bu çeşitlilik, bizi biz yapan
önemli değerlerdir ve bunları korumak
bizim en büyük sorumluluğumuzdur.
Bir çocuğun tabiatla olan bağı güçlü
değilse fiziksel, ruhsal ve manevi
anlamda zayıf kalır. Çünkü tabiatla
bağ koparsa köklerimizden uzaklaşır,
hayatımızdaki en önemli dengeleri
yitiririz. Oysa doğa bize fiziksel
sağlığımızı, ruhsal dinginliğimizi ve
manevi değerlerimizi kazandırır. Tıpkı bir
ağacın kökleri gibi bizim de köklerimizin
doğada, toprağımızda olması gerekir.
Her fırsatta
ailelerinizle veya
arkadaşlarınızla birlikte
çıkın, yürüyün, doğayı
keşfedin, doğanın bize
sunduğu güzellikleri ve dersleri
gözlemleyin. Doğayla olan bağınızı
güçlendirdikçe kendinizi daha sağlam,
daha güçlü hissedeceksiniz.
Geçmişimize sahip çıkmak sadece
tarihimize değil; sanatımıza,
kültürümüze ve manevi inançlarımıza
da sahip çıkmak demektir. Bu, aynı
zamanda toprağımıza ve tabiatımıza
sahip çıkmaktır. Bu ülkenin her karışı
bize bir mirastır ve onu yaşatmak,
gelecek nesillere aktarmak bizim
görevimizdir.
Sevgili Çocuklar,
“Bir Başkadır Benim Memleketim”
derken işte bu eşsiz zenginlikleri
kastediyoruz. Türkiye’nin coğrafi ve
manevi değerleriyle bir başka, kültürel
dokusuyla bambaşka olduğunu
unutmadan doğayla iç içe bir yaşamın
peşinden gidin. Hayatınız boyunca
doğanın rehberliğinde büyüyün ve
ülkemizin kıymetini bilerek ona sahip
çıkın.

Köyümüz Balıklar ve Biz

Yazan: Mustafa Otrar
Resimleyen: Cemile Ağaç

Köyümüz Balıklar ve Biz

Mustafa dayım bazen köye gelir. Ne
zaman geleceğini hiç bilemem.
Bu yüzden her gelişi benim için bir
bayramdır. Onun gelişiyle köyümüz
şenlenir, akrabalar bizde toplanır.
Annem ona sarılırken “Bak, yine balık için
onca yol gelmişsin!” der.
“Ne balığı?” diye cevap verir dayım, “Ben
Mehmet’imi özledim!” der. Ardından
da gülümseyerek maviyle yeşile çalmış
gözlüğünün ardından bana göz kırpar.
Gözünü sevdiğim dayım! Şehirde, o
kadar işinin arasında bir fırsat bulup hiç
üşenmeden, üç beş günlüğüne de olsa
koşturup köye gelir. Köy onun için nefes
alma yeridir.
Sonra hazırlanırız. Ta dizlerimize kadar
gelen çizmelerimizi giyer, oltalarımızı
sırtımıza atar, köyün yamacından
aşarak dereye ineriz. Ben hemen
çantamdan bayat ekmek çıkarırım.
Mustafa dayım da ekmeklerin iç kısmını
olta iğnesine geçirir, balıkçılara has bir
şekilde gerilerek “vınn” sesiyle oltamızı
bir salarız ki o ses yok mu o ses! Sanki
dünyanın en güzel sesidir.
Düz, kırmızı taşımıza otururuz ve
balıkların oltamıza takılmasını bekleriz.
O sırada Mustafa dayım, şaşkın
arkadaşlarından, “Sizin köyde balık mı
olurmuş?” diye soranlardan bahseder.
Ben de “Olma mı? Biz ne zaman dereye
insek bir kova alabalık çıkarırız.” derim,
diye anlatır. Mustafa dayım hem anlatır
hem güler. O zaman da ben şaşırırım. Bir
yerde balık olması için illa deniz lazım
değil ki! Bizim buralarda bir sürü dere
var, hepsi de balık dolu.
Mustafa dayım yine güler ve “Onlara
kanıt göstermek lazım!” der. Telefonunu
çıkarır ve olta sallanır sallanmaz “Çek
yeğenim Mehmet!” diye seslenir. O
sırada da video kaydı başlar. Balığı
kovaya koyduktan sonra videoyu
seyrederiz. “Şimdi inanmasınlar da
görelim bakalım!” derim.
Dayım bana bissürü şey anlatır. Valla
kitap gibidir dayım. Ama her seferinde
dedemle balık avladığı zamanlardan
kalma bir hikâyeyi mutlaka anlatır.
Dediğine göre Mustafa dayım benim
yaşımdayken dedem kocaman bir turna
tutmuş. Balık o kadar büyükmüş ki
dedem onu kovaya sığdıramayacağını
anlayıp yere bırakmış. Balık yere değince
her tarafına kum bulaşmış. O zaman
Mustafa dayım balığı kucaklayıp
dereye götürmüş. Tek amacı onu biraz
temizlemekmiş. Ancak balık suya değer
değmez dayımın ellerinden bir çırpıda
kayarak, kurtulup kaçmış. Mustafa
dayım hemen dedeme bakmış, kocaman
turnayı kaçırdığı için dedemin kızacağını
sanıyormuş ama dedem kahkahalarla
gülüp “Mustafam, balık nerede?” diye
sormuş. Dayım da şaşkınca “Baba, şey,
balık gitti!” demiş.
İşte bu hikâyeye bayılırım. Dayımın
elinden kaçırdığı kocaman balığı hayal
eder dururum.
Mustafa dayımla olta attığımızda
genelde alabalık yakalarız. Ancak
dayımın hayali, oltasına hep bir
turnanın takılmasıdır. Gerçi turnaların
sayısı azaldığı için şimdiye kadar
yakalayamadı. Sanırım yakalasa bile
balığa hayran hayran bakıp hemen suya
geri salarız. Belki, belli mi olur, dedemle
yaşadığı tatlı anıyı yeniden canlandırırız.

Sevgili Mektup Arkadaşım

Yazan: Ubeydullah Öz 

Sevgili Mektup
Arkadaşım Alperen,
Benim adım Erdem.
Rize’de yaşıyorum. Dördüncü sınıfa gidiyorum.
Öğretmenim, bambaşka bir şehirde yaşayan
bir öğrenci ile –yani senden
bahsediyorum– mektup arkadaşı olacağımızı
söylediğinde çok heyecanlanmıştım. İlk başta
ne yazacağımı bilemedim. Öğretmenimin
tavsiyesi ile ilk mektubumda Rize’den ve
yaylamızdan bahsetmeye karar verdim.
Ben Rize’nin İkizdere ilçesinde yaşıyorum.
Köyümüz, iki büyük dağın ortasında dümdüz
bir alanda kurulu. Ailem hayvancılıkla
uğraşıyor. On iki ineğimiz var. Babam her
gün ineklerimizi otlatmaya çıkarır. Okul
olmadığı günlerde ben de babama yardım
ederim.
Sen okula nasıl gidiyorsun? Benim okula
gitmek için her sabah servise binmem
ve kısa bir yolculuk yapmam gerekiyor.
Kahvaltının ardından köy meydanında beni
ve üç arkadaşımı bekleyen servise biniyoruz.
Kahvaltı demişken, annem her sabah
mıhlama yapar bize. Mıhlama, mısır unu ve
kolot peyniri ile yapılır ve çok lezzetlidir.
Karalahana sarmasından sonra en sevdiğim
yemektir muhlama.
Kuşları çok sevdiğimi söylemiş miydim? En
çok da atmacayı severim. Bir atmacayı
yakından görmek ve onu sevmek en büyük
hayallerimden biridir. Bu arada atmaca
Rize’mizin simgesi kabul ediliyor. Bu yaz
annem ve babamla Rize merkezine gitmiştik.
Her yerde atmaca resimleri ve heykelleri
görmüştüm. Babam bizi Çay Çarşısı
adı verilen bir yere götürmüştü. Orada
koskocaman bir çay bardağı vardı. Görünce
gözlerime inanamamıştım. İçinde gerçekten
çay olup olmadığını sorunca babam çok
güldü ve beni çay bardağının üstüne çıkardı.
Buradan tüm Rize’yi görebiliyordum.
Biliyor musun, o gün hayatımın en güzel
günüydü. Çay Çarşısı’nın yanında büyük bir
alanda dükkânlar kurulmuştu. Dükkânların
ortasında ise üç atmaca duruyordu. Bir
atmacayı ilk kez bu kadar yakından
görmüştüm.
Senin en sevdiğin kuş nedir? Nasıl bir yerde
yaşıyorsun? Cevabını merakla bekleyeceğim
arkadaşım, hoşça kal.


Yazan:  Hüseyin Kaya
Merhaba Erdem,
Sana Sivas’tan yazıyorum. Beşinci sınıf
öğrencisiyim. Ben de sana yaşadığım şehri
anlatayım.
Sivas’ta deniz yok ama buradan doğan
Kızılırmak var. Doğanın bize armağanı da
bu ırmak olsa gerek. Bize doğanın diğer
armağanı da uzun süren kış mevsimi. Yaz
mevsimi buralarda çok kısadır.
Öğretmenlerimiz ve ailem Sivas’ın çok
eski bir şehir olduğunu söylüyorlar. Çok
fazla tarihî eser var şehrimizde. Üstelik bu
eserlerin hepsi çarşının tam ortasında. Gök
Medrese’yi duydun mu bilmiyorum? Hayran
hayran bakıyorum ne zaman yolum düşse
buraya. Buruciye ve Şifahiye Medreseleri
de yine Sivas’a gelen herkesin görebileceği
eserler. Bu eserler yaklaşık 800 sene
öncesine aitmiş. Bir de eğri minaresi ile Ulu
Cami’miz var il merkezinde.
Bunların dışında Osmanlı Dönemi’ne ait
camiler, valilik binası, jandarma binası
gibi eserler var. Öğretmenlerimiz
zaman zaman götürür bizi buralara.
Gelirsen seninle de gezeriz.
Bu saydıklarım Sivas’taki tarihî
eserlerin bir kısmı.
Bir de türkülerimiz var, çoğunu
mutlaka duymuşsundur. Bütün
şehirlerin türküleri güzeldir mutlaka
ama Sivas türküleri bir başka güzeldir.
Ailem o kadar çok türkü dinler ki artık bir
türkü duyduğum zaman türkünün Sivas
türküsü olup olmadığını hemen anlarım.
“Ozanlar Diyarı” da denir Sivas için. Kimler
burada yaşamamış ki? Pir Sultan Abdal, Âşık
Veysel...
Atmacalardan, ineklerinizden bahsetmişsin
mektubunda. Bizim de Kangal köpeklerimiz
çok meşhurdur. Kangal köpeği gördün mü
hiç? Öyle heybetli, sevecen ve asiller ki...
Şehir merkezinde rastlamak çok mümkün
değil bu köpeklere ancak köylerde hemen
hemen herkesin hayvanlarını, evini emanet
ettiği sadık bir dosttur Kangal köpekleri.
Sana yaşadığım şehirden kısaca bahsettim.
Anlatacağım daha çok şey var ama inşallah
bir sonraki mektupta. Ha bu arada, en
sevdiğim kuşu sormuşsun, bizim burada en
yaygın kuş türü karga. Bütün kuşları severim
ama kargaları ayrıca severim.
Yeni mektubunu heyecanla bekliyorum.
Sepet sepet yumurta,
Sakın beni unutma.
Unutursan küserim,
Mektubunu keserim.

İstanbul'un Gözcüleri

Yazan: Volkan Arslan
Resimleyen: Seda Antlı

İstanbul'un Gözcüleri

İstanbul’u keşfe gelen üç arkadaş,
bu esrarengiz şehri gezecek
olmanın heyecanı içindeydi. Boğaz’ın
masmavi rengi karşısında
üçünün de gözleri, ışıl ışıl parıldayan
birer yıldıza benziyordu. Ne
var ki İstanbul koca bir kazandı,
onlarsa küçücük birer kepçe!
“Nereden başlamalı acaba şehri
keşfe?” dedi kıvırcık saçlarıyla oynarken
Gülce. “Saraylarından mı
başlamalı, camilerinden mi yoksa
korularından mı?” diye sordu.
“İstanbul öyle büyük öyle büyük
ki!” dedi Arda, hayretle bakarken
etrafına, “Bilmem ki nereden başlamalı?”
“Yüksekçe bir tepeye çıksak keşke!
İstanbul’u her yerden gören, yüksek
bir tepe bulsak!” diye katıldı
Elif söze.
Bu sırada İstanbul semalarında
süzülen Martılar Şahı, kulak kabartmıştı
çocukların sesine. Koca
kanatlarını çırpıp hızla, el etti az
ötedeki dostlarına. Bir de gakladı
ki yeri göğü inletti. Az sonra öteden
iki martı geliverdi.
Martılar Şahı, bu şehri en iyi bilenlerden
biriydi. Sabah akşam süzülürdü
çünkü Boğaz’ın üstünde.
Selamlardı camilerini, saraylarını,
bahçelerini, korularını, balıklarını,
insanlarını… Yanındaki martılara
dönüp “Bu yavrucağızlar daha
önce İstanbul’un kokusunu almamışlar,
dokusunu tatmamışlar hiç!
Şehrin gözcüleriyle buluşturalım
mı onları, ne dersiniz?” dedi.
Sonra rüzgârın serin esintisine
bırakıp kanatlarını çocukların
önünde beliriverdiler hep birden.
Martılar Şahı, başıyla selamlayıp
çocukları “Yurdumun güzel çocukları!
Emrinizdedir kanatlarımız!
Haydi, sıkıca tutunun da başlasın
maceramız.” deyiverdi.
Arda, Elif ve Gülce, şaşkınlık içindeydi.
Önce bakakaldılar Martılar
Şahı ile gelen martılara. Ve sonra…
Gökyüzüne havalandılar. Boğaz
üstünde süzülürken Martılar Şahı,
çocuklara dönüp “Şimdi sizi İstanbul’un
dört kadim gözcüsüyle tanıştıracağım.
Bence en iyisi onlardan
dinlemek İstanbul’u.” dedi.
Ve biraz sonra ufukta Galata Kulesi beliriverdi. Kule, bütün
heybetiyle karşıladı onları. Martılar Şahı, kulenin seyirlik yerine
nazikçe indirdi çocukları. Görmüş geçirmiş bir ihtiyar sesiyle konuşmaya
başladı Galata Kulesi:
“Hoş geldiniz küçük dostlarım. Hoş geldiniz yedi tepeli
şehre. Ben Galata Kulesi yani İstanbul’un kadim bekçisi.
Şehrin gözleriyim ben. İstanbul’un sırlarına şahitlik ettim.
Her şeyi ama her şeyi asırlarca buradan seyrettim.
Tarih boyunca bu güzeller güzeli şehre nice seferler gördüm
ama tek bir zafere şahit oldum, İstanbul’un fethi!
Öyle bir fetih ki nefesimi tutup seyrettim! Sultan Mehmet’in
atını denize sürdüğünü gördüm, karadan gemiler
yürüttüğünü… Bizans surları tir tir titrerken ‘Allah!
Allah!’ seslerini dinledim. Ulubatlı Hasan’ın canını
hiçe sayarak surlara tırmandığını gördüm, elindeki
Türk sancağını kartal yuvasını andıran surların en
yüksek burcuna dikerken can verdiğini… Türk milletinin
cesaretini, adanmışlığını… Ve Mehmet’in fatih
olarak şehre girdiğini gördüm.”
Galata Kulesi’nin sözleri, çocukları derinden etkilemişti.
İstanbul’un fetih ruhunu gönülden
hissetmişlerdi. Bu şehir, tarihin en büyük fetih
destanıydı.

Sonra yeniden martıların kanatlarında süzüldüler havada.
Bu defa denizin ortasındaki zarafet timsali bir kule
karşıladı onları: Kız Kulesi! Kız Kulesi denizin dalgalarını
andıran bir melodiyle konuşuyordu:
“Hoş geldiniz çocuklar! Ben Kız Kulesi, Boğaz’ın yalnız
kızı! İstanbul’un iki yakasını birbirine bağlayan suların
ortasında, gelip geçen gemileri seyrettim bunca zaman.
Onlardır benim dostlarım, bu yüzden yıllarca yol
gösterdim onlara. Dalgalar benimle fısıldaştı, rüzgârlar
saçlarımı taradı; hikâyem efsanelere karışmışsa da ben
hâlâ İstanbul’un çarpan kalbiyim. Bu şehrin şairlerine ilham,
yalnızlarına sırdaşım!”
Çocukların her biri, İstanbul’a, bu güzelliğe
âşık olmuştu. Kız Kulesi’ne veda
ederken deniz üstündeki sisten saçlarına
dokundular. Sesi ne kadar da güzeldi,
ne kadar da narin. Çocuklar, onun
efsanelere karışmış hikâyesini merak
ederken martılar, başka bir kuleye doğru
hızla kanat çırpıyordu.
Bu kez şehrin yükseklerinde, Beyazıt Kulesi’ne
vardılar. Beyazıt Kulesi, biraz dingin
biraz yorgun biraz da kederli bir sesle
selamladı onları:
“Merhaba çocuklar, ben Beyazıt Kulesi!
Kimi bu güzel şehrin fethine, kimi
neşesine, kimi düğününe derneğine
şahit oldu. Ama ben, sadece ben,
bu güzel şehrin yanıp kavrulduğunu
gördüm defalarca. Yerle bir olup
yeniden ayağa kalktığına şahit oldum.
Yani acılarına… Yıllarca İstanbul’u
yangınlardan korumak için her
nereden duman yükselse nereden
bir alev kımıldanıp dans etse fenerimle
tehlikeleri haber verirdim. Fakat
tek işim bu değildi. Ben ayrıca
şehrin hafızasıydım.
Âlimlerin, şairlerin, hanendelerin,
sazendelerin,
garip yolcuların
yolları hep buradan
geçti. Saraylarından
çıkan askerler, şehrin
sokaklarına inen
ayak sesleri hep burada
yankılandı.”
Beyazıt Kulesi’nin sesi tarihin derinliklerinden
gelen bir yankıydı. Acılara karşı bir
uyarıydı. Tarihten ders çıkarmak gerektiğini
fısıldıyordu sanki. Çocuklar, bu kadim
şehrin hafızasına tanık olan Beyazıt Kulesi’nden
birazcık buruk ayrıldılar.
Martılar Şahı, çocukları son olarak
Topkapı Sarayı’nın kalbindeki Adalet
Kulesi’ne götürüyordu. Bu kule,
Türk milletinin karakterini en iyi temsil
eden en yüce abideydi. Sarayın iç
avlusuna inip kuleye yaklaştıklarında
asırlarca dünyayı adaletle yöneten
Türk milletinin asıl gücünü anlar
gibi oldular. Adalet Kulesi, bilge
ve ağırbaşlı Türk hanlarının sesleriyle
konuşmaya başladı:
“Evinize hoş geldiniz çocuklarım. Ben Adalet Kulesi, sarayın en yüksek
noktasında yükselirim. Geçmişte benden yüce hiçbir bina yoktu bu kutlu
şehirde! Asırlarca adaletten yüce bir değerin olmadığını haykırdım dünyaya.
Adaletin ışığı oldum. Devletlerin topla tüfekle, kaba güçle değil, adaletle
payidar olduğunu anlattım. Atalarımız, Divanıhümayun’da bütün kararlarını
benim gölgem altında aldılar. Adaletin önünde nice sultanlar, nice vezirler,
paşalar, ağalar baş eğdiler. Yeryüzünde adaleti hâkim kılmak için beni şahit
tutarak ant içtiler. Adaletin terazisini, her şeyden üstün gördüler.
Bildiler ki bir devleti ayakta tutan adalettir sadece. Bu şehirde
kuşlar adaletin şarkısını söyledi yalnızca çiçekler adaletten aldı mis
kokularını. Camiler, saraylar, hanlar, kasırlar… Hep adalet temeli
üstünde yükseldi. İstanbul, bu yüzden yüzyıllarca dimdik durdu
ayakta.”
Adalet Kulesi’nin sözleri, Boğaz’dan esen rüzgârla sanki bütün
dünyaya yayılıyordu. Arda, Elif ve Gülce derin düşüncelerle dinlediler
onu. İstanbul’u İstanbul yapan asıl değerin taştan binalar,
yeşil korular, masmavi deniz olmadığını anlamıştılar.
Bu kutlu şehir, bütün güzelliğini
adaletin tılsımlı renginden alıyordu.
Güneş batarken martılar çocukları aldıkları
yere indirdi. Gerçekten de İstanbul’u, gözcülerinden
dinlemek bambaşka bir keyifti.
Şehrin en önemli tanıkları olan kulelerinden
onun tarihini, efsanesini, masalını dinlemek
tarif edilmez bir histi.
Çocuklar bu duygular içinde Martılar Şahı
ve arkadaşlarına veda ederken ışıldayan
gözlerine İstanbul silüeti nakşolmuştu. Onlar
artık İstanbul’un sırlarını öğrenmiş küçük gezginlerdi.

Memleket Zenginlikleri Müzesi

Yazan: Elçin Çetinkale
Resimleyen: Şebnem Aydın

Memleket Zenginlikleri Müzesi

O zamanlar apartmana yeni taşınan
alt komşumuz herkes için merak
konusuydu. Bazen bir hafta geliyor
sonra ortadan aylarca kayboluyordu.
Döndüğünde her sabah parktaki
kuşlara yem verirken gördüğümüz
Armağan teyze, parktan sonra da
balkonuna onlarca boş kavanoz
dizerdi. Birkaç ay sonra o kavanozların
yanına yenileri gelirdi. Apartmanın
diğer sakinleriyle kibarca selamlaşır,
biz çocuklara gülümser ve kimseyle
fazla sohbet etmeden evine giderdi.
Taşındığından beri ilk kez uzun
zamandır evindeydi.
Bir gün tam kapıdan çıkarken
karşılaştık. Elindeki şeffaf poşetin içinde
kavanozları görünce dayanamadım,
onlarla ne yaptığını sordum.
“Dağ, yol, tarla, yemek... Aklına gelen
hemen her şeyin kokusunu topluyorum.”
diye cevap verdi gülümseyerek.
“Hepsini bu şehirde bulmanız imkânsız.
Evinizde olmadığınız zaman seyahate
mi çıkıyorsunuz? Gezdiğiniz yerlerden
mi getiriyorsunuz?”
“İş seyahati diyebiliriz, evet. Ülkemizin
dört bir yanında belgesel çekiyorum.
Gittiğim yörelerde en sevilen
kokuları da kavanozlara topluyorum.
İnsanlar doğup büyüdükleri ya da
memleketlerine dair sevip özledikleri
şeyleri en çok kokularla tanımlıyorlar.
Bunca senedir belgesel çekimlerimde
öğrendiklerimi kavanozlarda izlemek
hoşuma gidiyor. Tabii her köyün, her
ilçenin, ilin kendine has özellikleri
olduğu gibi kokusu da olduğuna
inananlardanım.”
Armağan teyzeden ayrılıp eve
geldiğimde, tatillerde gittiğim tüm
farklı yerlerin kokularını düşündüm.
Geçen sene yol üzerinde durup
tarladan topladığımız çileklerin
kokusunu anımsadım. Babaannemi,
evini, yaşadığı yerin sokaklarını
düşündüm. Her adımda farklı bir koku
zihnimdeydi.
Kahvaltıdaki çayın, kapısının önündeki
sokak çeşmesinin, ara sokaklardaki
iğde ağaçlarının… Aile büyüklerimin
hepsinin birbirinden farklı bölgelerde
yaşaması Armağan teyze kadar olmasa
da beni de zenginleştirmişti. Kokularla
aklıma gelen anılarımın ne kadar çok
olduğunu fark ettim. Bir köy düğününe
gittiğimizde kazanlarda kaynayan
yemekler, antik kent ziyaretimizde
toprak, yüzyıllardır ticaret yapılan bir
hanın taşları… Her köşenin, neredeyse
her adımın bir kokusu vardı.
Zamanla Armağan teyze ile daha
sık karşılaştık. Önceki belgesellerini
izledim. Memleketin neredeyse her
köşesinin güzelliklerini arşivlemişti.
Bu güzellikleri, kayıtlarla geleceğe de
miras bırakmıştı. Ben de işte Armağan
teyzeyle tanıştığım o yaz karar
vermiştim gezip gördüğüm yörelere
dair tüm gelenekleri yazmaya...
Duyduğum hikâyeleri, masalları, o
bölgeye ait anıları, geçmiş yıllarda
çıkmış gazeteleri, dergileri derleyip
toplayıp kayıt altına aldım. Yıllar
içinde birbirine yakın iki köyün bile
geleneklerinin, yemeklerinin farklı
olduğunu, hepsinin ayrı ayrı değerli
olduğunu gördüm. Armağan teyzenin
yaptığı gibi ziyaret ettiğim her yerden
bir kavanoza memleket kokuları
doldurup biriktirmeye devam ettim.
Aradan uzun yıllar geçti. Bugün hem
yazdıklarım hem koku kavanozlarım
bir müzede ziyaretçilerle buluşuyor.
Kalabalık sofraların çay kokusundan,
çay demleme geleneğine kadar hepsi
bir arada. ÜLKEmin tüm zenginliklerini
metrekarelere sığdırmak elbette
imkânsız. Fakat bugün o zenginliklerin
bir kısmını bile müzeye gelen
ziyaretçilere anlatabiliyorsam
ne mutlu bana.

Kedi Kıraathanesi

Yazan ve Resimleyen: Osman Büyükmutlu

Kedi Kıraathanesi
Kedi Kıraathanesinde sıradan bir gündü.
Zıpır kedi Zeytin hoplaya zıplaya kapıdan içeri girdi.
Çantasından defterini çıkardı, heyecanla masaya koydu.
Vay Zeytin! Hangi rüzgar attı seni burlara?
Duman Dayı! Bir ödevim var ki işin içinden çıkamadım.
Öğretmenim, "Sadece dört kelime ile yaşadığınız toprakları anlatın." diyor.
Sizler dört köşe, dört bucak gezdiniz gördünüz.
Bu sorunun cevabı olsa olsa sizde olur.
Kıraathanenin çayçı kedisi hemen atladı.
Ah, Zeytin! Çok kolay, "Bu millet değerlerine dört elle sarılır." yaz.
Haaaa, pardon. Daha kısa olacaktı değil mi?
O zaman şöyle yaz: Bu coğrafyanın dört bir köşesi hazine gibidir...
Obur kedi kendini tutamadı.
Çocuk dört kelime diyor. Yaz oraya:" Dünyanın en lezzetli toprakları!"
Hammm, hammm,, Baksana, anacığım memleketten yufka, otlu peynir, tarhana ve bir sürü şey göndermiş...
Kıraathanenin en ihtiyar kedisi Tekir ağa sabırla bekledikten sonra:
Ben olsam dört kelimede" Bir Başkadır Benim Memleketim..."
yazar bırakırdım. Zaten uzun uzun anlatmaya kalksam dört mevsim geçer. Hah! Hah! Ha!
MİİYYYAAV!
Yazdım bile Tekir ağa! Tam da aradığım şeydi bu...
Hadi herkese benden dört çay!
Hemde bu toprakların lezzetli çayından!

Hakkari'de Kar Beyaz

Yazan: Çağrı Gürel

Ve çocuklar, en son öğretmenlerinin
tatillerini kutladılar.
- İyi tatiller öretmenim!
- Emine, kaç defa demedi mi öğretmen,
öretmen değil öğ ret men!
- Sağ olun, sağ olun çocuklar.
- Annenizin, babanızın ellerinden
bizim yerimize de öpmeyi unutmayın
öğretmenim!
- El öpenleriniz çok olsun. Haydi bakalım,
kızağa binin. Bu sefer de böyle oldu.
Büyüklerin ellerini benim yerime de öpün,
Bahri abinizi kızdırmayalım. O sizin için
işini gücünü yarıda bırakmış da gelmiş,
koşun bakalım!
- Öretmenim, İhsan sizin hediye ettiğiniz
mendille burnunu sildi.
- Silecek tabii.
- Olur mu öretmenim, ben onu saklıyacam.
- Haydi bakalım, Bahri abinizin dediklerini
yapın.
- İyi tatiller öretmenim!
- İyi tatiller öğretmenim!
- Aman çocuklar, dikkatli tutunun.
Bahri, dikkatli sür, ürkütme hayvanı.
Çocuklar, birbirinize sıkı tutunun.
- Merak etmeyin Hocam. Gözünüz
arkada kalmasın, çocukları evlerinde bilin.
Ha hocam; anam ekmek suladıydı size,
içine de siz seversiniz, otlu peynir serdi.
Poşetin içinde, kapınıza astım.
- Ellerine sağlık…
- Afiyet olsun Hocam. İnşallah yollar açılır
da siz de memleketinize gidersiniz.
- Bakalım, kısmet...
Haydi yallah hop hop hop!
Haydi yallah hop hop hop!
Yehuuu!
Deh deh! Haydi kırat, deh!
Haydi evimize!
Karneye bak karneye!
- Ahmet, Ahmet! Oğlum karneni çantana
koysana. Çocuklar, ıslatmayın ha
karnenizi, buruşturmayın.
- Olur öğretmenim, Zeynep, duymuyon
mu öğretmeni? Koy çantaya karneni.
...
Atlar bütün ihtişamıyla çocukları çekiyor.
Çocuklar uçuyor.
Öğretmen el sallıyor onlara; çocuklarına,
öğrencilerine, evlatlarına.
Çocuklar el sallıyorlar gözden kaybolana
kadar ona.
Haydi yallah hop hop hop!
Haydi yallah hop hop hop!
Yehuuu!
Deh deh! Haydi kırat, deh!
Haydi, evimize!
Karneye bak karneye!
- İki hafta sonra görüşmek üzere
öğretmenim!
- İki hafta sonra görüşmek üzere!
Kızağın üstünde, çocukların söylediği
şarkılar dağlarda yankılanıyor.
Öğretmen, iki sınıflı okulun önce uyumuş
sobasını kontrol ediyor. Buz gibi! Demir
kürekle içini temizleyip teneke kovaya
dolduruyor. İçeride loş bir ışık. Tahtada
Ders: Hayat Bilgisi, Konu: Dağlarımız-
Ovalarımız, Konuşanlar, birbirine karışmış
fişler ve mutlaka kulağında şakıyan çocuk
sesleri…
En son pencereleri kontrol ediyor.
Çocukların unuttukları defter, kitap,
kalem, kazak… “Ah bir kez de olsa
unutmasanız olmaz, değil mi?” diyerek
gülümsüyor. Her şey tamam. Sınıflar
temizlendi, masa örtüleri kaldırıldı. Işıklar
söndürüldü…
Kalın anahtarla kapıyı da kilitleyip dilinde
dualarla lojmana doğru yürüyor: Çocuklar
evlerine varsın, on beş tatilde derslerine
çalışsın, hiçbiri hasta olmasın, yollar
açılsın, anacığına ulaşsın…
Çok uzaklarda neşe içerisinde
öğrencilerinin şarkılarını işitiyor ve onların
sesine katılıyor.
Dünya orada da dönüyor.
Kızak gözden kaybolana kadar onların
söylediği şarkılara eşlik ediyor:
Koyun gelir yata yata
Çamurlara bata bata
Gelin Ayşe’m
Sele gitmiş
Yosunları
Tuta tuta.
Aman Ayşe’m
Yaman Ayşe’m
Dağlar başı
Duman Ayşe’m.

Türkiye

Yazan ve Resimleyen: Çağrı Cebeci

Türkiye
Doğup büyüdüğü yer, her insan için çok
önemlidir. Bizler bu ülkenin çocukları
olarak eşi benzeri olmayan Türkiye’mizin
değerini bilmeliyiz. Dağları, denizleri,
ormanları, gölleri, şehirleri, köyleri ve
kasabaları ile adeta cennetten bir köşede
yaşıyoruz. Ülkemiz; yazın sıcağı, kışın
soğuğu, bahar aylarının yeşilliği ile bizi
adeta büyüler. Bu yüzden memleketimizin
her köşesi ayrı bir güzeldir.
Canım Türkiyem, sadece doğası ile değil
insanları ile de özeldir. Büyüklerimizden
aldığımız sevgi, komşularımızla
paylaştığımız dostluk ve çocukların
gülüşleri, bu toprakları daha da anlamlı
kılar. Tarihiyle, kültürüyle, yemekleriyle ve
gelenekleriyle memleketimiz, dünyanın
başka hiçbir yerinde bulamayacağımız
zenginliklerle doludur.
Nice yazarımıza, şairimize, ressamımıza
ilham olan memleketimi ben de çok
seviyorum. Atalarımızın fedakârlıklar
yaparak bizlere armağan ettiği bu canım
vatana gözümüz gibi bakmalıyız. Çünkü
her adımında geçmişten gelen bir öykü var.
İşte bu yüzden, memleketim her zaman
kalbimde özel bir yere sahip olacak.

Kekik Kokulu Köyüm

Yazan: Gökhan Akçiçek
Resimleyen: Sevgi İçigen

Kekik Kokulu Köyüm
Dedemi ve köyümüzü özledim.
Dedemi tanıdığımda altmış
yaşını geçiyordu. Uzun boyluydu.
Çakıra yakın gözleri, çilli yüzüne ve
bakışlarına bizim ona yaklaşmamızı
zorlaştıran bir sertlik katıyordu. Bu
donuk gözlerin ardında, hırçın bir
çocuğun bakışlarını yakalardım. Yine
de ara sıra gözlerinde sevgi dolu
kaçamak bir bakışın ışıltılarını görür,
sevinirdim.
Ordu’da, denize çok yakın bir
mahallede doğup büyüdüğümden
köye karşı içimde doyumsuz bir
istek her zaman olurdu. Yaz tatilini
merakla beklerdim. Köydeki her şeyi
dikkatlice inceler, denizi seyreder gibi
uçsuz bucaksız buğday tarlalarının
rüzgârla dalgalanmasına dalar
giderdim. Oranın havası, suyu,
ekmeği; kekik, nane ve çiğdem
kokusu ruhumu kanatlandırır, hiç
bitmesini istemediğim rüyaların içine
savururdu beni.
İlkokul dörde geçtiğim yılın yaz
tatiliydi. Annem, babam ve
kardeşlerimle birlikte gün boyu
süren bir yolculuğun ardından
nihayet köyümüzdeydik. Deniz
artık uzağımızda kalmıştı, başka
bir coğrafyanın büyülü dünyasına
geçmenin heyecanını yaşıyorduk.
Köyde karşılaştığımız çocuklar,
önceleri bize pek yaklaşmak
istemezlerdi. Çekingenliklerini bir
türlü anlayamazdık. Bizleri, fark
ettirmeden incelemeleri, dikkatimizi
çekerdi.Köy, sapsarı buğday başaklarının
dalgalandırdığı bir gemi gibi oradan
oraya sallanıp duruyordu. Dedem o
sabah demliğini, azık torbasını, orağını
ve diğer malzemelerini tamamlarken
bana da hazır olmamı söyledi. O önde
ben arkada, biçilecek tarlaya doğru
madımak ve yonca kokularını duya
duya ilerledik. Yanından küçük bir
dere akan düz bir tarlanın kenarındaki
söğüt ağacının altına oturduğumuzda
dedem soluk soluğa kalmıştı. Nefes alıp
verirken çıkardığı ıslık çalar gibi bir ses,
rüzgârın uğultusuna karışıp gidiyordu.
Dedem hem dinleniyor hem de
orağının ağzını bileyliyordu. Uzaktan
baktığınızda, başına sardığı beyaz
mendiliyle bir balıkçının denize ağını
serdiğini sanabilirdiniz. Dedemin beli
yay gibi bükülüyor, yarım daire çizen
orağının ağzı, biçilmiş buğdayları
demet demet yere seriyordu.
Şakaklarından beyaz sakalına doğru
inerek omuzlarına ve dizlerine düşen
ter damlacıkları hemen kuruyordu.
Nihayet öğle olmuştu. Dedem
demliğini ateşe koyup azık torbasını,
söğüt ağacının dalından indirdi.
Serdiği sofradaki çökelek, domates,
soğan, salatalık ve köy ekmeğini
sanki günlerce açmışım gibi yemeye
koyuldum. Biraz sonra çaylarımız
da hazır olmuştu. Dedem söğüt
ağacına sırtını yaslamış, bir ayağını
öbürünün üzerine uzatmış, çayını
yudumlamaya başlamıştı. Bakışları
önce ufuk çizgisine, sonra gökyüzüne
ve sonra biçtiği ekinlere dokunup
geri dönüyordu. Az konuşuyor, öz
konuşuyordu. Bazen benimle bazen
ağaçlarla bazen kuşlarla…
Günler tenimizi karartarak geçiyor,
köyün çocuklarıyla samimiyetimiz
ilerliyordu. Bir akrabamızın benim
yaşlarımdaki oğlu; eyersiz, beyaz bir
atla evimizin arka bahçesine geldi.
Attan yavaşça inerek “Binmek ister
misin?” dedi. Kısa bir tereddütten
sonra “Bilmem, hiç binmedim ki!”
dedim. “Çok kolay, önce ben binerim,
çıkar seni alırım…”
Atı bahçe duvarının çıkıntılı kısmına
yaklaştırdı. Önce kendisi bindi,
peşinden ben... Beş on metre
gitmiştik ki kendimi birden yerde
buldum. Huysuzlanan at, ikimizi de
yere atmıştı. Sağ kolumun üstüne
düşmüştüm. Eve gidip gizlice küçük
odadaki divana uzandım. Uyumuşum.
Annemin sesiyle uyandım.
Akşam yemeği için beni
bekliyorlarmış.
Ocaktan yükselen alev,
ev halkının yüzünü
aydınlatıyor, duvarda
ve tavanda türlü şekiller
çiziyordu. Ocağın içinde
tutuşan odunların alevi,
onun yüz çizgilerini
daha da belirgin bir hâle
döndürüyordu. Kolumun
üstüne düştüğümü
öğrenince beni yanına
çağırdı. Ağrıyan kolumu
inceleyerek ince bir
sesle sıcak su ve sabun
getirilmesini istedi.
Sabunlu suyla kolumu, bir
tabip özeniyle ovdu. Bana
hissettirmeden bir eliyle
parmaklarımı, diğeriyle
de “Korkma aslanım,
Bismillah!” diyerek kolumu
tuttu ve hızla çekti.
Meğer bileğim çıkmış
ama dedemin ustalığıyla
artık yerine oturmuştu.
Sancım azalır gibi oldu.
Yumuşatılmış çam sakızına
belenen bileğim, tülbentle
sıkıca sarılıp göğüs
hizasından boynuma bir
yazma ile asıldı.
O yaz tatilimin bir bölümünü bileğim
sargılı geçirdim. Sonra o köyde nice
oyun oynadım, nice yaz geçirdim,
nice şenliğe katıldım. Ama hiçbir
yaz, dedemle o buğday tarlalarının
arasında geçirdiğim yaz kadar güzel
olmadı. Hiçbir okul, o yaz kadar
öğretici olmadı.

Erzurum Yayla, Gel Aşık Oyna!

Yazan: Tacettin Şimşek
Resimleyen: Bengisu Bayram

Erzurum Yayla, Gel Aşık Oyna!
Atalarımız eski zamanlarda yazın
yaylalara çıkmış; kışın da köy, kasaba ve
şehirlerde yaşamışlar.
Yaylalarda geniş otlaklar olur. Onun
için atalarımız yaz gelince hayvanlarını
yaylalara götürmüş, kışın da köylere
getirmişler. Birine “yaylaya çıkmak”
anlamında “yaylak”, diğerine de “kışın
barınılan yer” anlamında “kışlak”
demişler.
Yükseklik deniz seviyesine göredir.
“Rakım” da denir buna. Hani şehirlere
girerken gördüğümüz tabelalarda
yazar ya! Diyelim ki İzmir’in denizden
yüksekliği 2 metre, Ankara’nınki 938
metre.
Şimdi bir soru soralım: Türkiye’de rakımı
en fazla olan il merkezi neresidir?
Biliyorsunuzdur eminim ama yine de
söyleyeyim: Erzurum.
Peki, rakımı kaç bu ilimizin? Sıkı durun,
tam tamına 1890 metre. Erzurum’un
Palandöken adında bir dağı vardır.
Oraya çıkarsanız 1962 metre. Bir de bu
dağın zirve noktası var ki oraya Ejder
deriz, 3176 metredir.
İşte bunun için Erzurum’a “yayla”
demişler.
Bu yazıyı işte o yayladan, Erzurum’dan
yazıyorum. Dağın tepesine çıkınca
güneşe yaklaşırsınız. Rüzgârı eksik
olmaz. Kışın çok kar yağar. Bu, kızak
kaymak ve kardan adam yapmak için
bize sunulmuş altın bir fırsattır.
Erzurum’un havası soğuktur, üşütür ama
hasta etmez.
Şehrim olduğu için söylemiyorum
ama çok güzeldir. Görülmesi gereken
şehirlerdendir. Tarih kokar, kültür kokar,
sevgi kokar. İstiklal mücadelemizin
mihenk taşlarından biri Erzurum’dur.
Eskisi kadar olmasa da biz hâlâ
Erzurum’da birdirbir, çelik çomak, itti
bitti (saklambaç), köşe kapmaca, sobe,
kız taklası, yakantop, istop, dokuztaş,
beştaş, körebe, fırfırik (topaç), yağ
satarım bal satarım (mendil kapmaca)
gibi oyunlar oynarız. Çok eğleniriz.
Bu oyunlar içinde biri var ki en
sevdiğimdir: Aşık oyunu. Bilye oyununa
benzer. İki kişiyle de oynanır; üç, dört,
beş, altı kişiyle de.
Oyun için önce düz bir zemine ihtiyaç
var. Her oyuncunun birkaç aşığı olmalı.
Karışmasın diye aşıklar farklı renklere
boyanmalı.
“Aşık nedir?” mi dediniz? Büyüklerimiz,
koyun ya da keçilerin arka ayak
bileklerinden çıkardıkları yassı aşık
kemiklerini güzelce kaynatıp bize
veriyorlar. Biz bu aşık kemiklerinden
en büyüğünün üst tarafını delip içine
kurşun döküyoruz. Sonra bakır telle
sarıyoruz. Ağır olması için yapıyoruz
bunu. Bu aşığa “eneke” diyoruz.
Aşıkları bir buçuk, iki metre uzağa dizip
karşısına geçiyoruz. Enekelerimizle
aşıkları vurmaya çalışıyoruz.
Vurduğumuz her aşık bizim oluyor.
Enekesiyle hiçbir aşığı vuramayan
arkadaş, sırasını bir sonraki arkadaşa
kaptırıyor. Aşıkların hepsini toplayan kişi
oyunu kazanıyor. Aşıklarını kaptıranlar
oyunu kaybediyor.
Ne dersiniz? Sizi Doğu Anadolu’muzun
bu güzel şehrini birlikte gezmeye ve aşık
oynamaya çağırsam gelir misiniz?

Memlekette Çocuk Olmak

Yazan ve Resimleyen: Fatma Zehra Şimşek

Memlekette Çocuk Olmak
Pencereye sabahın ilk ışıkları vurur.
En erken uyanan hep ben olurum.
Bakkala gidip ekmek alma görevi,
yazısız bir kural olarak en küçüğe
verilmiştir. Talihsizlik midir yoksa kahvaltı
hazırlığından kaçabilmek için bir şans
mıdır? Bilemem. Merdivenlerden iner,
ve siyah radyoyla burun buruna gelirim.
Radyoda çalan hiç bilmediğim türkü
içimi kıpır kıpır eder. Arada telaffuzu
çok güzel bir sunucu konuşur. Onun
sesini duyunca kendime çekidüzen
veresim gelir: “Merhaba efendim, bugün
günlerden...” diye başlar sözlerine.
Sesi, uçsuz bucaksız yemyeşil ovanın
güzelliğine güzellik katar ve ardından bir
şarkı başlar. Bu evde radyo sabah açılır,
akşam kapanır. Evin bir ferdi gibi...
Sonra çıkıp avlu kapısına gelirim.
Yemyeşil yapraklı portakal ağacı beni
karşılar. Ardından kardeşi limon ve
mandalina... Bu ağaçların mevsime göre
selam verme şekilleri değişir. Bazen
turuncu sarı meyvelerle dolu dallarını
eğerler, bazen mis kokulu çiçekleriyle
bembeyaz ışıldarlar. Her mevsim değişir
merhabaları.
Sabah olsun, akşam olsun hiç fark etmez;
yol hep sürprizlerle doludur. Sonbaharda
sık sık traktörler geçer. Ovanın nimetlerini
taşırlar kucak kucak. Traktörlerin
üzerindeki kadınların yorgun elleri
ve toprakla gün boyu kardeşlik etmiş
derileri, kabuk kabuk sertleşmiştir. Oyalı
yazmaları yüzlerine sarılmıştır. Kadınların
rengârenk şalvarları, traktörün paslı ve
kirli kasasına renk katar.
Bu kadınlar, yoldan geçerken bir çocuk
görseler; kırmızı topraklı, kabuklu, yeşil
yapraklı yer fıstıklarını atıverirler. Kadın
olmaktan mı ana olmaktan mı gelir bu
gayret, anlamazsın. Ancak yer fıstığı
hele böylesine tazeyken olabilecek en
güzel hediyedir. Fıstığı kapan çocuklar
sevinçle bağırıp mahalleyi şenlendirir.
Sesleri memleketin olur. Çoğalır ses, sana
yurt olur.
Uyandığın her sabah, yaklaştığın her
gün batımı; köklerini salıp tutunduğun,
meyvelerini verip çekirdeklerini bile ele
vermeye kıyamadığın yerdir memleket.
En güzel güneş, senin memleketine
doğar. Senin toprağında büyürse bir
bitki, en meşhur olma şansı vardır. Gün
batarken bayrağın kırmızısı, en çok senin
memleketine yakışır.
Tıpkı her gün batımının en çok benim
memleketime yakıştığı gibi... Peki, şimdi
sen bildin mi benim memleketi mi?
Bildin, evet. Uçsuz bucaksız Çukurova
kendisi.

Biricik Soru Binbir Cevap

Nardane Kuşcu
Nardane Teyze Merhaba,
dergimizin bu sayısında “Bir
Başkadır Benim Memleketim”
diyerek sizlere misafir olduk. Siz şu
eşsiz çiftliğinizde nice güzel
şey yapıyorsunuz. Narköy’de
hayat dört mevsim devam ediyor.
Organik tarım çiftliği, hayvanları,
doğası, gönüllüleri ve misafirleriyle
Narköy’de paylaşılan yaşam ve
eşsiz doğal güzelliklerin arasında
bir öğretmen olarak biz çocuklara,
öğrencilerinize neler söylemek
istersiniz? Harika bir düşüncenin
ürünü olan Narköy nasıl ortaya
çıktı?
Sevgili Çocuklar,
Narköy aslında çocukluğumun,
bir düşün eseri. Çocuklukta
biriktirdiklerim, sermayemdi
benim. Çocukluktan getirdiğimiz
hikâyelerle şekilleniyoruz. Bugün
geriye dönüp baktığımda Adana’nın
Ceyhan ilçesinin Kösreli nahiyesinde
doğmamın kendimi ve dünyayı
keşif sürecimde bana kattıklarını
görebiliyorum. Babaannemin
yönettiği çiftlikte doğmuştum ve
çiftlik evi, hayli geniş bir arazinin
içindeydi.
Çiftlikte babaannemle el altı
bahçesi de meyve bahçesi
de yapardık. El altı bahçesi;
lazım olan sebzeleri, meyveleri
kolayca bulabileceğimiz
yerdi. Babaannemle sebze
tohumları saçarken “Kurda
kuşa aş olsun.” diye saçardık.
İçine de karışık olarak karpuz,
börülce tohumları atardık.
Bitkilerin tohumları yine
oraya döküldüğü için her
sene kendi kendine yeniden
çıkmaya başlardı. Onlar ne
yapacaklarını bilirlerdi, atalık
tohumlardı. Bu coğrafyaya
alışmış tohumlardı. Böylelikle
bir yandan bitkileri, bir yandan
hayvanları tanımaya başladım.
Benim için doğanın büyük
mucizeleri, tohum denen küçücük
paketlerde saklanmış gibidir.
Tohumların olağanüstülüğü
beni kendine çekiyor. Bu yüzden
küçüklüğümde tohum toplardım,
yetişkinliğimde de toplamaya
devam ettim. Kısacası Narköy,
topladığım tohumları toprakla
buluşturup yok olmalarının önüne
geçmek isteme çabamdan doğdu.
Narköy’de neyi ekeceğime nasıl
karar verdim biliyor musunuz?
Buradaki yabani bitkileri inceledim.
Dilimizdeki isimlerini öğrendim.
Örneğin yerli altın çileklerin otuz
dokuz adet tohumu vardı. İkisini
sakladım, otuz yedisini ektim.
Şimdi altın çilek tohumları düştüğü
her yerden çıkıyor, yeni bitki boy
veriyor. Bazıları böyle tohumlara
“yabani” diyor. Bu kelimeden pek
hoşlanmıyorum. Onlar doğanın öz
çocukları ve ben onları korumaya
devam ediyorum.
Sevgili Çocuklar,
Sizlerden çok şey öğrendim.
Öğretmenliğin bir anlamı şudur:
Fikir üretmeyi öğretmek. Gerisini
çocuklar size çok güzel söyler,
siz de söylersiniz. Neredesiniz?
Nerede yaşıyorsunuz? Orada neler
oluyor, neler bitiyor? Bunun için
büyükannelerle, büyükbabalarla
konuşabilirsiniz. Onlar sizlere hikâye
gibi kendi zamanlarında neler
olduğunu anlatırlar ve biz bütün
kuşaklar el ele veririz, “Gelin canlar
bir olalım.” deriz. Vatanımızda neler
neler yetişebileceğini görürüz ve
ormanlarımızla nefes alabiliriz.
Temiz bir su içebiliriz. Temiz gıdayla
besleniriz.
İşte 1996 yılında “bir eğitim ve
organik tarım çiftliği kurma düşü”
böyle bir ortamda kuruldu. Bu, bir
hikâye. Yalnız, gerçekleşmiş bir
hikâye.

Zamanın Kapıları

Yazan: İbrahim Elibal
Resimleyen: Şebnem Aydın

Zamanın Kapıları Türkiye'nin Tarihi ve Kültürel Zenginlikleri

Merhaba sevgili gezgin arkadaşlar!
Sizleri Türkiye’nin tarih ve kültür kokan
üç eşsiz yerine götüreceğiz. Ben
Emre. Görme engelliyim. Bizler için hazırlanan
yardımcı teknolojik araçların
yardımıyla hemen hemen her işimi başkasına
en az ihtiyaç duyacak şekilde
yapabiliyorum.
Bu maceramızda dokunsal araç gereç
ve QR kodların yardımları; arkadaşlarım
Kuzey, Melis ve Doğa’nın rehberlikleriyle
Divriği Ulu Cami, Göbeklitepe
ve Karain Mağarası’na yapacağımız
gezilerle binlerce yıl öncesine uzanan
hikâyeleri keşfedeceğiz.
Hazırsanız yolculuğumuz başlıyor. İlk
olarak eşsiz güzellikteki
kültür mirasımızı
Kuzey ile keşfedeceğiz.
,Ben Kuzey! Öncelikle Sivas’ın Divriği
ilçesine uğruyoruz. Burada kocaman
ve çok güzel bir yapı var; adı Ulu Cami
Külliyesi. İlk olarak camiden bahsedelim.
Bu cami çok özel çünkü iki büyük
girişi var ve bu girişlerin üstündeki
süslemeler, güneşle birlikte değişen
gölgeler oluşturuyor! Düşünsenize, dua
eden bir adam gibi görünen dev bir
gölge var ve güneş hareket ettikçe bu
gölge de yer değiştiriyor. Sanki gölgelerle
oynayan bir yapboz gibi...
Şimdi gezimizin kalan kısmını anlatması
için sözü Emre’ye bırakıyorum.
Ben de caminin dokunsal maketi sayesinde
ellerimle bu yüzeyleri keşfedeceğim.
Üzerine yerleştirilmiş QR kodları
telefonumla okutarak cami
hakkında size daha fazla
bilgi vereceğim:
İçeriye girince taş duvarlar ve onları
destekleyen tonozlar bulunuyor.
Her yer taşla yapılmış ama öyle güzel
yapılmış ki insan, burada gezerken
adeta yapının inşa edildiği döneme
yolculuk yapıyormuş gibi hissediyor.
Caminin yanında bir hastane
var. Hastaneye batıdan giriyoruz ve
kapıyı geçince ortada küçük bir havuzun
olduğu avlu çıkıyor karşımıza.
Bu külliye, Selçuklu Dönemi’nde
yapılmış
ama hâlâ ayakta ve güzelliğiyle
kendinden söz ettirmeye devam
ediyor. Şimdi arkadaşlar, Divriği’den
Göbeklitepe’ye 460 kilometrelik
yolculuğumuz başlıyor. Yeni gezi
rotamızı Melis ile anlatmaya devam
edeceğiz.
Ben Melis! Sizlere çok özel bir yer
olan Göbeklitepe’yi gezdireceğim.
Göbeklitepe, Şanlıurfa’ya çok yakın;
sadece 20 kilometre uzaklıkta. Buraya
gelmek çok heyecan verici çünkü
burası tam 11 bin yıl önce yapılmış
bir yer! Hem de neyle biliyor musunuz?
Sadece taş aletlerle! Düşünün,
o zamanlar metal aletler yoktu
ama bu dev heykelleri yapmayı
başarmışlar. Emre, sen neler ekleyeceksin?
Ben de Göbeklitepe’ye ait bir 3D maket
ile buradaki heykelleri ellerimle
inceleyebiliyorum. Kabartmaları
dokunarak hissediyorum. QR kodlar
sayesinde buranın gizemlerini sizlere
anlatacağım. Burada büyük, yuvarlak
odalar var ve bu odalarda kocaman
heykeller bulunuyor. Heykellerin
üzerinde değişik kabartmalar
var. Bu kabartmalar insanlara
o kadar ilginç gelmiş
ki Göbeklitepe’yi incelemeye
devam ediyorlar.
Bilim insanları buranın
bir tür tapınak olduğunu
düşünüyorlar. Ama ilginç
olan şu ki burada ne bir seramik
kalıntısı ne de insanların
yaşadıklarına dair başka
bir iz var. Yani insanlar burada
kalmamış, buraya sadece ibadet
için gelmişler.
En şaşırtıcı şeylerden biri, bu
tapınakları yapan insanların
yıllar sonra onları gömmesi...
Bu gezimizi de tamamlayarak
Göbeklitepe’den
Karain Mağarası’na 640
kilometrelik bir yolculuğa
başlıyoruz. Oldukça
ilginç şeylerin yaşandığı
bu merkezi, Doğa ile
keşfedeceğiz.
Benim adım Doğa ve bugün Emre ile
birlikte sizi çok ama çok eski bir yer olan
Karain Mağarası’nda gezdireceğiz. Burası,
yüz binlerce yıl önce insanlar tarafından
kullanılmış bir mağara. Düşünsenize,
tam 700.000 yıl önce! Burada
gezerken o dönemin insanlarının nasıl
yaşadığını hayal edebilirsiniz. Emre,
gezimizin bu bölümünde neler hissettin?
Seni en çok heyecanlandıran
ne oldu?
Karain Mağarası’nın 3D maketiyle mağaranın
yapısını ve burada bulunan Neandertal
kafatasını incelerken inanılmaz
heyecanlandım. Cihazıma QR kodları
okutarak bu tarihî yer hakkında daha
fazla bilgiye ulaşmam mümkün oldu.
Bu mağarada bir Neandertal kafatası
bulunmuş ve şimdi Antalya Müzesinde
sergileniyor. O zamanki insanlar mağarada
yaşamış ve taş aletler yapmışlar.
Bir de duvarlarda oyulmuş bir insan yüzü
var! Araştırmacılar bu yüzün Natufian
kültürü denen eski bir döneme ait
olduğunu düşünüyor.
Yani o zamanlar bile
insanlar sanat yapıyormuş!
Evet arkadaşlar, bu
büyüleyici yolculuğun
sonunda Türkiye’nin
tarih ve kültür
zenginliklerini keşfetmenin
heyecanını
hep birlikte yaşadık.
Ben de bu keşfi dokunsal maketler
ve QR kodlar yardımıyla deneyimledim.
Görme engelli bireyler de bu teknoloji
sayesinde diledikleri müzeyi ve
tarihî eseri keşfedebilirler.
Bu nefis gezimizde, binlerce yıl öncesine
uzanan hikâyelere tanıklık ettik.
Umarız bu keşifler sizlere ilham vermiştir.
Gezmeye ve öğrenmeye bıkmadan
devam edin, yeni maceralarda buluşmak
dileğiyle...

Ali'nin Mevlevi Tespihi

Yazan: Kürşat Atam
Resimleyen: Cemile Ağaç

Ali'nin Mevlevi Tespihi
Dedem pencerenin kenarına yanaşır, uzun uzun
dışarıya bakardı. “Konya’nın en güzel yerinde
yaşıyoruz çok şükür.” der, koltuğuna otururdu. Bu
kadar uzun baktığı nedir, diye merak ederdim. Benim
gördüğüm, Mevlâna Türbesi’nin yeşil kubbesiydi. Sonra
dedeme bakardım tekrar. Koltuğuna iyice gömülür,
gazetesini okumaya dalardı.
gözlükleri biraz daha aşağıya
düşerdi. O zaman uykusunun
geldiğini anlardım. Başını yan
tarafına hafifçe koyar ve horlayarak
kestirirdi. Yanındaki tesbih pat diye
yere düşünce uyanır ve bana “Haydi
bakalım, gezmeye gidelim!” derdi.
Her hafta sonu dedemle dışarı
çıkmalarımız işte böyle başlardı.
Ben de bu anı heyecanla bekler,
kıyafetlerimi üstüme geçirir, “Bugün
nereye gideceğiz dede?” diye
sorardım. Keyifli keyifli ayağa kalkar,
elini omzuma koyup “Önce yoldaş
sonra yol. Bir çıkalım hele aslanım!
Bakalım nasibimizde ne varsa.”
derdi. Ardından o kadar içten gülerdi
ki gözleri parlardı. Benimse iyice
kafam karışırdı. Ne vardı, hemen
söyleseydi ya? Dedem de hep bilmece
gibi konuşurdu zaten. Ama dedem
böyle konuşunca ben daha da çok
heyecanlanırdım. Koşarak gider,
ayakkabılarımı giyerdim.
O gün dedemin tespihinin farklılığı
iyice dikkatimi çekti. Baş tarafının
ipi biraz daha uzundu. “Dede, senin
tespihinin babamınkinden farkı ne?”
diye sordum. Dedem bana dönerek
“Benimki Mevlevi tespihi Ali. Ondan
farklı görünüyordur. Zaten bugün
Mevlâna Hazretleri’nin türbesine
gideceğiz, orada da bu tespihin
birçok çeşidini görürsün.” dediği
zaman pencereden uzun uzun baktığı
bu yeri ben de merak ettiğim için
“Yaşasın!” dedim. Elini sıkı sıkı tutarak
heyecanımı bastırmaya çalıştım.
Türbeye vardığımızda her milletten
insanla karşılaştık. Çok şaşırmıştım.
Dedem, bir amcanın uzattığı bir kartı
okumamı istedi. “Ali, bak aslanım,
bu Mevlâna’nın yedi öğüdü, oku da
dinleyelim bakalım.”
Tane tane okumaya başladım.
Sonra dedeme baktım, “Aferin! Çok
güzel okudun. Haydi gel, sıra azaldı, içeri
girelim.” dedi.
Türbede, dedemle birlikte dua ettik.
1. Cömertlik ve yardım etmekte akarsu
gibi ol.
2. Şefkat ve merhamette güneş gibi ol.
3. Başkalarının kusurunu örtmekte gece
gibi ol.
4. Hiddet ve asabiyette ölü gibi ol.
5. Tevazu ve alçak gönüllülükte toprak
gibi ol.
6. Hoşgörülükte deniz gibi ol.
7. Ya olduğun gibi görün ya da göründüğün
gibi ol.

Daha sonra orada sergilenen Mevlevi
eşyalarına, kıyafetlerine baktık. Dedem
hepsini bana teker teker açıkladı.
Tespihlerin olduğu dolaba da baktık. Daha
sonra delikli bir müzik aleti dolabı gördüm.
“Dede, bunun adı neydi?”
“Onun adı ney, evet, söylediğin gibi.”
“Ben de onun adı neydi, diyorum zaten
dede!”
“Alim, cevabı sorunun içinde. Onun adı
ney.” deyince hatırladım adını.
Ardından dedemle birlikte epey güldük.
Türbeden dönerken dedem cebinden bir
tespih çıkardı. “Al, bu da senin Mevlevi
tespihin.”
Çok sevindim. Tespihin boncuklarında
parmaklarımı gezdirirken içim daha da
kıpır kıpır oldu.
Eve geldiğimizde dedem yorulmuştu,
koltuğuna oturup dinlendi. Ben de okulda
arkadaşlarıma tespihimi göstermek
için can atarak çantamı hazırlamaya
koyuldum.
Hazırlığımı tamamladıktan sonra
yorulduğumu hissettim, odama gidip
uzandım. Ellerim başımın arkasında,
gözlerim tavanda, dedeme bugün
okuduğum, Mevlâna’nın yedi öğüdünü
düşünmeye başladım. Hayalimde
akarsular cömertçe akıyor, iyilik yapmaya
gidiyordu. Güneş bütün ışıklarını
yeryüzüne merhametle yayıyordu.
Denizleri düşünmeye başladığımda, yaz
tatilinde suyun içine
daldığım gibi uykuya çoktan dalmıştım.
Ertesi sabah okula gittiğimde heyecanla
tespihimi çıkardım. Arkadaşlarımın
etrafıma toplandığını görünce daha da
mutlu oldum. Herkes tespihimi merakla
inceliyordu. Bir arkadaşım, adını bile
bilmediğim bir çocuk “Ben de bakabilir
miyim?” dedi ve hızlıca elimden çekti, ve
tespihin ipi koptu. Tespihim pat diye yere
düştü ve boncuklar her yere saçıldı.
Gözlerim büyüdü, içimde bir öfke kabardı.
Tam sinirlenecekken Mevlanâ’nın yedi
öğüdünden biri aklıma geldi: Hiddet ve
asabiyette ölü gibi ol...
Derin bir nefes aldım.
“Özür dilerim, istemeden oldu,” dedi çocuk
mahcup bir şekilde. Bir an sustum sonra
dedem gibi sakin bir sesle “Önemli değil.
Zaten her şey tamir olur, sen üzülme.”
dedim. Arkadaşlarım da yardım etmeye
başladı, hep birlikte boncukları topladık.
Herkes beni, bu davranışımdan ötürü
tebrik etti. Ve nedendir bilinmez, sanki
kendimi daha güçlü, daha rahat hissettim.
O gün eve dönerken dedemin bana
öğrettiği şeyin sadece bir tespih değil,
sabır ve hoşgörü olduğunu fark ettim.
O yedi öğüt, gerçekten de hayatın her
anında işime yarıyordu.

Zeynep'in Doğa Güncesi

Yazan: Neslihan Saltaş
Resimleyen: Ramila Aliyeva

Zeynep'in Doğa Güncesi

Zeynep saymayı severdi. Çiçeklerin
taç yapraklarını, ağaçların dallarını,
göğün bulutlarını sayardı. O güneşli
eylül günü de adımlarını sayıyordu.
Kastamonu’daydılar ve İstiklâl Yolu’nda
ilerliyorlardı. Babası Zeynep’e, İstiklal
Harbi’nde, gemilerle Kastamonu’ya
gelen her şeyin bu tarihî yoldan
Ankara’ya taşındığını anlatıyordu.
Zeynep o zamanları hayal ediyordu.
Yolda yürüyen anneleri, babaları,
çocukları, arabaları... Bir yandan da
adım saymaya devam ediyordu:
“1, 2, 3… 7, 8, 9…45, 46, 47…”
“Kaça kadar sayacaksın?” diye sordu
babası.
“100’e kadar!” dedi Zeynep çünkü
sadece 100’e kadar saymayı biliyordu.
“Haydi, gel bakalım.” dedi annesi, “Bu
eşsiz yolda biraz mola verelim. Şu
çiçekleri görüyor musun?”
Zeynep incecik uzun dalların ucundaki
pembe çiçeklere baktı. Çiçekler
sonbahar rüzgârıyla zarifçe salınıyordu.
“Ne güzeller!” dedi.
“Kastamonu karanfili…” dedi annesi.
Zeynep bu kez de karanfilleri saymaya
başladı. Tam tamına 16 tane çiçek vardı.
“Eee, hepsi bu kadar mı, bunlardan
başka yok mu?” diye sordu.
Annesi “Keşke olsaydı.” diyerek
gülümsedi ve defterini çıkardı.
genellikle nesli tehlikede olan türlerin
resimlerini yapardı.
“Bu çiçekler de mi yok oluyor?” dedi
Zeynep hüzünle.
“Evet.” dedi annesi, “Biz korumazsak
daha bunun gibi nice endemik güzellik
yok olacak.”
Zeynep endemiğin ne anlama geldiğini
gayet iyi biliyordu. Kastamonu karanfili
sadece bu bölgede yetişiyor demekti
bu. Ancak Zeynep bir şeyi daha merak
etmişti.
“Peki, Kastamonu karanfili kaç yıldır
endemik?” diye sordu.
“Ah, bunu bilemiyoruz.” dedi annesi.
“Belki de binlerce yıldır sadece burada
yetişiyordur.”
“Yok.” dedi Zeynep kendinden emin bir
hâlde, “En az 100 yıldır endemik o.”
Babası güldü, “100 mü?” dedi. “Nasıl bu
kadar emin olabiliyorsun?”
“Kastamonu karanfili, Türkiye
endemiği değil mi?” dedi Zeynep,
“Cumhuriyetimiz 100 yaşını geçti. Yeni
Türkiye yüzyılındayız. Yüz yıldır endemik
işte!”
“Bak şu işe!” dedi babası başını
sallayarak “Akıllı kızım haklı yine.”

Kastamonu Karanfili (Dianthus kastembeluensis)
İlk bulunduğu yer olan Kastamonu’dan adını alan, çok
güzel bir karanfildir. Tanımlandığı 1893 yılından beri
yalnızca Kastamonu civarında görülmüştür. Diğer bir
deyişle dünyada sadece Türkiye’de ve sadece Batı Karadeniz’de
bulunmaktadır. Orman açıklıkları ve özellikle
uçurum kenarlarında görülür. Dünya Doğa ve Doğal
Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) Kastamonu karanfilini
yok olma tehdidine yakın bir tür olarak belirtmiştir.

Sürgü Çayı Salkım Söğüdü

Yazan: Sevil Canpolat
Resimleyen: Ersin Şahin

Sürgü Çayı Salkım Söğüdü

Ben, Sürgü Çayı’nın kenarında kök
salmış yaşlı bir salkım söğüdüm.
Battal Gazi’nin diyarı, Somuncu Baba’nın
mekânı Malatya’dan benim de şahitlik
ettiğim bir efsane ile geldim sizlere.
Suyu çok severim, su özümü besler.
Yanı başımda akan çaydan beslenirim.
Yapraklarım rüzgârda nazlı nazlı sallanır,
dallarım suya dokunur. Dallarımın
güzelliğini suya borçluyum. Tabii bu
her zaman böyle değildi. Bir zamanlar
beslendiğim berrak sular kuruduğunda
ben de susuz kaldım, gölgem altında
serinleyen insanlar çok üzüldüler.
O zamanlar, Sürgü Çayı’nın suları
coşkuyla akardı. İnsanlar yanıma gelir,
çayın kenarında dinlenirlerdi. Çocuklar,
kuş cıvıltıları eşliğinde suyla oynarlardı.
Ben de dallarımı yani salkım saçlarımı
aşağıya doğru uzatır, suyun serinliğine
bırakırdım. Her şey çok güzeldi. Ama
içimde engel olamadığım bir korku vardı.
Bu yıl da çok az kar yağmıştı. Yağmurlar
tamamen terk etmişti buraları. Yıllar
birbirini kovalarken korktuğum da
başıma gelmişti. Bir sabah, çayın
sularının azalmaya başlağını fark ettim.
O berrak, gürül gürül akan su yavaş
yavaş çekildi. Önce insanların ayak
sesleri sonra çocukların kahkahaları
kesildi. Saçlarım suya değmez oldu.
Günler geçtikçe çay tamamen kurudu.
Kuruyan çayın dibinde yalnızca taşlar ve
çamur kaldı. Yaşlılar, köyün meydanında
toplanıp eskiden bu çayın nasıl bir hayat
kaynağı olduğunu konuşur olmuşlardı.
Herkes suyun eskisi gibi gürül gürül
akmasını umut ediyordu.
Aradan hayli zaman geçti. Bir gün, yaşlı
bir kadın gelip gölgeme oturdu. Elindeki
bastonla toprağı karıştırıyor, ağlayarak
güzelim çayın tekrar çağlamasını
diliyordu. Kadıncağızın gözyaşları
toprağa karışıyordu. Ne yazık ki Sürgü
Çayı hâlâ kupkuruydu.
O günün gecesinde hava serindi.
Ben sessizliği dinlerken birdenbire bir
rüzgâr esmeye başladı. Salkım saçlarım
hafifçe dalgalandı. O an gözlerime
inanamadım! Ay ışığı, çayın yatağını
aydınlatıyordu. Ancak bu sadece ay ışığı
değildi, farklı bir parıltı yaklaşıyordu.
Bu bir periydi. Narince süzülerek suyun
olmadığı çay yatağına indi ve sihirli
bir an yaşandı. Yaşlı kadının dileği
kabul edilmişti. Sürgü Çayı’nın yatağı
yeniden suyla dolmaya başladı. Su
adeta topraktan fışkırıyordu, dallarımın
altına kadar gelmişti. Yapraklarım suya
yeniden dokundu, serinliği hissettim.
Çayın melodisi geri dönmüştü, taşlar
üzerinde coşkuyla akan suyun sesi tekrar
kulaklarımda yankılanıyordu.
İşte ben o gün bugündür, bu mucizeye
şahitlik ederim. Yapraklarım her bahar
yeniden yeşerir, ılık rüzgâr saçlarımı
güzelce tarar. Sürgü Çayı’nın berrak
suları, şimdi olduğu gibi coşkuyla akar.

Pamuk'la Bir Bakışta Ankara

Yazan: Ayşegül Sözen Dağ
Resimleyen: Ferda Nil Yıldırım

Pamuk'la Bir Bakışta Ankara

Adım Elif. Ankara’da doğdum,
büyüdüm. Bu şehirden başka bir
yerde yaşayamam. Burası benim için
tüm şehirlerin toplamı gibi. Babam
hep der ki Ankara’nın her taşı tarih
ve medeniyet kokar. Eskiden bunu
pek anlamazdım ama büyüdükçe, bu
taşların arasında yürüdükçe, babamın
ne demek istediğini daha iyi anlıyorum.
En iyi arkadaşım ise Pamuk; bembeyaz,
yumuşacık tüyleri olan, gözleri masmavi
bir Ankara kedisi. Nereye gidersem
gideyim Pamuk hep benimle gelir.
Onunla dolaşmak, her günümü macera
dolu bir hikâyeye çevirir.
Sabah uyandığımda “Bugün Ankara’yı
baştan sona “Keşfedelim mi Pamuk?”
diye fısıldadım. Pamuk sanki her
söylediğimi anlıyormuş gibi yatağımın
kenarında oturmuş, gözlerini bana
dikmişti. Arka arkaya “miyavvvvv!”
diyerek yanıtladı beni. Babama da bu
gezi planımı söylediğimde “Birlikte
gezelim, ben de epeydir Ankara’nın
güzel yerlerini dolaşmıyordum,
bana da iyi olur.” dedi. Babamın
kalbi pamuk şeker, kırmadı beni.
Hemen hazırlandık, Pamuk
peşimden gelirken annemle
vedalaştım. “Geç kalmayın,
akşam ezanından önce
dönün, havalar da soğumaya başladı.”
diye arkamızdan seslendi. Ankara’nın
sonbaharı, sararan yapraklarıyla
başka güzel olur ama ayazı da keskin
olur. Hazırlıklarımız tamamdı ve
yolculuğumuz başladı.
İlk durağımız Hacı Bayram Camisi
idi. Etrafındaki eski taş duvarlarıyla
burası her zaman bana huzur veren
bir yer olmuştur. Pamuk, kuyruğunu
havaya kaldırarak avlunun köşesinde
dolanıyordu. “Bak Pamuk.” dedim,
“Burası o kadar eski ki burada Hacı
Bayram Veli isimli çok ünlü bir âlim,
insanlara güzel sözler söylemiş, onları
bir araya getirmiş.” Gözlerimi
kapatıp o dönemi hayal
ettim; avluda çocuklar
koşuşturuyor, büyükler
dua ediyor, herkes bir
arada, huzurlu. Pamuk,
kedilere özgü o bilge
tavrıyla taşların üstüne
tırmanarak etrafı
inceliyordu. Pamuk, bir
kediden daha fazlasıydı
o anda.
Sonra yolumuza devam
ettik. Ankara’nın
bir sonraki büyük
durağına doğru
gidiyorduk: Eski Meclis.
Cumhuriyetimizin
kurulduğu yer.
İlk Meclis binası, tarihin derinliklerinden
bana göz kırpıyordu. Kapı aralığından
bir göz attım; tahta sıralar, eski
lambalar... İçeri girdiğimde sade ama
güçlü bir havayla karşılaştım. Sanki o
zamanın heyecanı hâlâ bu duvarların
arasında dolanıyordu. “Atatürk ve
silah arkadaşları, işte burada oturup
ülkemizin geleceğini düşünmüş.” dedim
Pamuk’a. O, pencere pervazına çıkmış,
dışarıyı seyrediyordu. O kadar sakindi
ki sanki bu yerin ağırlığını ve köklerini
hissediyordu.
Gezimizin yeni durağı Anıtkabir’di.
Babamla buraya ne zaman gelsem
içimde hep tuhaf bir his olur. Kocaman
mermer basamakları çıkarken Pamuk
da yanımda zıplıyordu. Anıtkabir’in
avlusuna çıktığımızda gökyüzü
masmavi, hava ise serindi. Pamuk,
yanıma sokuldu. Onun bembeyaz
tüylerini okşarken içimde bir gurur
dalgası yükseldi. Anıtkabir’in yüksek
sütunlarının arasında durduk, sessizliği
dinledik.
Anıtkabir’den çıktıktan sonra Ankara’nın
daha derinlerine doğru yol aldık. Babam
arabayı Ulus’ta bıraktı. Karnımız
acıkmıştı. Önce güzel bir Ankara
döneri yedik. Daha sonra yavaş yavaş
Ankara Kalesi’ne doğru yürüdük,
tırmandık desek daha doğru olur. Kale,
şehrin en yüksek yerlerinden birinde
durur ve oradan bütün Ankara’yı
seyredebilirsiniz. Kale duvarlarının
üzerine çıktığımızda, Pamuk rüzgârda
tüyleri uçuşarak kale surlarında
gezinmeye başladı. Ben de oradan
şehre baktım. Gökyüzü alçalmış, bulutlar
koyulaşmıştı. Kalabalık caddeler,
telaşlı insanlar, uzaktan Hacı Bayram
Camisi’nin minaresi gözüküyordu. “İşte
burası benim şehrim!” diye fısıldadım
Pamuk’a. “Ankara; tarihiyle, insanlarıyla,
anılarıyla bir başkadır.”
O gün babamla ve Pamuk’la Ankara’yı
bir kez daha keşfettik. Hamamönü’nü,
Mehmet Âkif Ersoy’un İstiklâl Marşı’mızı
kaleme aldığı yer olan Tacettin
Dergâhı’nı, Millet Kütüphanesini,
Kuğulu Park’ı... Sokaklarda dolaşırken
büyüklerin hikâyelerini dinledik. Şehrin
her köşesi bize bir şeyler anlattı.
Pamuk’la her adımda yeni bir hikâye
bulduk. Şimdi ben, bu büyük şehri daha
çok seviyorum. Çünkü Ankara sadece
binalardan, sokaklardan ibaret değil.
Ankara, bir milletin kalbi, başkenti, umut
dolu bir geleceğin hikâyesi.

Kaçak Kaz

Yazan: Hüseyin Ozan Uyumlu
Resimleyen:  Cemile Ağaç

Kaçak Kaz

Kuzenim Onur, Ankara’dan köyümüze
geleceği için çok sevinçliydim. Köyümüz
doğuda, Türkiye’nin en uç noktasındadır,
serhat derler adına. Bakmayın sınırda
olduğuna, misafiri çok olur. Çünkü Ani
adında tarihî bir mekânın tam yanındayız.
Onur’la üç yıldır görememiştik birbirimizi.
Babam arabayla havaalanından alacaktı
amcamları. Köyün girişinde oturup
bekledim. Gri arabamız yolun başında
göründüğünde havalara uçtum. Köyde de
bir hareketlilik, heyecan oluştu.
Biz Onur’la evimizi çevreleyen duvarın
üstünde oturup sohbet etmeye başladık.
Ankara’da çocukların neler yaşadığını
merak ediyordum. Onur da köyü merak
ediyordu tabii. Ablamın seslenişiyle
kahvaltıya çağırıldık. Sofrada Kars’ın çeşit
çeşit peynirlerini gören Onur, kolumu
dürterek fısıltıyla “Bu peynirler ne böyle,
ne kadar çok peynir var?” dedi. Ben de
ona, Kars peynirlerinin ünlü olduğunu
söyledim. Hatta öğretmenimizin bizi, Kars
merkezde bulunan Türkiye’nin ilk peynir
müzesine götürdüğünü söyledim.
Kahvaltımızı bitirince
annem “Haydi bakalım
Ozan, sayıma!” dedi.
Onur’un koluna girip
peşimden hızlıca dışarıya
çıkardım onu. Şaşkınlıkla
“Ne sayımı bu, anlamadım
Ozan?” dedi. “Gel, şimdi
anlarsın, sen de bana yardım
et.” dedim.
Evimizin yanındaki bahçemizde
küçükbaş hayvanlarımızın
sayılması görevi benimdi.
Saymamız gerekiyordu
çünkü bazen kurt,
domuz gibi hayvanlar
köye inebiliyordu.
Bazen de ördek, kaz
ya da tavuklarımız
kaçabiliyordu dışarı.
“Tamam, anladım, ben şu köşedeki
ördekleri sayayım.” dedi Onur. Bir kahkaha
patlattıktan sonra “Kuzen, onlar ördek
değil, kaz!” dedim. Ne yapsın Onur, kentte
doğru düzgün hayvan görmüyor demek
ki. Bir süre sonra “Saydım, otuz dört kaz
var.” dedi. “Eksik var o zaman, otuz beş
olmalıydı, bir daha sayalım.” dedim.
Saydık, yine aynı çıktı. Annem, çevreyi
kolaçan etmemizi istedi.
Kaçak kazı köyde bulamadık. Çemberi
genişletip aramayı sürdürdük. Çoban
Ahmet amcaya, arkadaşım Rıfat’a,
Mehmet öğretmen’e rastladık, onlar da
görmemiş. Hepsinden güler yüzle birer
“hoş geldin”i kaptı tabii Onur. Yol boyunca
da köyde gördükleriyle ilgili beni soru
bombardımanına tuttu. Tezek yapımı,
hayvanlar, evlerin yapısı, okulum hakkında
çokça bilgi verdim. Köylerde kazların önemli
olduğunu, onların çoban köpeği gibi evlerin
korunmasında işe yaradığını anlatınca Onur
çok şaşırdı. “Haydi, bulalım şu kaçak kazı!”
deyip ayaklarını daha fazla açtı.
Kaçak kazı, Anadolu’nun ilk camisi olan
Manuçehr Camisi’nin önünde bulduk.
Köye döndüğümüzde bahçemizdeki diğer
kazlar büyük bir gürültüyle karşıladılar
kaçak kazı. Sahi, artık kaçak kaz demeye
gerek var mı?
Onur, “Kazlar çok ilginç, kızdıklarında da
sevindiklerinde de aynı sesi çıkarıyorlar”
dedi gülümseyerek.
O akşam görevimizi başarıyla
tamamlamanın verdiği duyguyla huzuru
bir yorgan gibi çektik üstümüze.
Bir kaç gün sonra misafirlerimizi yolcu
ederken Onur’la kucaklaştık. Bizi bir
sonraki tatilde Ankara’ya davet ettiler.
Yeniden bir araya geleceğimiz günleri
iple çekiyorum. Ankara’da Onur’la birlikte
sayacak bir şeyler bulabilir miyiz dersiniz?

Yolun Ortasındaki Ağaç

Yazan: Mert Arık
Resimleyen: Serdar TURALİ

Yolun Ortasındaki Ağaç

Dalaman’da Sarsala Koyu’na doğru
giderken yolculuğun en beklenmedik
anında karşınıza çıkan devasa bir çınar
ağacı, Türkiye’nin doğal güzellikleriyle
birlikte binlerce yıllık tarihini de size
hissettirir. Bu köklü çınar, sadece yolun
ortasında yükselen bir doğa anıtı değildir.
Aynı zamanda birçok canlı türü için de
güvenli bir sığınaktır. Dalları, gökyüzüne
doğru uzanırken kuşlara yuva olur. Kökleri,
toprağın derinliklerine inerken karıncaların
ve sayısız küçük canlının yaşamına ev
sahipliği yapar. Yol çalışması sırasında bu
köklü ağaca zarar verilmemiş; ona duyulan
saygı, bu kadim topraklarda doğaya
duyulan saygının bir işareti olmuştur. Bu
ağaç, yalnızca insanlar için değil, doğadaki
birçok varlık için de bir yaşam merkezi
olarak varlığını sürdürür.
Rivayet odur ki altı yüz altmış yıl boyunca
gökyüzüne doğru uzanan dalları,
kökleriyle toprağı sarıp sarmalayan bu
ağaç, sadece bir doğa harikası değil,
aynı zamanda ülkemizin zenginliğinin
ve çeşitliliğinin bir sembolüdür. Sarsala
Koyu’nun muhteşem manzarasına
yakınlığıyla bilinen bu ağaç, bize
bu toprakların yalnızca tarihi değil,
geleceği de taşıdığını fısıldar. Her bir
yaprağı, Türkiye’nin doğa harikalarının
bir parçasıdır. Doğanın ve tarihin evladı
bu çınar, tıpkı vatanımız gibi bir hazine
olarak korunmuştur.
Dile kolay, altı yüz altmış yıllık bu devasa
çınarın altında durduğunuzda sanki
yüzyılların bilgeliği üzerinize akar. Etrafında
sayısız hikâye, masal ve efsane dolaşır.
Duyduklarımızdan biri, bu ağacın Osmanlı
Devleti zamanından kalma olduğu ve
köklerinden güç alarak insanlara şans ve
huzur verdiğidir. Ağacın altına oturanlar
dilek tutar, onun gölgesinde dinlenir ve
hayatın koşturmacasından bir anlığına
uzaklaşır. Bu huzur dolu an aslında
sadece ağacın değil, bu toprakların bize
sunduklarının büyük bir lütuf olduğunu
hatırlatır. Çünkü bu ağacın toprağa
tutunuşu, doğamızın ne kadar güçlü ve
değerli olduğunun en güzel örneğidir.
Türkiye’nin dört bir yanında böyle
hikâyeleri taşıyan sayısız doğal anıt
vardır. Dalaman’daki bu çınar, onların
en güzellerinden biridir. Ülkemizin
topraklarında tarih, doğa ve insanlık iç içe
geçmiştir. Bizim görevimiz, bu zenginliği
gelecek nesillere aktarmak, doğamıza
sahip çıkmaktır. Çınar ağacı, sadece bir
ağaç değil, vatanımızın güzelliklerinin
bir yansımasıdır. Onun etrafında duran
her insan, bu ülkenin ne kadar zengin ve
büyüleyici olduğunu bir kez daha hisseder.
Bugün Sarsala Koyu’na doğru ilerlerken
bu ağacı görenler durup fotoğraf çeker,
ona sarılır ve onun hikâyesine kulak
verir. Tıpkı toprağımızın bize sunduğu
diğer güzellikler gibi bu çınar da bizlere
ülkemizin ne kadar eşsiz bir coğrafyaya
sahip olduğunu ve her karış toprağında
binlerce yıllık bir geçmişin yaşandığını
anlatır. Bu köklü ağaç, Türkiye’nin
doğasının gücünü ve güzelliğini temsil
ederken onu altı yüz altmış yıldır
koruyanlar da bu toprakların değerlerine
olan saygıyı gösterirler.

Deniz Kaplumbağalarının Mücadelesi

Yazan: Seher Esra Akyol
Resimleyen: Nur Dombaycı

Deniz Kaplumbağalarının Mücadelesi

Güneş son ışıkları ile veda ederken
siyah kıyafetlerimizi giyip
İztuzu Sahili’ne indik. Bir ağaç
ardına gizlenerek onların dalgalar
arasından çıkmasını bekledik. Daha
on dakika geçmemişti ki denizden
sahile doğru bir hareket başladı.
Gözlerime inanamıyordum.
“İşte biri çıktı, geliyor, geliyor.” dedim
heyecanla.
O, sahilde bize doğru yaklaştıkça
kalbim küt küt atıyordu. Önce
kumsalın üstünde yavaş yavaş
gezindi. Sonra biraz durdu, bir
çukur kazana kadar kumu eşeledi,
eşeledi. Ardından pinpon topu
büyüklüğündeki yumurtalarını
çukura bırakıverdi. O kadar çok
yumurta bırakmıştı ki şaşkınlıktan
ağzım açık kaldı. Bunun üzerine
babam “Emirciğim, bir defada yüze
yakın yumurta bırakabiliyor.” dedi.
Babamın sözleri karşısında küçük
dilimi yutabilirdim. Çünkü daha önce
hiç böyle bir şey duymamıştım. Onu
dikkatle izlemeye devam ettim.
Ayaklarını bir kepçe gibi kullanıp
açtığı çukuru geri kapattı. Sonra aynı
yavaşlıkla denize döndü ve dakikalar
içinde kaybolup gitti. Babam izleri
takip edip elindeki kafesle deniz
kaplumbağasının yumurtaları
bıraktığı yeri koruma altına aldı.“Evet, görevi başarıyla tamamladık.
Umarım şu andan itibaren havalar
normal sıcaklıkta devam eder.” dedi
babam. Hemen merakla sordum:
“Neden babacığım?”
“Çünkü sıcaklıktaki artış,
yavruların dişi olmasına neden
olmakta Emirciğim. Deniz
kaplumbağalarında, sürüngenlerin
çoğunda olduğu gibi cinsiyet
kromozomu yok. Cinsiyet, kuluçka
dönemindeki yuva sıcaklığıyla
belirleniyor. Sıcaklığın 32 derece
civarında olması yavruların hepsinin
dişi; 26 derece civarında olması
hepsinin erkek; 29 derece ise
yarısının dişi, yarısının erkek olmasını
sağlamaktadır. Türün devamı için
cinsiyetlerin takibi çok önemli.”
Babamdan edindiğim bu bilgiler
bana daha da ilginç gelmişti.
Görevi başarıyla tamamlamanın
huzuruyla kamp alanına geri
döndük. Ertesi gün güneş doğmak
üzere iken araştırmacılar ve babam
daha önce koruma altına aldıkları
çukurları açarak yumurtaları kontrol
ettiler. Uykumun en tatlı yerinde
uyanıp sahilde pürdikkat babamları
izlerken kumların üzerinde başka bir
hareketlilik başladı. Yuvadan kafasını
çıkaran siyah minik kaplumbağalar
kumların üzerinde sağa sola doğru
kaçışmaya, birbirlerinin üzerinden
atlamaya çalışıyordu. Bir, iki, üç
derken sayamayacağım kadar çok
kaplumbağa kumsalda kaçışmaya
başladı.
Kaplumbağalardan birini aldım ve
denize yöneldim. Babam hemen beni
uyardı.
“Dur Emirciğim!” dedi. “Bu
yaptığın doğru değil. Bu minik
kaplumbağanın doğduğu kumsalı
tanımasına izin vermelisin.
Yumurtadan çıkan yavruların denize
kendisinin ulaşması gerekiyor. Biliyor
musun, deniz kaplumbağaları
yumurtlama döneminde sadece
doğdukları kumsalda yuva yaparlar.
Bu sebeple evlerini tanımaları için
onlara fırsat vermelisin.”
Avcumdaki o sevimli yavruyu
minik kaplumbağaların arasına,
kumların üzerine yavaşça bıraktım.
Onun denize koşmasını büyük
bir merakla izlerken martılardan,
balıkçıların olta iğnelerinden ve
denizdeki plastiklerden korunarak
yolunu bulması için dualar ettim.
O, dalgalarla buluşunca içim biraz
ferahladı, gönlüm genişledi, yüreğim
coşup kıpır kıpır oldu. Şimdi bu minik
yavru için yüzme çılgınlığı dönemi
başlıyordu.

Ahmet Hamdi TANPINAR’IN BEŞ ŞEHRİ

Yazan: Ayşe Şeker Kılıç

Ahmet Hamdi Tanpınar ismini
duydunuz mu hiç? Kendisi, roman
deyince ülkemizde akla ilk gelen
yazarlardan biridir. Kitapları yurt
dışında da büyük ilgi görmüş, birçok dile
çevrilmiştir. Sadece roman değil, deneme
ve şiir türlerinde de eserler vermiştir.
Sizlere dergimizin bu sayısının dosya
konusundan hareketle böyle bir yazıyı
paylaşmayı, hem Ahmet Hamdi Tanpınar’ı
hem de “Beş Şehir” kitabını tanıtmak
istedim. “Beş Şehir” isimli kitap sırasıyla
Ankara, Erzurum, Konya, Bursa ve
İstanbul’u anlatır. Bu şehirler Ahmet
Hamdi Tanpınar’ın hayatında iz bırakan
önemli merkezlerdir. Deneme türündeki
bu eserde yazar, şehirlere yüksekçe bir
tepeden bakar. Şehrin tarihi, kültürü,
mimarisi hakkında bilgiler verir.
İşte size Ahmet Hamdi Tanpınar’ın
beş şehrinden beş güzel müze önerisi.
Gezerken bol bol fotoğraf çekmeyi
ihmal etmeyin. Haydi o zaman, yolculuk
başlasın!
İSTANBUL
ARKEOLOJI MÜZESI
Farklı kültürlere ait bir milyondan fazla
eseri içinde bulunduran bu yapı, ülkemizde
müze olarak yapılan ilk binadır ve dünyanın
en büyük müzelerinden biridir. Osmanlı
Dönemi eserlerinin yanı sıra Roma ve Bizans
dönemlerine ait birçok heykel, lahit, sikke, çömlek
gibi buluntular da burada sergilenmektedir.
ANKARA
ANADOLU MEDENIYETLERI MÜZESI
Başkentimizin ilk müzesi olan bu yapı, eski bir Roma hamamından
dönüştürülmüştür. Zamanla başka yapıların eklenmesiyle gelişen müze
1997’de Avrupa’da yılın müzesi seçilmiştir. Asur, Hitit, Frig, Urartu gibi farklı
medeniyetlerin kalıntılarına ev sahipliği yapan müzede Eski Taş Çağı’ndan
eserler bile görülebilir.
ERZURUM
KONGRE VE MİLLÎ
MÜCADELE MÜZESI
Cumhuriyetimizin temellerinin atıldığı
Erzurum Kongresi’nin yapıldığı bina,
105 yıllık tarihin izlerini taşımaktadır.
Çeşitli resimler, hat tabloları,
fotoğraflar ve heykeller ile donatılmış
müze, millî mücadelemizin sembol
binalarından bir tanesidir.
BURSA
KENT MÜZESI
Bursa’nın kültürel, sosyal, ekonomik ve
tarihî birikimini gözler önüne seren bu
müzede; birçok eşya, belge, fotoğraf,
kitap, ses ve görüntü kaydı bulmak
mümkündür. Bir şehrin hafızasını
korumak için her şey düşünülmüş.
KONYA
ARKEOLOJI MÜZESI
MÖ 6500’lü yıllardan bile eserlerin
sergilendiği müzede farklı
medeniyetlerin izlerine rastlamak
mümkün. İstanbul Arkeoloji
Müzesinden sonra ülkemizin en
eski ikinci arkeoloji müzesidir.

Bir Başkadır Benim Memleketim

Bir Başkadır Bizim Memleketimiz

Editörden

Toprak Döşek, Kar Yorgan

İlginç Bir Koleksiyon

Dokunduğumuz Düşler

Memleketim

Okul Yolunda

Bir Başkadır Benim Memleketim

Biricik Soru Binbir Cevap

Köyümüz Balıklar ve Biz

Sevgili Mektup Arkadaşım

İstanbul'un Gözcüleri

Memleket Zenginlikleri Müzesi

Kedi Kıraathanesi

Hakkari'de Kar Beyaz

Türkiye

Kekik Kokulu Köyüm

Erzurum Yayla, Gel Aşık Oyna!

Memlekette Çocuk Olmak

Biricik Soru Binbir Cevap

Zamanın Kapıları

Ali'nin Mevlevi Tespihi

Zeynep'in Doğa Güncesi

Sürgü Çayı Salkım Söğüdü

Pamuk'la Bir Bakışta Ankara

Kaçak Kaz

Yolun Ortasındaki Ağaç

Deniz Kaplumbağalarının Mücadelesi

Ahmet Hamdi TANPINAR’IN BEŞ ŞEHRİ

Dergi Dokümanlarını indir